De fragmenten van De tweede Rose

(1958)–anoniem Rose, Die



[p. 178]
Fragment Bl 3 + Dat ware te lettel bi mire trouwe Maer ghi sult hebben bi sente symoen Wanten surcoet roc ende scoen Wel gescepen na uwen doene 5 Wildi brunet ofte groene Geuoedert wel na uwer ghise Enen pelse van goeden grise Met warmen mouwen ende met groten Daer toe warme dicke boeten 10 Die beste die ic vinden moge Segdi mi niemare die mi doge Van hare daer ic mi om versla Mettesen seget si dat ic ga Vp dien torre daer mi die soete 15 Heeft gemaect te sprekene moete Met hare so wien dat comt te banen16 Ende eer si sceden wille van danen Dede si mi op trouwen verstaen Te welker dore ic in soude gaen 20 Harde vriendelike ende gherne Vrient seit si ene fauce posterne21 Es ane den torre beneden bachten Comt al dat in ic sal v wachten23 Ende salse v openen sonder wanc 25 Aldaer es die behendelicste in ganc25-26 Ende die geswaselicste sonder waen Dese dore en was ondaen Dies es langer dan een jaer Jc seide vrouwe bi sente omaer 30 Dit wisen cost mi .c. pont Wel mi gedochte ter seluer stont
[p. 179]
Miins liefs gesellen die mi hiet Genoech gelouen die mi riet33 So hoet metten gelden ghinge 35 Jc dede also namondelinge35 Als dat die quade abreye horde36 Si was blide van dien worde Ende haeste haer ende ghinc vore Ende ic volgede hare toter dore 40 Die si mi wijsde al onuernomen40 + Alsic vore die dore ben comen Hadsi van binnen mi ondaen Ende heeft se aenkerre laten staen Doe wasic blide ende trac daer binnen 45 Ende sloetse toe die god der minnen Ghinc met mi ende al siin here Sonder enege weder were47 Ende geloefde mi bi te staen Jegen die kuusce wel gedaen 50 Geuielt so dat ics hadde noet Dies danct ic hem met ioien groet Dien hogen steger ic doe op clam Met groter haesten ende alsic quam Bouen in die ouerste sale 55 Vandic daer die scone smale55 Metten houescen sconen ontfange Dien ic hadde begert so lange Of ic was blide dar niemen vragen Ten iersten dat si mi versagen 60 Stonden si op wel houeschelike Jegen mi ende vriendelike Hieten si mi willecome wesen
[p. 180]
Jc groetse weder ende mettesen Nam si mine hant in haer hant 65 Die witter was dan .j. rauen cant65 Ende leedde mi beuaen met minnen Tote in hare camere binnen Die scone was van hogen doene Vp die versche biesen groene 70 Ghingen wi sitten vor een bedde Jc daer dies leggen wel mijn wedde Dat geen so diere was int lant Si began ende seide te hant Jonchere seit si van uwen hoede 75 Dien ghi mi sendet dor uwe goede Moet hebben groten danc76 Jc seide joncfrouwe al sonder wanc Ghine sijt mi clene no grof Sculdech te dankene daer of 80 Neware ic mach v danken mere + Van uwer hoefscheit ende van uwer ere81 Die ghi mi ioncfrouwe daet daer ane Dat ghine werdeget tontfane Ende wet dat gewaerlike 85 Jc en hebbe dinc op erderike Het en si uwe ende tuwen gebode Vor alle die leuen onder gode Ende waer dat sake dat ict doen mochte88 Dienst die v bequame dochte 90 Dien soudic doen wien quaet of goet Om te stortene mijn bloet Dan willic laten om geen verdriet Of ghi hier af oec twiuelt iet
[p. 181]
