Poëziekrant. Jaargang 16

[p. 16]

Vertaald

Hilde Domin
Christiaan Germonpre

De joodse dichteres Hilde Domin (Köln, 1912) studeerde rechten, economie, sociologie en filosofie. In 1932 verliet ze Duitsland. Ze was bijna veertig toen ze begon te schrijven. Haar sobere, punctuele stijl en de integratie van surrealistische metaforiek (beïnvloeding door o.a. Alberti, Ungaretti, Neruda) in een eenvoudige, alledaagse taal slaan aan.

Haar eerste dichtbundels, Nur eine Rose als Stütze (1959) en Rückkehr der Schiffe (1962) thematiseren de spanning tussen ballingschap en thuiskomst, tussen de drang naar vertrek en de wens van geborgenheid. Het ontheemd zijn en de angst voor identiteitsverlies worden verwoord met eenvoudige metaforiek; het ritme is vrij open en mediterraan muzikaal.

Hier (1964) is een keerpunt. Ballingschap wordt een onophefbare innerlijke toestand. Hoofdmotief blijft de jodenvernietiging tijdens het nationaal-socialisme. Het einde van de mensheid wordt uitgebeeld in visioenen. Tegen resignatie en aanpassing plaatst Domin de kracht van het woord. De zakelijke gedichten zijn korter, de beelden beknopter, de uitdrukkingsvorm laconiek.

Höhlenbilder (1968) bevat het vroege dichtwerk (1951-1952). De gedichten gaan over liefde, ontgoocheling en de onmogelijkheid om een relatie te hebben.

In Ich will dich (1970), verwijzend naar de vrijheid, is de verbetering van de menselijke relatie het hoofdthema. De gedichten worden weer langer, terwijl schaarsheid en concentratie in haar werk overwegen. In deze bundel staan ook enkele tijdsgedichten.

Domin vertaalde gedichten van Giuseppe Ungaretti, Pierre Emmanuel, Charles Olson, Amir Gilboa, Denise Levertov en Jorge Carrera Andrade. Ze publiceerde anthologieën, essays en prozawerken.

De vertaalde gedichten komen uit Gesammelte Gedichte, Fischer Verlag, 1987.

Over de vertaler

Christiaan Germonpré (Roeselare, 1950) is assistent-dienstleider in de Stedelijke Openbare Bibliotheek Kortrijk. Hij publiceerde dichtbundels en vertaalde poëzie van Biermann, Krolow, Grass, Meckel, Bachmann, Krüger en Domin. In 1984 ontving hij de Nationale literaire prijs voor haiku van de Stad Harelbeke en de Poëzieprijs van de Stad Blankenberge.

Voorbijtrekkend landschap

Men moet kunnen weggaan
en toch zijn als een boom:
alsof de wortel in de grond bleef,
alsof het landschap voorbijtrok en wij vast stonden.
Men moet de adem inhouden,
tot de wind afneemt
en de vreemde lucht om ons heen begint te draaien,
tot het spel van licht en schaduw,
van groen en blauw,
de oude patronen toont
en wij thuis zijn,
waar het ook zij,
en kunnen gaan zitten en leunen,
alsof het tegen het graf
van onze moeder was.

Hoe weinig nuttig ik ben

Hoe weinig nuttig ik ben,
ik til mijn vinger en laat
niet de kleinste streep
in de lucht na.

De tijd wist mijn gezicht uit,
hij is al begonnen.
Achter mijn stappen in het stof
wast regen de straat blank
als een huisvrouw.

Ik was hier.
Ik ga voorbij
zonder spoor.
De olmen aan de weg
wenken naar mij als ik kom,
groene blauwe gouden groet,
en vergeten mij,
eer ik voorbij ben.

Ik ga voorbij -
maar ik laat wellicht
de kleine toon van mijn stem,
mijn lach en mijn tranen
en ook de groet van de bomen in de avond
op een stukje papier.

En in het voorbijgaan,
helemaal onopzettelijk,
steek ik een of andere
lantaarn aan
in de harten aan de wegrand.

[p. 17]

Nieuw land

Het was gemakkelijk om als nieuw land te zijn
als de dag kwam,
en niet te vragen
en de stem in het blauw te schikken
als een leeuwerik.
En weer op te staan, wanneer ik viel,
zonder littekens.

De aarde heeft eenmaal te veel gedraaid.
Het heeft niets geholpen,
dat een oude vrouw
drie grashalmen om mijn voet bond,
alsof ik een ziek veulen was.
Ik ben opgestaan
met littekens.

Als je wil wachten,
tot ik ben, zoals ik was,
moet je wachten, tot ik sterf.
De doden, zegt men, hebben een glad gezicht
en vervullen al onze wensen.
Ze zijn helder
als de hemel in de lente.

En zonder te vragen
en zonder gekwetst te zijn,
zijn ze altijd
alleen de kern,
nooit de schaal.

Het aftellen van het regendruppelsnoer

Ik tel de regendruppels aan de takken,
ze glanzen, maar ze vallen niet,
zwak glanzende snoeren van druppels
aan de kale takken.
De weide kijkt me aan
met grote ogen van water.
De goudgroene wilgekatjes
hebben een druipend vel.
Geen bij bezoekt ze.
Ik wil ze uitnodigen
om zich aan mijn haard te drogen.

Ik zit op een berg
en heb alles,
het dak en de muren,
het bed en de tafel,
de hete regen in de badkamer
en de haard met leeuwekleurige maan,
die ademt als een dier
of een medemens.
En de postvrouw
die de brief zou brengen
naar mijn berg.

Maar de wilgekatjes
komen niet binnen
en de brief komt niet,
want de regendruppels
willen zich niet laten tellen.

Verjaardagen

Zij is dood

vandaag is het haar verjaardag
dat is de dag
waarop zij
in deze driehoek
tussen de benen van haar moeder
uitgebraakt werd
zij
die mij uitgebraakt heeft
tussen haar benen

zij is as

*

Altijd denk ik
aan de geboorte van een ree
hoe het de poten op de grond zette

*

Ik heb niemand in het licht gedrukt
alleen woorden
woorden draaien niet het hoofd
ze staan
meteen op
en gaan

Belofte aan een duif

Duif,
ik zocht een tafel
toen vond ik
jou,
duif,
op de rug liggend
de roze poten tegen het helle lijf gedrukt
neergevallen
uit het licht,
bode,
in een uitdrogerij.

Duif,
als mijn huis verbrandt
als ik weer word verstoten
als ik alles verlies
jou neem ik mee,
duif van wormstekig hout,
wegens de zachte beweging
van jouw enige
ongebroken
vleugel.