De fragmenten van De tweede Rose

(1958)–Anoniem Rose, Die– rechtenstatus



[pagina 178]
Fragment Bl 3 Ga naar margenoot+ Dat ware te lettel bi mire trouwe Maer ghi sult hebben bi sente symoen Wanten surcoet roc ende scoen Wel gescepen na uwen doene 5[regelnummer] Wildi brunet ofte groene Geuoedert wel na uwer ghise Enen pelse van goeden grise Met warmen mouwen ende met groten Daer toe warme dicke boeten 10[regelnummer] Die beste die ic vinden moge Segdi mi niemare die mi doge Van hare daer ic mi om versla Mettesen seget si dat ic ga Vp dien torre daer mi die soete 15[regelnummer] Heeft gemaect te sprekene moete Met hare so wien dat comt te banenGa naar voetnoot16 Ende eer si sceden wille van danen Dede si mi op trouwen verstaen Te welker dore ic in soude gaen 20[regelnummer] Harde vriendelike ende gherne Vrient seit si ene fauce posterneGa naar voetnoot21 Es ane den torre beneden bachten Comt al dat in ic sal v wachtenGa naar voetnoot23 Ende salse v openen sonder wanc 25[regelnummer] Aldaer es die behendelicste in gancGa naar voetnoot25-26 Ende die geswaselicste sonder waen Dese dore en was ondaen Dies es langer dan een jaer Jc seide vrouwe bi sente omaer 30[regelnummer] Dit wisen cost mi .c. pont Wel mi gedochte ter seluer stont
[pagina 179]
Miins liefs gesellen die mi hiet Genoech gelouen die mi rietGa naar voetnoot33 So hoet metten gelden ghinge 35[regelnummer] Jc dede also namondelingeGa naar voetnoot35 Als dat die quade abreye hordeGa naar voetnoot36 Si was blide van dien worde Ende haeste haer ende ghinc vore Ende ic volgede hare toter dore 40[regelnummer] Die si mi wijsde al onuernomenGa naar voetnoot40 Ga naar margenoot+ Alsic vore die dore ben comen Hadsi van binnen mi ondaen Ende heeft se aenkerre laten staen Doe wasic blide ende trac daer binnen 45[regelnummer] Ende sloetse toe die god der minnen Ghinc met mi ende al siin here Sonder enege weder wereGa naar voetnoot47 Ende geloefde mi bi te staen Jegen die kuusce wel gedaen 50[regelnummer] Geuielt so dat ics hadde noet Dies danct ic hem met ioien groet Dien hogen steger ic doe op clam Met groter haesten ende alsic quam Bouen in die ouerste sale 55[regelnummer] Vandic daer die scone smaleGa naar voetnoot55 Metten houescen sconen ontfange Dien ic hadde begert so lange Of ic was blide dar niemen vragen Ten iersten dat si mi versagen 60[regelnummer] Stonden si op wel houeschelike Jegen mi ende vriendelike Hieten si mi willecome wesen
[pagina 180]
Jc groetse weder ende mettesen Nam si mine hant in haer hant 65[regelnummer] Die witter was dan .j. rauen cantGa naar voetnoot65 Ende leedde mi beuaen met minnen Tote in hare camere binnen Die scone was van hogen doene Vp die versche biesen groene 70[regelnummer] Ghingen wi sitten vor een bedde Jc daer dies leggen wel mijn wedde Dat geen so diere was int lant Si began ende seide te hant Jonchere seit si van uwen hoede 75[regelnummer] Dien ghi mi sendet dor uwe goede Moet hebben groten dancGa naar voetnoot76 Jc seide joncfrouwe al sonder wanc Ghine sijt mi clene no grof Sculdech te dankene daer of 80[regelnummer] Neware ic mach v danken mere Ga naar margenoot+ Van uwer hoefscheit ende van uwer ereGa naar voetnoot81 Die ghi mi ioncfrouwe daet daer ane Dat ghine werdeget tontfane Ende wet dat gewaerlike 85[regelnummer] Jc en hebbe dinc op erderike Het en si uwe ende tuwen gebode Vor alle die leuen onder gode Ende waer dat sake dat ict doen mochteGa naar voetnoot88 Dienst die v bequame dochte 90[regelnummer] Dien soudic doen wien quaet of goet Om te stortene mijn bloet Dan willic laten om geen verdriet Of ghi hier af oec twiuelt iet
