|
| |
[De spieghel der menscheliker behoudenesse]
I
Hier beghint in waerre lesse
De spieghel smenschen behoudenesse,
In den welken men vinden zal
Des viands ende des menschen val.
Ende hoe de mensche bi gods doot
Was wederbrocht ter glorien groot.
In desen spieghel machmen mede
Merken hoe de drievoudichede
Den mensche sciep ende om wat zaken.
Dese spieghel zal oec vraylijc maken
Openbare ende elken bekant,
Hoe de mensche biden viant
Mids ziere boosheit ende loghen
Jammerlike was bedroghen,
Dat hi vanden paradijse neder
Was ghesteken ende hoe hi weder
Wart ghebracht ter zaligher stede
| |
| |
Bi ons heren ontfarmichede.
Nu zullen wij weten van lucifere,
Hoe hi hem ieghen onsen here
Zinen sceppre hoverdelike
Verhief ./ dies hi inden slike
Der hellen sciere wert ghetoghen.
Ja, int upslaen vanden oghen
Was hi in de helle gheworpen neder
Ende nemmermee ne rijst hi weder,
Maer in pinen eempaerlike
Ende hier omme die drievoudichede
Bider godliker moghenthede
Dat zoe om deser inglen scade
Den mensche daer om sceppen woude,
Om dat bi den mensche zoude
Die scade vanden duvelen al
Zijn verhaelt ./ ende om den val
Vanden inglen die niet ne resen,
Zoude de mensche ter glorien wesen.
Ende om dese redene, zeker zijt,
Drouch hi up den mensche nijt,
Om dat de mensche in zijn stede
Zoude bezitten den ewighen vrede
Ende wildet up den mensche wreken,
Daer hi daer ute was ghesteken.
Hi wiste ooc wel, waer dat sake,
Dats gods ghebod de mensche brake,
Dat hi daer in enigher uren
Langher niet en mocht gheduren
Ende om dat hem dit was bekent,
Leide hi te male zine atent,
Hoe hi den mensche zoude doen breken
Gods ghebod ./ dat hi worde ghesteken
Uter glorien daer hi in was.
Zo dat dese quade sathanas
Hadde tote hemwaerd vercoren
Een serpent als ghi moghet horen,
Daer hi in hadde zinen loop.
Dat serpent up voeten croop
Ende hadde den hals upgherecht
Ende thoofd van eenre maghet slecht,
Ende in dit serpent voorwaer
| |
| |
Plach de boose bedrieghenare.
Die alles quaets es anebrinc,
Besat tserpent ende daerin ghinc
Ende sprac daer na teenre stonde
Boose woorden huut tserpents monde
Ende ghinc met loosen woorden an
Yeven den wive, niet den man,
Omdat hi zeker was van dien
Dat dat wijf minst was voorzien
Van vroescepen ende hi vernam,
Ende alles dincs vele bet ghedachtich
Ende alre boosheit bet vorwachtich.
Zo teere tijt zoot hem was becant
Dat hi yeven alleene vant,
Want hise alleene spreken woude
Om dat hi peinsde, dat hise zoude
Bet bedrieghen waer zoe alleen
Dan of zij waren onder hen tween,
Ende daer an zo peinsdi waer.
Hier bi weten wij openbaer
Alleene bet bedrieghen can
Ende te valle bringhen dan twee
Of datter ware ooc vele mee.
Dus dan alst de duvel ziet
Dat hise alleene hadde bespiet,
Met loghene die hi haer looch,
Hise lichtelike bedrooch,
Daer hi mede up tmenschelijc gheslachte
Eene arghelike doot up brachte.
| |
| |
Nu dan zo zullen wi wesen wijs,
Dat adam niet int paradijs
Ghescepen was /. maer, als hi
In damasts acker ghescepen zij,
Doe zo wart adam, gods beilde,
Ghevoerd int paradijs van weilden.
Maer, na dat ons scrifture leert,
Was yeven int paradijs gheformeert
Ende daer adam lach ende sliep,
God yeven van ziere rebben sciep.
Dus eerde onse here yeven dan
In ere maniere boven den man,
Want hise sciep ende werden liet
Int paradijs ende adame niet.
Hi makedse inder weilden stede,
Dat hi adame niet en dede,
Want hi sciepene vanden messe der erde,
Maer yeven dedi meerre werde,
Want vander rebbe die in adaems lijf
Ghescepen was, zo maecti twijf,
Ende vanden vleessche dat hi had an,
Adam, gods beilde, die edel man,
God yeven ooc werden liet.
