Het Roelantslied

[p. VII]

Aan mijn ouders
Aan Fokkelien, Mariken en Jasper

[p. IX]

[Deel I Studie]

Woord vooraf

Een niet geheel verklaarbare belangstelling voor de oudste resten van de Nederlandse letterkunde heeft het onderwerp van dit proefschrift bepaald. Het Roelantslied behoort tot die oudste resten. We kennen niet eens de volledige tekst. Een handjevol fragmenten en wat tekstgedeelten uit een volksboek is alles wat we overhebben. En juist die gebrekkige overlevering met haar moeilijk leesbare plaatsen, haar tekstcorruptie en haar talrijke andere raadsels oefende op mij een bijzondere aantrekkingskracht uit. Het vinden van een onderwerp was echter nog maar het begin. Wat eerst zo aantrekkelijk scheen, bleek spoedig weerbarstig materiaal. Het is een voorrecht je bij een onderneming als deze omringd te weten door goede-begeleiders en vrienden. In dit voorbericht wil ik hun mijn dank betuigen.

Prof. Dr. W.P. Gerritsen is mijn promotor. Hij heeft mij op voorbeeldige wijze begeleid. Zijn raad, zijn aanmoediging en vooral zijn vertrouwen behoren tot de belangrijkste factoren die mij in staat hebben gesteld dit boek te schrijven. Hij is voor mij echter veel meer dan een promotor. Vanaf mijn eerste jaren in Utrecht als student en later als zijn medewerker heeft hij mijn wetenschappelijke vorming diepgaand beïnvloed. Daarbij heeft hij mij altijd de ruimte gelaten mijn eigen weg te zoeken. Voor zijn begeleiding, zijn lessen en zijn vriendschap dank ik hem zeer.

In methodisch opzicht heb ik veel te danken aan het werk van Dr. A.M. Duinhoven, wiens dissertatie over de Karel ende Elegast ik reken tot de belangrijkste publikaties op ons vakgebied. Hij is dan ook een bij uitstek deskundig coreferent geweest. Ik ben hem dank verschuldigd voor zijn herhaaldelijk betoonde hulp en voor de vriendelijke wijze waarop hij zich van zijn taak heeft gekweten. Dat Prof. Dr. F.W.N. Hugenholtz namens de Faculteit der Letteren als coreferent heeft willen optreden, beschouw ik als een bijzondere eer. Zijn colleges en het tentamen dat ik als eerstejaars bij hem heb afgelegd, behoren tot de beste herinneringen uit mijn studietijd. Van

[p. X]

zijn initiatief als decaan van de Faculteit heb ik geprofiteerd toen ik mij gedurende een ‘Hugenholtz-jaar’ in de cursus 1976-1977 geheel aan mijn proefschrift kon wijden.

Wanneer iemand een proefschrift schrijft gaat dat aan zijn omgeving niet onopgemerkt voorbij. Vele collega's hebben het klankbord gevormd dat onontbeerlijk is voor een in eenzaamheid werkend promovendus. Ik dank hen voor hun sympathieke belangstelling en begrip. De meeste steun heb ik ondervonden van enkele naaste collega's uit de sectie Middelnederlandse letterkunde van het Instituut De Vooys. De samenwerking met Fons van Buuren is in de loop der jaren trekken gaan vertonen van een epische ‘compagnonnage’, die voor mij van heel grote betekenis is. Orlanda Lie en Wilma Feringa hebben mij vervangen tijdens mijn Hugenholtz-jaar. Hun oprechte interesse voor mijn vorderingen heb ik ervaren als een teken van vriendschap. In de gesprekken met Frits van Oostrom heb ik herhaaldelijk nieuwe inzichten opgedaan, die de inhoud van mijn proefschrift op veel plaatsen ten goede zijn gekomen.

Corrie Hogetoorn en Mevrouw Florence de Boer-Duros dank ik voor de vertaling van het Résumé. Nadat ik haar colleges had afgesloten met een tentamen is Corrie altijd mijn vraagbaak en gids gebleven op het gebied van de Oudfranse taal en letterkunde. Zij heeft ook in dit boek verscheidene fouten verbeterd.

Materiële hulp heb ik van vele zijden ontvangen, waarvoor ik dank verschuldigd ben. Tal van bibliotheekmedewerkers - in het bijzonder Marianne Pothoven en Bertine Bouman van het Instituut De Vooys en het personeel van de Universiteitsbibliotheek in Utrecht - hebben hun bijdrage aan dit proefschrift geleverd. Orlanda Lie heeft mij vele maanden haar elektrische schrijfmachine afgestaan. Irene Spijker, die in staat is bladzijden achtereen te typen zonder één fout te maken, heeft de eerste fase van de produktie van dit boek voor haar rekening genomen. De Faculteit der Letteren heeft mij een Hugenholtz-jaar toegekend. De Universiteitsbibliotheek heeft mij een rustige kamer ter beschikking gesteld waar ik een jaar lang ongestoord heb

[p. XI]

kunnen werken. Voor dit gebaar ben ik zeer erkentelijk, naar de kamer verlang ik nog regelmatig terug.

Tenslotte mijn familie en vrienden. Hun geduld is waarschijnlijk het meest op de proef gesteld. Het moge hun een troost zijn dat een volgend boek waarschijnlijk sneller af is. Dit boek is opgedragen aan mijn ouders, vrouw en kinderen.