Poëziekrant. Jaargang 16 (1992)

Poëziekrant. Jaargang 16

(1992)– [tijdschrift] Poëziekrant– rechtenstatus

Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende



[pagina 10]
Vertaald Saint-John Perse Jozef van Acker De dichter-diplomaat Saint-John Perse, pseudoniem van Alexis Saint-Leger Leger (1887-1975), werd geboren op het eiland Guadeloupe in de Franse Antillen. Tot zijn twaalfde jaar woonde hij op de familiale koffie- en suikerplantages. In 1899 keerde zijn familie terug naar Frankrijk. Na studies in Pau en Bordeaux koos Saint-John Perse voor een diplomatieke carrière en werd in 1916 naar China gezonden. Hij verbleef er tot 1921. Terug in Frankrijk, vervolgde hij zijn loopbaan bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken, waar hij in 1933 Secretaris-Generaal werd. Hij was aldus van zeer nabij betrokken bij de diplomatieke onderhandelingen en activiteiten die voorafgingen aan het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, onder andere het verdrag van München van 1938. In 1940 moest hij vluchten voor de nazi's en hij vestigde zich in de Verenigde Staten. Pas in 1957 kwam hij naar Frankrijk terug, waar hij tot zijn dood zou wonen op het schiereiland Giens aan de Azurenkust. Zijn poëtisch oeuvre is sterk beïnvloed door de diverse etappes van zijn levensloop. Zo is het jeugdwerk, gebundeld onder de titel Eloges (1911), vol reminiscenties aan het leven op de Antillen. Zijn ervaringen in China liggen aan de basis van het grote gedicht Anabasis (1924) en de periode van zijn ballingschap sluit aan bij de cyclus Exil (1944) en het epos Vents (1946). Na 1950 volgt een periode van grote reizen. Intens contact met de aarde als reiziger, maar vooral met de zee als zeevaarder, leidt tot het omvangrijke gedicht Amers (1957). Op hoge leeftijd gekomen laat Saint-John Perse nog eens zijn blik gaan over de aarde en de mens en mediteert hij over het voorbijgaan van de tijd in het elegische gedicht Chronique (1960). Citeren uit het werk van Saint-John Perse valt niet mee omdat zijn gedichten, die meestal zeer omvangrijk zijn, een hecht geheel vormen. Toch komen in elk gedicht enkele elementen naar voor die kenmerkend zijn voor zijn poëzie: bewondering voor de natuur en voor de levenskracht van de mens, gedragen door eruditie, opmerkelijke beeldspraak en intrigerende symboliek. De hier vertaalde gedichten komen alle uit de bundel Eloges.
Over de vertaler Jozef Van Acker (1931) publiceerde vertalingen van poëzie van Saint-John Perse, Pierre Jean Jouve, René Char en Rainer Maria Rilke in diverse tijdschriften.
Op de deur geschreven Mijn huid heeft een kleur van rode tabak of van zeebarbeel, mijn hoed van vliermerg heeft een witte overtrek. Ik ben er trots op dat mijn dochter zeer mooi is als zij de zwarte vrouwen gebiedt, ik geniet er van dat zij haar zeer blanke blote arm tussen de zwarte kippen houdt; en dat zij zich niet schaamt voor mijn ruwe behaarde wang, als ik geheel beslijkt thuiskom. * Eerst geef ik haar mijn zweep, mijn veldfles en mijn hoed. Met een glimlach wist zij mijn druipend gezicht af; en tegen haar wangen drukt zij mijn handen die vet zijn van kakopitten en koffiebonen te betasten. Dan brengt zij mij een ruisende hoofddoek; en mijn wollen kamerjas; helder water om mijn tanden zonder iets te zeggen te spoelen: en daar is het water voor mijn waskom; en ik hoor het water van het bekken in het watervat. * Een man is hard, zijn meisje is zacht. Dat zij altijd bij zijn thuiskomst op de hoogste trede van het witte huis moge staan, en zijn paard van het drukken van zijn knieën verschonend, zal hij de koorts vergeten die geheel de huid van zijn gezicht naar binnen trekt. * Ook houd ik nog van mijn honden, van het gehinnik van mijn edelste paard, en het bevalt me, uit het huis, op het einde van de rechte laan, mijn kat vergezeld van de meerkat, naar buiten te zien komen... dingen die volstaan om niet jaloers te worden op de zeilen van de zeilschepen die ik ter hoogte van het plaatijzeren dak kan zien op de zee als een hemel.