Maer onder van den voeten ooc niet,
Want hi niet wilde in gheene daden
Dat de man twijf zoude versmaden.
Vanden hoofde hise ooc niet woude
Maken ./ omdatse niet en zoude
Over den man of heerscepye,
Maer dat wijf es te dien tide
| |
| |
Ende twijf es ghegheven den man,
Om dat zij te gader voort an
In rechten gheselscepe zouden wandren
Ende niement versmaden den andren,
Ende hadde hare yeve omodelike
Daer ghehouden zekerlike,
Ende zonder hoverde daer ghedraghen,
Nemmermee te gheenen daghen
Ne hadse vanden man, dats waerhede,
Ghedoocht enighe moeilichede
Ende ze hadde den man gheweist bi
Ghesellike ende alse vri als hi.
Maer om dat zoe den viant ghelovede,
Zoe haer van deser vryheit rovede,
Ende als sathan, der valscheit bode,
Sprac: eit ./ du sult gheliken gode,
Zoe ghelovedes ende peinsde in haren moet,
Mochtsoene gheliken, het docht haer goet.
Ende om dat zoe mesdede in desen,
Zo moest de man haer here wesen
Ende hadde twijf te regierne
Ende van quaetheide te correngierne.
Twijf ghelovede den viant dan,
Also ic zeide, niet den man,
Ende, alsoot hare riet tserpent,
Gaf daer toe de man zijn consent
Ende wilcuerde, al dedijt node,
Dat hi verbrac tghebod van gode.
Twijf bad hem dat hi eiten zoude,
Twelc hi niet gherne doen ne woude,
Maer hi vreesde in zijn ghedochte,
Dat hi zijn wijf verdrouven mochte,
Ende om de minne zo dedi dat
Die hi thare hadde ./ dat zoe hem bat.
Dus dwanckene hare minne te mesdoene,
Also men oec leist van salomoene,
Den welken eens wijfs minne riet,
Dat hi trechte ghelove liet
Twelke hi ghedaen zoude hebben node
Zonder om des wives minne.
Want hi was zo vroet van zinne,
Dat het maer een god ne was
| |
| |
Die zijn scepper was, al hoe
Datten swijfs minne brocht daer toe,
Dat hi om haren wille dede
Dat hi de afgode anebede.
Aldus ./ adam, die eerste man,
Mesdede om swijfs minne plat
Ende at metten wive dies hem bat.
Nochtan en peinsdi niet dat
In zinen zin dat hi gode zoude
Gheliken, of ooc gheliken woude.
Dus mesdede dat wijf mere
Dan de man jeghen onsen here,
Want zoe den man daertoe brochte
Ende peinsde ooc mede dat zoe mochte
Haren scepper gheliken wel,
Waert dat zoe dede tserpents bevel.
Dus brocht zoe den man tier stonde
Teenen valle van zwaerre zonde
Want zoene smeekende daertoe trac,
Dat hi met hare tghebod verbrac.
Aleist dat inder bible niet
En staet dus openbaer bediet,
Nochtan es zeker, dat zoe den man
Met smekenden woorden brocht daer an,
O ghi mannen, hoort hier naer,
Hier moghedi horen openbaer,
Dat groot sijn der wiven boosheden.
Elc man wacht hem wel heden
Vanden wiven die smekende sijn,
Want zij zijn argher dan venijn.
Die hem niet speghelen willen hier bi,
Met rechte werd bedroghen hi.
Merc adame, gods hantghewerc;
Merc sampson die was zo sterc
Dat noyt zo sterc lijf ghewan;
Merc david den helighen man,
De welke om zine goede feiten
Was dat herte gods gheheiten;
Merc oec den wisen salomoen,
Die zo wijs was in al zijn doen,
Dat men sghelijx niet vinden zoude moghen,
Die alle met wiven waren bedroghen.
Of dan dese vroede ende sterke zinne
Heift bedroghen der wive minne,
| |
| |
Hoe sultu dan, die niet so wijs
Zo sterc noch zo helich zijs,
Als dese goede liede waren,
Daer of dattu nu hoors verclaren,
Verhoet sijn voor der wive conste,
Henware datti gods gracie jonste?
Hier huut es ons welbekant
Dat twijf es bouder dan de viant,
Want zoe huut tserpents inborste
Tempteirde adame, dien niet ne dorste
Van vreesen de viant tempteren,
Want hi tbeilde was ons heren.