[pagina 181]
So proeft mi doch in eneger maniere 95[regelnummer] Ende ic v oec ter noet faelgiere Sone moetic hebben nemmermere Ruste goet bliscap no ere Van goede van lichame ende van leden God moetu lonen uwe hoefscheden 100[regelnummer] Sprac die scone al des gelike Seggic v weder gewaerlike En es dienst no dinc en gene Jn dese werelt groet no clene Die satelic ende eerlic wareGa naar voetnoot104 105[regelnummer] Jnne soudse stille ende openbare Daer ghise begeret doen dor v Tallen tiden ende nv Jn hebbe dinc en gene so goet Die v beuiele in uwen moet 110[regelnummer] Ghine mochter ouer gebieden wale Alst uwe ware al tenen male Ghelijc mi seluen in allen sinne Jn goeder vrienscap ende in minne Sonder heesch ende weder botGa naar voetnoot114 115[regelnummer] Jc seide ioncfrouwe dit lone v god Dat ic v ben dus sonderlingeGa naar voetnoot116 Ga naar voetnoot116-117 Sint ghi orloeft mi vwe dinge Ghelijc dat ghi iet beghiet Sone willic langer beiden niet
[pagina 182]
120[regelnummer] Taneuaerde dinc die behort te vGa naar voetnoot120 1 v^o b Want ghi hier bi v hebt al nv Sulke dinc in uwer geleeste Daer mijn herte meerre feeste Ende meerre ioie maken soude 125[regelnummer] Haddicse dan van alden goude Dat alexander die coninc hilt Doe hi leefde in sire gewilt Of enich ander verre of bi Mettesen so verhaestic mi 130[regelnummer] Ende nam die goedertiere fine Vriendelic in den arme mine Om te plucke hare rose fijnGa naar voetnoot132 Met te vervulne den wille mijn Want bedi ic waende waleGa naar voetnoot134 135[regelnummer] Ane hare sachte simple tale Ende ane haer meinderlic gelaetGa naar voetnoot136 Dat verwandelt waer hare raet Ende dat lichtelike soude siin gedaen Maer het ghinc anders sonder waen 140[regelnummer] So doet oec vele dat riese pensen Gaet dicke anders dan sijt vensenGa naar voetnoot141 Soe deed mi want doe ic die rose Plucken waende sonder nose Ende ic mine hande daerwert boet 145[regelnummer] Riep si dangiere diet mi verboet Daer toe scamelheden ende vareGa naar voetnoot146 Die op mi riepen ware ware Vliet henen vte quaet pautenier Die duuel brochte v weder hier 150[regelnummer] Die v weder vte sal leden Ende doen met lachtre henen sceden
[pagina 183]
Ghine maect v wech van voet te voetGa naar voetnoot152 Dies ghebreect oec lettel goet Wine souden v uwe hersenen clouen 155[regelnummer] Of van den liefsten lede rouenGa naar voetnoot155 Ne lieten wiis seluen dor gode niet Hets al om niet dat ghi spiet Aldus ne suldi ons niet versotten Ghi siit der scoenre rose botten 160[regelnummer] Ten naesten dat ghire nemmermere Ga naar margenoot+ Comen sult bi eneghen kere Hoe lettel of vele dat v handeGa naar voetnoot162 Mettien so namen bede mijn hande Met crachte ende stakense achter waert 165[regelnummer] Jc was droue ende sere veruaert Want icse sach gemeenlike Verbolgen so nerenstelike Sine wisten wesen van wat voerenGa naar voetnoot168 Si clageden si vlieken ende si swoeren 170[regelnummer] Stoc ende stene sante ende santinnenGa naar voetnoot170 Aldat ic daer ane soude winnenGa naar voetnoot171-2 Jc mocht in enen wetsteen knopen Daer na began mi sorge nopen d Oe sprac die scone maget gestade 175[regelnummer] Te mi bi deser drier rade Segt mi seit si quaet verradre Wildi mi scenden al te gadre En trouwen ia ghi dat sie ic wale Qualic verstondi mine tale