So proeft mi doch in eneger maniere 95 Ende ic v oec ter noet faelgiere Sone moetic hebben nemmermere Ruste goet bliscap no ere Van goede van lichame ende van leden God moetu lonen uwe hoefscheden 100 Sprac die scone al des gelike Seggic v weder gewaerlike En es dienst no dinc en gene Jn dese werelt groet no clene Die satelic ende eerlic ware104 105 Jnne soudse stille ende openbare Daer ghise begeret doen dor v Tallen tiden ende nv Jn hebbe dinc en gene so goet Die v beuiele in uwen moet 110 Ghine mochter ouer gebieden wale Alst uwe ware al tenen male Ghelijc mi seluen in allen sinne Jn goeder vrienscap ende in minne Sonder heesch ende weder bot114 115 Jc seide ioncfrouwe dit lone v god Dat ic v ben dus sonderlinge116 116-117 Sint ghi orloeft mi vwe dinge Ghelijc dat ghi iet beghiet Sone willic langer beiden niet
[p. 182]
120 Taneuaerde dinc die behort te v120 1 v^o b Want ghi hier bi v hebt al nv Sulke dinc in uwer geleeste Daer mijn herte meerre feeste Ende meerre ioie maken soude 125 Haddicse dan van alden goude Dat alexander die coninc hilt Doe hi leefde in sire gewilt Of enich ander verre of bi Mettesen so verhaestic mi 130 Ende nam die goedertiere fine Vriendelic in den arme mine Om te plucke hare rose fijn132 Met te vervulne den wille mijn Want bedi ic waende wale134 135 Ane hare sachte simple tale Ende ane haer meinderlic gelaet136 Dat verwandelt waer hare raet Ende dat lichtelike soude siin gedaen Maer het ghinc anders sonder waen 140 So doet oec vele dat riese pensen Gaet dicke anders dan sijt vensen141 Soe deed mi want doe ic die rose Plucken waende sonder nose Ende ic mine hande daerwert boet 145 Riep si dangiere diet mi verboet Daer toe scamelheden ende vare146 Die op mi riepen ware ware Vliet henen vte quaet pautenier Die duuel brochte v weder hier 150 Die v weder vte sal leden Ende doen met lachtre henen sceden
[p. 183]
Ghine maect v wech van voet te voet152 Dies ghebreect oec lettel goet Wine souden v uwe hersenen clouen 155 Of van den liefsten lede rouen155 Ne lieten wiis seluen dor gode niet Hets al om niet dat ghi spiet Aldus ne suldi ons niet versotten Ghi siit der scoenre rose botten 160 Ten naesten dat ghire nemmermere + Comen sult bi eneghen kere Hoe lettel of vele dat v hande162 Mettien so namen bede mijn hande Met crachte ende stakense achter waert 165 Jc was droue ende sere veruaert Want icse sach gemeenlike Verbolgen so nerenstelike Sine wisten wesen van wat voeren168 Si clageden si vlieken ende si swoeren 170 Stoc ende stene sante ende santinnen170 Aldat ic daer ane soude winnen171-2 Jc mocht in enen wetsteen knopen Daer na began mi sorge nopen d Oe sprac die scone maget gestade 175 Te mi bi deser drier rade Segt mi seit si quaet verradre Wildi mi scenden al te gadre En trouwen ia ghi dat sie ic wale Qualic verstondi mine tale
[p. 184]
180 Hoe ic v op in eren boet180 Al dat ic hadde clene ende groet Want mire herten niene rochte182 Ende naemt die ic vort brochte183 Simpelike na den sin184 185 No die verstannesse die was daer in185 Dats ane uwe dade wel anscijn186 Daer oec die vriende te gader sijn187 Ende deen den andren dor hare rede188 Biet sinen dienst of scoenheit mede189 190 Dats te verstane in goeder wise Na dien dat seggen ons die wise Al neest niet sonderlinge vermont Dat ghi mine tale dan els verstont Dan mine meninge was ic daer inne194 195 Dat quam bi uwen rumen sinne195 Ofte neen ghi sijt ghewone Bi costumen dus te doene197 Ende conterfeit den vroeden sot Jc en ben so dul niet wete god 200 Dat ic v mine rose bode
[p. 185]