[pagina 11]
Lofzangen I In volle wind roostert het vlees, de sauzen worden toe- bereid en de rook slaat kronkelend over de wegen en omhult wie daar liep. Dan verheft de Dromer met de vuile wangen zich uit een oude droom vol geweld, list en rumoer, en daalt af, badend in het zweet, naar de reuk van het vlees, lijk een vrouw die sleept: zijn lakens, al zijn linnen en zijn loshangend haar. II Ik hield van een paard - wie was het? - hij keek mij recht in 't gelaat, vanonder zijn manen. Zijn levendige neusgaten, dat waren twee mooie dingen om te zien - met die levendige holte die boven elk oog opzwelt. Wanneer het gedraafd had, zweette het: wat een glans! - en als kind hield ik meermaals de maan tussen mijn knieën en zijn flanken gevat... Ik hield van een paard - wie was het? - een soms (want een beest weet beter welke krachten ons prijzen) verhief het naar zijn goden een bronzen kop: hijgend, door- ploegd met een krans van aders.
IV Hemelblauw! onze beesten zijn van één kreet overvol! Wakker wordend, denk ik aan de zwarte vrucht van de Anibe in haar wrattig en geknotte napje... Nee maar! de krabben hebben een gehele boom met malse vruchten opgevreten. Een andere zit vol littekens, zijn bloemen, zijn sappige, groeiden aan de stam. Nog een andere, zodra je die met de hand aanraakt, zoals je tot getuige neemt, regent het van die vliegen, kleuren!... Mieren lopen heen en weer. Gelach van vrouwen, heel alleen, temidden van de abutilons, die gele zwartgevlekte bloemen, paars onderaan, die bij de diarree van hoornvee worden aangewend... En het geslacht ruikt lekker. Het zweet kiest een koele weg. Een man alleen zou zijn neus in de plooi van zijn arm steken. Die oevers zwellen op, storten in onder hopen insecten die potsierlijk paren. In de hand van de roeier is de roeiriem uitgebot. Een hond levend op de punt van een bootshaak is het beste lokaas voor de haaien... - Wakker wordend denk ik aan de zwarte vrucht van de Anibe; aan pakken bloemen onder de oksels van de bladeren.
XVI ... De oudjes in dit land zijn de eersten heel vroeg op om de luiken te openen en naar de hemel te kijken, naar de zee die van kleur verandert en naar de eilanden, terwijl ze zeggen: het zal een mooie dag worden zoals de dageraad er uitziet. Opeens is het dag! en het plaatijzer van de daken krijgt in vervoering een gloed, en de rede wordt aan het onbehagen overgeleverd, en de hemel aan de bezieling, en de Verteller wordt onstuimig terug wakker! Tussen de eilanden is de zee roze van wellust; haar genot is oorzaak van redetwist, het werd verkregen voor een partij koperen armbanden! Kinderen rennen naar het strand! paarden rennen naar het strand... een miljoen kinderen die hun wimpers als schermpjes dragen... en de zwemmer houdt één been in lauw water, maar het andere hangt zwaar in een koude stroming; en de kogelamaranten, de ramees, de groenbloemige acalypha en die in dichte bossen groeiende pilea's, de baard van oude muren, maken vertwijfelde gebaren op de daken, langs de gootkragen, want een wind, de kilste van het jaar, steekt op in de kom van blauwende eilanden, rolt aan tot bij die platte koraalbanken, onze huizen, en blaast in de boezem van de oude man door het haventje van linnen, tot in het harige plekje tussen beide borsten. En de dag is begonnen, de wereld is niet zo oud of hij heeft opeens gelachen... * Dan is het dat de geur van koffie langs de trap opstijgt.

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

vertalers

Jozef van Acker