[pagina 184]
180[regelnummer] Hoe ic v op in eren boetGa naar voetnoot180 Al dat ic hadde clene ende groet Want mire herten niene rochteGa naar voetnoot182 Ende naemt die ic vort brochteGa naar voetnoot183 Simpelike na den sinGa naar voetnoot184 185[regelnummer] No die verstannesse die was daer inGa naar voetnoot185 Dats ane uwe dade wel anscijnGa naar voetnoot186 Daer oec die vriende te gader sijnGa naar voetnoot187 Ende deen den andren dor hare redeGa naar voetnoot188 Biet sinen dienst of scoenheit medeGa naar voetnoot189 190[regelnummer] Dats te verstane in goeder wise Na dien dat seggen ons die wise Al neest niet sonderlinge vermont Dat ghi mine tale dan els verstont Dan mine meninge was ic daer inneGa naar voetnoot194 195[regelnummer] Dat quam bi uwen rumen sinneGa naar voetnoot195 Ofte neen ghi sijt ghewone Bi costumen dus te doeneGa naar voetnoot197 Ende conterfeit den vroeden sot Jc en ben so dul niet wete god 200[regelnummer] Dat ic v mine rose bode
[pagina 185]
Ga naar margenoot+ Jc soudse v bieden oec wel nodeGa naar voetnoot201 Want het ne ware godeweit No weder ere no houescheit Dat icse v bode ende ghise wout 205[regelnummer] Of dat ghise mi oec bidden sout Of nemen sonder eesch of bede Als ghi mi bood nv hier ter stede Al uwen dienst ende al v goet Wat peinsdi in uwen moet 210[regelnummer] Daeddi dat om mi te hoenne Ende om uwe loesheit te verscoenneGa naar voetnoot211 Die ghi peinset int herte binnenGa naar voetnoot212 Op sulken tekine van minnenGa naar voetnoot213 Om mi te rouene die rose mijnGa naar voetnoot214 215[regelnummer] Mi dinke ia ghi dats anschijn Ane uwe dade sonder waen Hadde uwe begerte oec vort gegaen So haddi mi al op ontheert Maer neen ghi niet god sijs geheert 220[regelnummer] Die ter noet te helpene plietGa naar voetnoot220 Al dat ghi pijnt dats om nietGa naar voetnoot221 Die rose ne wert v nemmermere Al soude van torne ende van sere
[pagina 186]
V herte breken in .c. sticken 225[regelnummer] Daer wert en dordi nemmeer micken Dies sijt seker ende wijs Maer mict te rumene dit porprijsGa naar voetnoot227 Met haesten eer ghi doet iet elGa naar voetnoot228 So doedi vroetscap ende wel 230[regelnummer] Ter ander tijt maectic v scuGa naar voetnoot230 Dor ene mesdaet so salic nv Al v leuen sonder waen Gaet elre nv v hoenre vaen Hier en begeric uwes comens twint 235[regelnummer] Wel was si van sinne kint Die sulken ries hier comen dede Bi haren rade bi haerre bede Maer si niet kinde v gedochte Doe si v comst an mi versochte 240[regelnummer] Hadsi te uoren wel ghewisteGa naar voetnoot240 Ga naar margenoot+ V quade ghelaet v arger listGa naar voetnoot241 Sine hads mi dorren raden nie Al te sere bedrogic mieGa naar voetnoot243 Dat ic v alte vriendelic ontfinc 245[regelnummer] Ende in mine camere met v ghinc Ende togede v vriendelic gelaet Daer ghi na minen lachter staet Ende hebt gedaen oec tander stont Mi es ghesciet als die den hont 250[regelnummer] Roit ouer twater met scepe want
