Het Overzicht. Collection Complète 1921-1925

[p. 145]

Het Esthetische der machien en het ingrijpen der mekanika in de kunst

Bij het esthetisch verschijnsel van de evolutie der plastische kunst, heeft men niet genoeg waarde gehecht aan de noodwendigheid om de machien en de mekanische elementen te beschouwen als nieuwe symbolen der esthetische inspiratie.

De voorloopers.

Wij futuristen, waren de eersten die het wonderbare mysterie van inspiratie begrepen, dat de machien met haar wereld van mekanika biedt.

In het eerste manifest ‘La Fondation du Futurisme’. verschenen in 1909 in de ‘Figaro’ verklaarde Marinetti inderdaad: - ‘nous chanterons la ferveur nocturne qui vibre dans les arsenaux et dans les chantiers incendiés par de violentes lunes électriques, les gares avides, dévoratrices des serpents qui fument, les usines pendues aux nuages par les fils turdus de leurs fumées, les navires aventureux qui flairent l'horizon, les locomotives à larges poitrines, qui piaffent sur les rails comme d'énormes chevaux d'acier bridés de tuyaux et le vol glissant des aéroplanes, dont l'hélice garouille au vent comme un drapeau et parrait applaudir comme une foule enthousiaste. Une automobile de course avec son coffre orné de gros tuyaux tels des serpents à l'halaine explosive.... une automobile rugissante, qui à l'aire de courir sur de la mitraille, est plus belle que la Victoire de Samothrace’.

Welk een onverzadigde wil tot zoeken ontstond op het domein der kunst sedert het verschijnen van dit eerste futuristisch manifest van Marinetti. Boccioni, in zijn boek ‘Peinture et sculpture futuriste’ (1914) meldt: ‘l'ère des grandes individualités mécaniques est initiée et tout le reste est paléontologie’.

Russolo. de uitvinder der ‘bruiteurs’ (1913) stelt nieuwe mekanische instrumenten samen, om nieuwe muzikale klanken te verwekken, ingegeven door de tegenwoordig mekanische stad, terwijl de futuristische dichter Luciano Folgore in zijn boek ‘Le chant des moteurs’ (1914) het groot lyrisch gerucht doet hooren eener bezielde fabriek.

Ik zelf in mijn manifest ‘construction absolue de mouvement-bruit’ (1915) deed door mijne nieuwe plastische konstrukties, de ongekende konstruktieve zuiverheid kennen der machien.

De schilder Severini bevestigde in een theoretische proef, verschenen in de ‘mercure de France’ (1916); ‘le procédé de construction d'une machine est analogue aux procédé de construction d'une oeuvre-d'art’.. Onze futuristische vervoering in het rijk der machien ging over de grenzen van Italië en Frankrijk. De Belgen, Hollanders, Russen, Hongaren en Duitschers gaven weerklank aan onze betrachtingen. Fernand Leger verklaarde onlangs zijn werk als volgt: ‘l'amour pour les formes créées par l'industrie moderne, les aciers aux mille reflets colorées, plus profonds et persuasifs que les sujets classiques’ Guillermo de Torre, de koene Catalaansche dichter verkondigde in zijn manifest ‘Vertical’ (1918) met lyrische geestdrift de geboorte van een nieuwe mekanische wereld.

Heden zien wij nieuwe strekkingen verschijnen. Het Konstruktivisme, bij Belgische, Hollandsche, Russische en Hongaarsche schilders, staande op het zuiverste esthetische standpunt.

Wij, Futuristen, de betrachtingen der laatste jaren kennend, willen alle individueele en toevallige daden samenvatten om ze te voeren tot een konkreet, meer komplex en organisch resultaat, ten einde met een grootere rijkdom van middelen en esthetische waarden het domein der plastische kunst te verrijken.

Onze hervormingen hebben de bestaansrede van eenige onzer plastische waarheden bewezen en de fouten doen beseffen van andere waarheden.

Oude en nieuwe symbolen.

De symbolen en de inspiratie elementen der kunst, werden door de eeuwen heen ingegeven door oude legenden en klassieke mythen, geschapen door de menschelijke inbeelding. En welke waarheid of geestelijke schakel is heden meer boeiend dan die der nieuwe symbolen, niet geschapen door inbeelding of menschelijke fantazij, maar door het hedendaagsch scheppend genie.

Is de machien heden niet het meest levende symbool van het mysterie der menschelijke schepping? Is het niet de nieuwe mythische godheid die de legende en vertellingen van het hedendaagsch menschelijk drama weeft?

Zooals bij ieder tijdvak een kunstvorm past, zoo onstaat iedere kunstvorm uit geestelijke elementen die terug gevoerd kunnen worden tot het leven dat een tijdvak huldigt.

De machien in hare praktische en materieele werking verheft zich nu in de geest en in het menschelijke begrip als de geest in het menschelijk begrip, als de geest van ideaal geestelijke inspiratie. Dit nieuwe symbool, de machien, ontstaat aan den esthetischen horizon onzer eeuw, bevat in zich al de beinvloedende kracht, die overeenstemt in de verscheidene tijdvakken, met hellenische godheid, met een klassieke legende of een christene kruisiging.

[p. 146]

De moderne kunstenaar, moet gelooven aan de betrekkelijke werkelijkheid van zijn leven, aan die elementen van uitdrukking welke de atmosfeer die hij inademt vergeestelijken.

Nu zijn de elementen en plastiek-mekanische symbolen ons natuurlijk veel meer nabij (materieel en spiritueel) dan de symbolen uit het verleden ons kunnen zijn, zooals b.v. een godheid Pan, eene kruisafdoening of de hemelvaart van welke maagd ook, enz.

Daarom baant de logiek onzer esthetische waarheden, zich zelf een weg en blijft gelijken tred houden met de geestelijke evolutie van onzen tijd die zocht te overwegen, te leven, samen te vatten en zich te vereenzelvigen met de werkelijkheid,

Het esthetische der machien en het ingrijpen der mekanika.

Nadat wij de inspiratie door de overweldigde kracht der machien in begeestering bezongen hebben, na onze gewaarwordingen door onze eerste plastische werken gestaafd te hebben, zien wij aan den lichtenden horizon, als een vurig wiel der eeuwige beweging, de eerste lijnen der nieuwe esthetiek der machien, de nieuwe plastische uitdrukking die de mekanische Kosmogonie ons openbaarde.

Wij verkondigen dus:

1^o De machien, naamdragend symbool van de algemeene dynamiek, samenvatting der krachten en essentieele elementen der menschelijke schepping, ontsluiert de nieuwe houding der hedendaagsche esthetiek.

2^o De esthetische eigenschappen der machien en het metaphysisch karakter harer beweging, geven nieuwe bronnen van inspiratie aan de evolutie en de ontwikkeling der plastische kunst.

3^o De plastische vervoering der machien en der mekanische elementen moeten niet opgevat worden volgens hunne uiterlijke verschijning, 't is te zeggen volgens de vormen en elementen waaruit de machien zelf bestaat, maar in de plastisch-mekanische analogie die de machien ons ingeeft voor de verscheidene geestelijke werkelijkheden.

4^o De stijl der mekanische kunst onstaat door de machien, vertrekpunt tusschen de geestelijke opvatting van het voorwerp en de plastische waarde van het onderwerp.

5^o De machien duidt den rythme aan der menschelijke psychologie, ook den zang van de geestelijke vervoering daarom is ze konsekwent en gelijkloopend aan de evolutie van dezen tijd.

(vert.: J.P.)

ENRICO PRAMPOLINI. (Rome)

NERLINGER

PRAMPOLINI