Dus dan de dievel twijf bedrooch
Mids der loghene die hi looch,
Ende twijf verdoemde den man adam
Ende al tgheslachte dat na hem quam.
Hadde oec de mensche daer ghebleven
In gods ghebod, hi zoude leven
Zonder enighe pine of doot,
Ende nemmermeer ne zoudi moghen
Moetheit of crancheit ghedoghen,
Enighe quale of ooc ziechede
Ne zoude hi niet ghedoghen mede.
Die moedren zouden hebben ghedraghen
Zonder droufheit ende claghen;
Zonder weeninghe ofte pijn
Zoude de mensche gheboren zijn
Ende zouden hebben ghestaen in gracien
Vast zonder weenen of tribulacien / ;
| |
| |
Confusie / scaemte te ghenen daghen
Zoude de mensche hebben ghedraghen;
Zine oren ne zouden, des zeker zijt
Verdooft ghesijn hebben te ghere tijt;
Ooc ne zoude hi nemmermee
In zine tanden hebben wee;
Met zinen oghen zoudi claerlike
Ende hine zoude zonder fijn
Nemmermee moede of crepel zijn
Noch in vloeden ne zoude hi
Niet hebben verdronken zonder si;
Noch vier noch hitte der zonnen
Ne zoudene niet verbroyen connen;
Beesten / voghelen / zoudene ontsien
Ende niet mesdoen maer van hem vlien;
Lucht noch ongheweder mede
Ne daden hem gheene moeyelichede.
Ende zine zouden onder hem leden
Nemmermeer hebben ghestreden,
Maer elc andren vriendelike
Ghehantiert broeders ghelike.
Want pays moest wesen te dier stede
Want het was de stad van vreden.
Alle creaturen zouden onderdaen
Der erden / ghesijn hebben zonder waen.
Blide ende vro zoude hi leven
Ende om gheene zorghe gheven,
Hadde hi ghehouden gods ghebode.
Ende altoos zoudi ghelieven gode,
Ende god zoude manne ende wive
Hebben met ziele ende met live
In den hemel ghetrucken boven,
Daermen zouden in glorien loven.
Maer gheen mensche ne zij zo zot,
Dat hi bezouke waer om dat god
Den mensche sciep ende hi te voren
Wiste dat hij zoude zijn verloren
Ende tghebod gods zo verbreken
Ende uter glorien zijn ghesteken;
Ende waerom hi de inglen sceppen woude
Ende hi wel wiste dat zij zouden
Bi hovardicheden met allen
Uten hemel inder hellen vallen.
| |
| |
Ende waerom dat hi pharaoen
Liet verharden in zijn mesdoen,
Dat hi hem niet de gracie gaf,
Dat hi hem keerde der zonden af
Ende hi der zonden woude vlien.
Ende hi nochtan sinte marien,
Die men hiet van magdaleenen,
Zulke gracie woude verleenen,
Dat zoe bi berouwen van zonden
Zuver wart in corten stonden.
Ende waer om god ooc met ghenenden
Sinte pietre wilde zenden
Berouwen van dat hi onsen here
Driewarven hadde gheloghent zere,
Ende Judase liet verwerven
De helle ende in wanhopen sterven.
Ende twi hi in corter tide
Zende den dief ter rechter zide
Gracie ./ dat hi hadde berouwen
In onsen here vul betrouwen,
Twelke was ene ontfermighe dinc,
En den dief die an dander zide hinc,
De zelve gracie ne gaf niet
Ende onghelovich sterven liet.
Ende waerom hi den enen zondare
Trect van zonden ende maecten clare,
Ende hi enen andren laet bliven
In zonden ten hende van zine live.
Dustane / ende andre gods werc
Zijn den mensche alte sterc,
Ende wiese besouct, eist wijf of man,
Hi doeter grote zotheit an,
Want twij god dit al werden liet,
Ne connen wij gheweten niet.
Hi sciep ons zonder onsen raet
Ende doet de mensche goet of quaet,
Hi kent zinen viant ende zinen vrient
Ende zal ons loonen na onse verdient.
Dese questien wel solveert
Sinte pauwels daer hi ons dus leert
Als god wille, hi jeghen den man
Harde gherechtich wesen can,
Ende wille hi ooc, zo can hi mede
An hem toghen ontfermichede.
|
|
Auteursrecht onbekend