[pagina 187]
Als hine heeft geset ant lant Hi bast vp hem ende wilne biten Andren verscat sone wilhi quitenGa naar voetnoot253 Dat mach hi winnen ane sine wel daet 255[regelnummer] Aldus so wint hi die den quaet Eert hi doet hem lachter weder Nv maect v henen ende gaet neder Den graet van vrienscepen ende van minnen Of ic roepe hier sulken binnen 260[regelnummer] Die v hoefdelike af sal stekenGa naar voetnoot260 Al soude v thersen coppijn brekenGa naar voetnoot261 Ouer wanech sot fel tyranGa naar voetnoot262 Quaet smekre ongetrouwe man Wat hebbic iegen v mesdaen 265[regelnummer] Dat ghi mi hebt verhaet dus saen Ende ghi mi dus loselike wilt verraden Ende berouen te minen scaden Die werde rose botte fijnGa naar voetnoot268 Daer al ane staet die weluaert mijn 270[regelnummer] Hoe dorsti wesen nie so coene Dat te peinsen of te doene Daer ghi mine herte mede onthuecht Ende ic v hebbe sulke duecht Ende sulke houescheit nv gedaen 275[regelnummer] Dat ic v hebbe hier ontfaen Jc hebbe v gemaect te sprekene stade Buten ialousien rade Ende alle mire vriende wille Die om ons spien lude ende stille 280[regelnummer] Ende ons souden doden te waren Ga naar margenoot+ Mochten si mi dus bi v beuaren
[pagina 188]
Ende boet v dienst ende scoenheit mede Daer ic dulheit groet ane dede Want om dit selue dat ic ane v 285[regelnummer] Hebbe gedaen eer dan nv Sal mine vancnesse si siin vernouwetGa naar voetnoot286 Dat ghi mi nemmermeer en scouwet Na v wien soet comt te banenGa naar voetnoot288 Mettien sprongen hare die tranen 290[regelnummer] Van erren moede vute beden ogen Doe mochtics niet gedogen Ende vel vor hare op mine knienGa naar voetnoot292 Ende ane spracse aldus mettien AY edele ioncfrouvwe mijns genade 295[regelnummer] Van deser groter ouerdade Willic tuwert bliuen al Es si groet of es si smal Die dulheit die ic hebbe gedaen Die dede mi minnen cracht bestaen 300[regelnummer] Die mijn herte dwanc daer toe Mits uwer scoenheit ware so hoe Dat dauenturen comen sijn Emmer sijn die sculden mijn Ende niemens el volmaecte soete 305[regelnummer] Bedi eest recht dat icse boete Te uwen wille godeweit Dies benic altoes gereit Vp sulke vorwaerde ioncfrouwe goet Dat ghi nu uwen euelen moetGa naar voetnoot309 310[regelnummer] Ende uwe wan conste wilt vergeuen Jc wille mi wachten al mijn leuen
[pagina 189]
Te vechtene of te doene sake Daer ghi omme moget sijn tongemake Jn deser wijs ende bouen al desen 315[regelnummer] Willic getrouweliker wesen V eygijn dienst man al mijn lijf Vp sulke vorwarde scone wijf Dat ghi v iegen mi gemaet Ende mi verholenlike laet 320[regelnummer] Met v bliuen geuaen hier bouen	margenoot+ i r^o a voetnoot16 so wien dat comt te banen, ‘wie het ook moge schaden’; een karakteristieke uitdrukking van de dichter, die hij ook in 288 gebruikt; verg. Mnl. W. 1, 557. voetnoot21 fauce posterne, ‘blind achterdeurtje’ (Mnl. W. 6, 611). voetnoot23 al dat, ‘langs daar’. voetnoot25-26 behendelicste, geswaselicste, ‘geheimste’; in Mnl. W. geen andere plaatsen. voetnoot33 die, 1. doe hi? of moet men in 32 lezen die mi riet en in 33 dat bi mi hiet? voetnoot35 namondelinge, ‘met name, precies’; ongewone vorm naast namondelike; in Mnl. W. geen andere plaatsen. voetnoot36 abreye, ‘koppelaarster’; geen andere plaatsen in Mnl. W. voetnoot40 al onuernomen: ‘te verbinden met die’ (Mnl. W. 5, 1475); de minnaar had uit zichzelf de verborgen deur dus nog niet opgemerkt. margenoot+ 1 r^o b voetnoot47 wederwere, ‘tegenweer’; geen andere plaatsen in Mnl. W. voetnoot55 die scone smale, d.i. Florentine. voetnoot65 .j. rauen cant: De Vries, T. en Letterb. 