+ Jc soudse v bieden oec wel node201 Want het ne ware godeweit No weder ere no houescheit Dat icse v bode ende ghise wout 205 Of dat ghise mi oec bidden sout Of nemen sonder eesch of bede Als ghi mi bood nv hier ter stede Al uwen dienst ende al v goet Wat peinsdi in uwen moet 210 Daeddi dat om mi te hoenne Ende om uwe loesheit te verscoenne211 Die ghi peinset int herte binnen212 Op sulken tekine van minnen213 Om mi te rouene die rose mijn214 215 Mi dinke ia ghi dats anschijn Ane uwe dade sonder waen Hadde uwe begerte oec vort gegaen So haddi mi al op ontheert Maer neen ghi niet god sijs geheert 220 Die ter noet te helpene pliet220 Al dat ghi pijnt dats om niet221 Die rose ne wert v nemmermere Al soude van torne ende van sere
[p. 186]
V herte breken in .c. sticken 225 Daer wert en dordi nemmeer micken Dies sijt seker ende wijs Maer mict te rumene dit porprijs227 Met haesten eer ghi doet iet el228 So doedi vroetscap ende wel 230 Ter ander tijt maectic v scu230 Dor ene mesdaet so salic nv Al v leuen sonder waen Gaet elre nv v hoenre vaen Hier en begeric uwes comens twint 235 Wel was si van sinne kint Die sulken ries hier comen dede Bi haren rade bi haerre bede Maer si niet kinde v gedochte Doe si v comst an mi versochte 240 Hadsi te uoren wel ghewiste240 + V quade ghelaet v arger list241 Sine hads mi dorren raden nie Al te sere bedrogic mie243 Dat ic v alte vriendelic ontfinc 245 Ende in mine camere met v ghinc Ende togede v vriendelic gelaet Daer ghi na minen lachter staet Ende hebt gedaen oec tander stont Mi es ghesciet als die den hont 250 Roit ouer twater met scepe want
[p. 187]
Als hine heeft geset ant lant Hi bast vp hem ende wilne biten Andren verscat sone wilhi quiten253 Dat mach hi winnen ane sine wel daet 255 Aldus so wint hi die den quaet Eert hi doet hem lachter weder Nv maect v henen ende gaet neder Den graet van vrienscepen ende van minnen Of ic roepe hier sulken binnen 260 Die v hoefdelike af sal steken260 Al soude v thersen coppijn breken261 Ouer wanech sot fel tyran262 Quaet smekre ongetrouwe man Wat hebbic iegen v mesdaen 265 Dat ghi mi hebt verhaet dus saen Ende ghi mi dus loselike wilt verraden Ende berouen te minen scaden Die werde rose botte fijn268 Daer al ane staet die weluaert mijn 270 Hoe dorsti wesen nie so coene Dat te peinsen of te doene Daer ghi mine herte mede onthuecht Ende ic v hebbe sulke duecht Ende sulke houescheit nv gedaen 275 Dat ic v hebbe hier ontfaen Jc hebbe v gemaect te sprekene stade Buten ialousien rade Ende alle mire vriende wille Die om ons spien lude ende stille 280 Ende ons souden doden te waren + Mochten si mi dus bi v beuaren
[p. 188]
Ende boet v dienst ende scoenheit mede Daer ic dulheit groet ane dede Want om dit selue dat ic ane v 285 Hebbe gedaen eer dan nv Sal mine vancnesse si siin vernouwet286 Dat ghi mi nemmermeer en scouwet Na v wien soet comt te banen288 Mettien sprongen hare die tranen 290 Van erren moede vute beden ogen Doe mochtics niet gedogen Ende vel vor hare op mine knien292 Ende ane spracse aldus mettien AY edele ioncfrouvwe mijns genade 295 Van deser groter ouerdade Willic tuwert bliuen al Es si groet of es si smal Die dulheit die ic hebbe gedaen Die dede mi minnen cracht bestaen 300 Die mijn herte dwanc daer toe Mits uwer scoenheit ware so hoe Dat dauenturen comen sijn Emmer sijn die sculden mijn Ende niemens el volmaecte soete 305 Bedi eest recht dat icse boete Te uwen wille godeweit Dies benic altoes gereit Vp sulke vorwaerde ioncfrouwe goet Dat ghi nu uwen euelen moet309 310 Ende uwe wan conste wilt vergeuen Jc wille mi wachten al mijn leuen
[p. 189]