4, 74, wil hiervan maken iuaren tant, ‘ivoren tand’; een vorm iuaren is in een Vlaamse tekst echter niet goed mogelijk; als De Vries in de goede richting heeft gedacht zal men wel iuorin tant of iets dgl. moeten lezen; verg. bv. Rose (H.v. Aken) 118: ‘Ende witter dan yvorijn been’. voetnoot76 Moet, 1. Moeti (Verwijs). margenoot+ 1 v^o a voetnoot81 1. Van uwer hoefscheit van uwer ere? voetnoot88 ict, 1. ic (Verwijs). voetnoot104 satelic, ‘betamelijk’; in Mnl. W. geen andere plaatsen. voetnoot114 sonder heesch ende wederbot, ‘zonder vraag en verbod’; in Mnl. W. geen andere plaatsen van deze verbinding. voetnoot116 ben: Verwijs lost bé van het hs. op als bem, wat echter in deze tekst alleen in rijm voorkomt (Bu 2, 155). voetnoot116-117 Verwijs heeft hier aangevuld: sonderlange: wat ic verlange; ik meen echter dat de letterresten van 117 beter in de hier aangegeven zin opgevat kunnen worden: mi is vrij duidelijk en ook al door Bilderdijk en Clarisse gelezen, v is minder zeker, w nog minder, e is een spoor dat op vele wijzen aangevuld kan worden, di ontbreekt geheel, nge is weer duidelijk; van sonderlinge is min of meer te lezen son.er....e; Verwijs' aanvulling van 117, met de persoonlijke constructie van verlangen in de tegenwoordige bet., lijkt mij, afgezien van andere bezwaren, ook geen gebruikelijk Mnl.; verg. voor dinge nog 108 en 120/122, voor het rijm Al 87/88. voetnoot120 Tanevaerde, 1. Tanevaerden. voetnoot132 plucke, 1. plucken. voetnoot134 want bedi: verg. Al 81, 612 en 758. voetnoot136 meinderlic, ‘vriendelijk’; verg. Al 791. voetnoot141 vensen, ‘zich voorstellen’. voetnoot146 scamelheden: bij Verwijs scamelhede. voetnoot152 van voet te voet, ‘van stap tot stap, direct’; karakteristieke uitdr. van onze dichter, die hij ook al in Al 519 gebruikt; geen andere plaatsen in Mnl. W. voetnoot155 den liefsten lede: in Mnl. W. 4, 682 vragend verklaard als ‘hoofd’; in het tweede fragment van de Lorreinen, r. 1234 (uitg. Jonckbloet blz. 114) betekent liefste let echter kennelijk ‘tong’ (verg. r. 1182). margenoot+ 2 r^o a voetnoot162 hande, d.i. ande, ‘onaangenaam is’. voetnoot168 ‘dat ze niet wisten wat ze doen moesten’. voetnoot170 verg. Al 1132. voetnoot171-2 het gebruik van plastische zegswijzen is karakteristiek voor de dichter; in het Mnl. W. geen andere literaire bewijsplaatsen van deze zegsw. voetnoot180 opboet, ‘aanbood’. voetnoot182 1. Want ghi mire herten niene rochte?; door Verwijs echter opgevat als tussenzin. voetnoot183 die ic vortbrochte, t.w. die tale. voetnoot184 na den sin, ‘letterlijk’. voetnoot185 verstannesse ‘eigenlijke betekenis, bedoeling’. voetnoot186 het laatste woord is bleek, maar nog juist te herkennen; ook Clarisse heeft het al gelezen. voetnoot187 te gader sijn: Verwijs geeft dit als aanvulling, maar ik meen dat de letterresten nog duidelijk genoeg zijn om het als lezing