Te vechtene of te doene sake Daer ghi omme moget sijn tongemake Jn deser wijs ende bouen al desen 315 Willic getrouweliker wesen V eygijn dienst man al mijn lijf Vp sulke vorwarde scone wijf Dat ghi v iegen mi gemaet Ende mi verholenlike laet 320 Met v bliuen geuaen hier bouen	+ i r^o a 16 so wien dat comt te banen, ‘wie het ook moge schaden’; een karakteristieke uitdrukking van de dichter, die hij ook in 288 gebruikt; verg. Mnl. W. 1, 557. 21 fauce posterne, ‘blind achterdeurtje’ (Mnl. W. 6, 611). 23 al dat, ‘langs daar’. 25-26 behendelicste, geswaselicste, ‘geheimste’; in Mnl. W. geen andere plaatsen. 33 die, 1. doe hi? of moet men in 32 lezen die mi riet en in 33 dat bi mi hiet? 35 namondelinge, ‘met name, precies’; ongewone vorm naast namondelike; in Mnl. W. geen andere plaatsen. 36 abreye, ‘koppelaarster’; geen andere plaatsen in Mnl. W. 40 al onuernomen: ‘te verbinden met die’ (Mnl. W. 5, 1475); de minnaar had uit zichzelf de verborgen deur dus nog niet opgemerkt. + 1 r^o b 47 wederwere, ‘tegenweer’; geen andere plaatsen in Mnl. W. 55 die scone smale, d.i. Florentine. 65 .j. rauen cant: De Vries, T. en Letterb. 4, 74, wil hiervan maken iuaren tant, ‘ivoren tand’; een vorm iuaren is in een Vlaamse tekst echter niet goed mogelijk; als De Vries in de goede richting heeft gedacht zal men wel iuorin tant of iets dgl. moeten lezen; verg. bv. Rose (H.v. Aken) 118: ‘Ende witter dan yvorijn been’. 76 Moet, 1. Moeti (Verwijs). + 1 v^o a 81 1. Van uwer hoefscheit van uwer ere? 88 ict, 1. ic (Verwijs). 104 satelic, ‘betamelijk’; in Mnl. W. geen andere plaatsen. 114 sonder heesch ende wederbot, ‘zonder vraag en verbod’; in Mnl. W. geen andere plaatsen van deze verbinding. 116 ben: Verwijs lost bé van het hs. op als bem, wat echter in deze tekst alleen in rijm voorkomt (Bu 2, 155). 116-117 Verwijs heeft hier aangevuld: sonderlange: wat ic verlange; ik meen echter dat de letterresten van 117 beter in de hier aangegeven zin opgevat kunnen worden: mi is vrij duidelijk en ook al door Bilderdijk en Clarisse gelezen, v is minder zeker, w nog minder, e is een spoor dat op vele wijzen aangevuld kan worden, di ontbreekt geheel, nge is weer duidelijk; van sonderlinge is min of meer te lezen son.er....e; Verwijs' aanvulling van 117, met de persoonlijke constructie van verlangen in de tegenwoordige bet., lijkt mij, afgezien van andere bezwaren, ook geen gebruikelijk Mnl.; verg. voor dinge nog 108 en 120/122, voor het rijm Al 87/88. 120 Tanevaerde, 1. Tanevaerden. 132 plucke, 1. plucken. 134 want bedi: verg. Al 81, 612 en 758. 136 meinderlic, ‘vriendelijk’; verg. Al 791. 141 vensen, ‘zich voorstellen’. 146 scamelheden: bij Verwijs scamelhede. 152 van voet te voet, ‘van stap tot stap, direct’; karakteristieke uitdr. van onze dichter, die hij ook al in Al 519 gebruikt; geen andere plaatsen in Mnl. W. 155 den liefsten lede: in Mnl. W. 4, 682 vragend verklaard als ‘hoofd’; in het tweede fragment van de Lorreinen, r. 1234 (uitg. Jonckbloet blz. 114) betekent liefste let echter kennelijk ‘tong’ (verg. r. 1182). + 2 r^o a 162 hande, d.i. ande, ‘onaangenaam is’. 168 ‘dat ze niet wisten wat ze doen moesten’. 170 verg. Al 1132. 171-2 het gebruik van plastische zegswijzen is karakteristiek voor de dichter; in het Mnl. W. geen andere literaire bewijsplaatsen van deze zegsw. 180 opboet, ‘aanbood’. 182 1. Want ghi mire herten niene rochte?; door Verwijs echter opgevat als tussenzin. 