te kunnen geven; ook reeds bij Clarisse. voetnoot188 dor hare rede: het eerste woord is nog duidelijk te lezen, van het tweede zijn sporen over, het derde is geconstrueerd; Verwijs leest dan gereit, wat er stellig niet staat. voetnoot189 scoenheit mede: Verwijs geeft alleen scoenheit, als aanvulling; de hier gegeven lezing lijkt mij echter zeker; verg. nog 282. voetnoot194 was ic, l. was (door Verwijs stilzwijgend verbeterd). voetnoot195 rumen, l. ruden, ‘onbeschaafde’. voetnoot197 bi costumen, ‘volgens vaste gewoonte, uit doortraptheid’. margenoot+ 2 r^o b voetnoot201 node: geheel geconstrueerd, want er is hier een stuk van het perkament af. voetnoot211 om: bij Verwijs omme. voetnoot212 peinset int: bij Verwijs penset int als aanvulling, maar de lezing is zeker; Clarisse las peinset in u. voetnoot213 op sulken: ook deze woorden had Verwijs niet tussen haakjes behoeven te zetten, want het schrift is wel bleek, maar volkomen duidelijk. voetnoot214 om mi te rouene: hier leest Verwijs om mi dus te pluckene, wat er onmogelijk kan staan; Clarisse had al gelezen omme te rouene; het schrift is weer bleek, maar ik meen toch alle letters die ik laat afrukken te kunnen onderscheiden. voetnoot220 pliet: ik meen sporen van pli te zien; Verwijs heeft tiet aangevuld, maar dit ww. wordt, voor zover ik zien kan, nooit door een inf. met te gevolgd; de ruimte maakt het waarschijnlijk dat achter helpen nog een e aangevuld moet worden; verg. voor het rijm Al 453-4. voetnoot221 dats om niet: Verwijs leest dats immer niet, maar dat kan er niet staan; behalve de o van om zijn alle letters duidelijk (immer komt trouwens nooit in deze tekst voor). voetnoot227 mict te: Verwijs vult aan tot micli te, wat zeker mogelijk is, wat de ruimte betreft, maar m.i. voor de zin niet noodzakelijk. voetnoot228 eer: Verwijs zet dit woord ten onrechte tussen haakjes. voetnoot230 ter: door Verwijs onnodig veranderd in tere; verg. bv. ter suaerre lijt in Ab 2, 180. maectic v scu, ‘joeg ik u weg’ (Mnl. W. 7, 791). voetnoot240 ghewiste, l. ghewist, ‘geweten’; verder niet aangetroffen. margenoot+ 2 v^o a voetnoot241 V quade ghelaet: het derde woord is niet zeker, want duidelijk zijn alleen de g en de staart van de h; tussen deze letters en de laatste (die een t, c of e zou kunnen zijn) is ruimte voor ongeveer vier letters; Verwijs' aanvulling verraetnesse is onmogelijk. voetnoot243 mie: Verwijs heeft ten onrechte mi. voetnoot253 verscat, ‘veergeld’. voetnoot260 hoefdelike, ‘hals over kop’; ongewone vorm naast hoofdelinge; in Mnl. W. geen andere plaatsen. afsteken, ‘naar beneden stoten’. voetnoot261 thersen coppijn: aldus het hs.; bij Verwijs coppin. voetnoot262 ouerwanech, ‘verwaand’; alleen hier aangetroffen. voetnoot268 rosebotte, ‘rozeknop’; geen andere plaatsen in Mnl. W. margenoot+ 2 v^o b voetnoot286 si, l. so (Verwijs); verg. de inl. blz. 50. vernouwet, ‘vernauwd, scherper gemaakt’; verg. voor het rijm Al 499-500. voetnoot288 na v, l. na nv (Verwijs). wien soet comt te banen: verg. 16. voetnoot292 vel: Verwijs heeft ten onrechte vele. voetnoot309 dat ghi nu: bij Verwijs dat ghi mi; beide opvattingen zijn grafisch mogelijk, maar ik heb nu gekozen, omdat vergeuen dan een betere zin krijgt, nl. ‘afstand doen van’.

Vorige Volgende

Fragment Bl 3