183 die ic vortbrochte, t.w. die tale. 184 na den sin, ‘letterlijk’. 185 verstannesse ‘eigenlijke betekenis, bedoeling’. 186 het laatste woord is bleek, maar nog juist te herkennen; ook Clarisse heeft het al gelezen. 187 te gader sijn: Verwijs geeft dit als aanvulling, maar ik meen dat de letterresten nog duidelijk genoeg zijn om het als lezing te kunnen geven; ook reeds bij Clarisse. 188 dor hare rede: het eerste woord is nog duidelijk te lezen, van het tweede zijn sporen over, het derde is geconstrueerd; Verwijs leest dan gereit, wat er stellig niet staat. 189 scoenheit mede: Verwijs geeft alleen scoenheit, als aanvulling; de hier gegeven lezing lijkt mij echter zeker; verg. nog 282. 194 was ic, l. was (door Verwijs stilzwijgend verbeterd). 195 rumen, l. ruden, ‘onbeschaafde’. 197 bi costumen, ‘volgens vaste gewoonte, uit doortraptheid’. + 2 r^o b 201 node: geheel geconstrueerd, want er is hier een stuk van het perkament af. 211 om: bij Verwijs omme. 212 peinset int: bij Verwijs penset int als aanvulling, maar de lezing is zeker; Clarisse las peinset in u. 213 op sulken: ook deze woorden had Verwijs niet tussen haakjes behoeven te zetten, want het schrift is wel bleek, maar volkomen duidelijk. 214 om mi te rouene: hier leest Verwijs om mi dus te pluckene, wat er onmogelijk kan staan; Clarisse had al gelezen omme te rouene; het schrift is weer bleek, maar ik meen toch alle letters die ik laat afrukken te kunnen onderscheiden. 220 pliet: ik meen sporen van pli te zien; Verwijs heeft tiet aangevuld, maar dit ww. wordt, voor zover ik zien kan, nooit door een inf. met te gevolgd; de ruimte maakt het waarschijnlijk dat achter helpen nog een e aangevuld moet worden; verg. voor het rijm Al 453-4. 221 dats om niet: Verwijs leest dats immer niet, maar dat kan er niet staan; behalve de o van om zijn alle letters duidelijk (immer komt trouwens nooit in deze tekst voor). 227 mict te: Verwijs vult aan tot micli te, wat zeker mogelijk is, wat de ruimte betreft, maar m.i. voor de zin niet noodzakelijk. 228 eer: Verwijs zet dit woord ten onrechte tussen haakjes. 230 ter: door Verwijs onnodig veranderd in tere; verg. bv. ter suaerre lijt in Ab 2, 180. maectic v scu, ‘joeg ik u weg’ (Mnl. W. 7, 791). 240 ghewiste, l. ghewist, ‘geweten’; verder niet aangetroffen. + 2 v^o a 241 V quade ghelaet: het derde woord is niet zeker, want duidelijk zijn alleen de g en de staart van de h; tussen deze letters en de laatste (die een t, c of e zou kunnen zijn) is ruimte voor ongeveer vier letters; Verwijs' aanvulling verraetnesse is onmogelijk. 243 mie: Verwijs heeft ten onrechte mi. 253 verscat, ‘veergeld’. 260 hoefdelike, ‘hals over kop’; ongewone vorm naast hoofdelinge; in Mnl. W. geen andere plaatsen. afsteken, ‘naar beneden stoten’. 261 thersen coppijn: aldus het hs.; bij Verwijs coppin. 262 ouerwanech, ‘verwaand’; alleen hier aangetroffen. 268 rosebotte, ‘rozeknop’; geen andere plaatsen in Mnl. W. + 2 v^o b 286 si, l. so (Verwijs); verg. de inl. blz. 50. vernouwet, ‘vernauwd, scherper gemaakt’; verg. voor het rijm Al 499-500. 288 na v, l. na nv (Verwijs). wien soet comt te banen: verg. 16. 292 vel: Verwijs heeft ten onrechte vele. 309 dat ghi nu: bij Verwijs dat ghi mi; beide opvattingen zijn grafisch mogelijk, maar ik heb nu gekozen, omdat vergeuen dan een betere zin krijgt, nl. ‘afstand doen van’.

Vorige Volgende

De fragmenten van De tweede Rose (1958)

Fragment Bl 3