De spieghel der menscheliker behoudenesse

(1949)–Anoniem Spieghel der menscheliker behoudenisse– rechtenstatus


II
[Folio 5b]
Int capitel dat hier te voren Staet ghescreven, moghedi horen, Hoe dat god den mensche eerde, Als hine ter bliscepe formeerde. In dit capitel zuldi verstaen, Hoe dat de mensche heift ghedaen Hem selven grote ondierichede,, Onwerdicheit ende droufheit mede. Als god den mensche werden liet In eeren, zo en verstont hijs niet, Dat hem god die eere dede, Dat hine brochte ter scoonre stede, Daer menne huut wierp in zijn meskief, Om dat hi hem ieghen gode verhief. Ende es gheworpen van dier steden In dit dal der keytivicheden, Dats in dese werelt, verstaet den zin, Daer wij alle eerst comen in. Hi brocht ons van dien groten goede In dese werelt vul aermoeden, Vander eere, die hem god gaf, Cleene eere maecte hi daer af, Entie eere die hem wilde verleenen Onse here, hilt hi over clene, Ende om dat hi hem daer huut stac, Als hi van diere weilden trac, Zone vant hi hier anders niet Dan moeyenesse, aerbeit ende verdriet. Dat paradijs ghinc hi huut, Daer al spel was ende deduut, Ende als hi in dese werelt quam, Anders niet hi hier vernam
[Folio 5c]
Dan een dal vulicheit ende mul Ende eene wuenste van vernoy vul. Ende hi quam inder werelt slijc, Die loos is ende bedrieghelijc, Entie den mensche vele beheet, Maer int hende zo eist al leet. Die werelt wel belonen zoude Den mensche die hare gheloven woude, Dat zoe hem wel zoude gheven Goede ghenouch ende langhe leven, Maer als de dood comt zonder ghescal, Verliest de man goed, lijf, ende al; Datse hem te voren belooft, Daer of werd hi varing berooft, Want voor de dood, de werelt ne can Bescermen no helpen wijf no man. Zoe belooft ooc den vleessche zere Vele goede ende grote eere Ende als haer dan ghelooft donvroede, Bring zoe de ziele in groter aermoede, Daer zoe moet bliven in jamerheden Ghequelt in der ewicheden Ende alzoet dus belooft te gheven Eere ende rijcheit in smenschen leven Ende die tijt der dood toe comt Ende dan de ziele werd verdoemt, Over de eere ende rijcheit Zo heift zoe stanc ende vulicheit. Ende al eist dat zoe bi haere ghilen Gheift goed ende eere biwilen Ende zo toecomt bi aventuren, Nochtan en mach dit niet gheduren Metten mensche zo langhe tijt, Hine moets int hende werden quijt. Ende al heift hi goed boven maten, De dood salt hem al hier doen laten. Hine hevets niet meer na dit leven, Dan hijs om gode heift ghegheven. Want der rijcheit aventure Ende de eere ne moghen een ure Smenschen leven verlanghen niet, Als de dood tsterven ghebiet. Der dood en machmen niet ontlopen Noch met gheenen ghelde af copen.
[Folio 5d]
Ooc zo es de dood zo crachtich, Dat scat noch eere niet zijn zo machtich, Dat zij van der dood baelgien Den mensche niet connen bevryen, Noch ghehelpen ter laetster noot Enighen mensche cleen of groot, Noch soccoursen in enighen rauwe. Zij gheven wel, ay dats nauwe, Een lijnlaken, cleen ende smal, Ende ene kiste; dan heift hijt al. Die deser werelt wel neimt goom, Ghelijcse wel den vliederboom, Wies bloezeme es vriendelijc Ende in tanschauwen lustelijc, Zo dat men weten waent daerbi, Dat de vrucht oec nutte zij, Maer als ment smaect zo es men des Wel vroet, dattie vrucht bitter es. Maer die des booms nature kinnen, Scuwen die vrucht in allen zinnen, Want zij weten watter an leit. Hier es de werelt bi gheseit, Want zoe vele ghenouchten inhout, Scone int anscouwen menichfout, Maer altemael zo es de ducht, Dat zere bitter es de vrucht, Want die der werelt [es], hi comt Bi hare daer hi werd verdoemt. Maer dies hem wachten wil ende hoeden, Die berade hem metten vroeden, Die weten wat die vrucht inheift; Hi es vroet diese al begheift. Hare scoonheit es bedrieghelijc Ende zoe es wel judaes ghelijc, Daer of dat wij hebben algader Wel ghehoort, dat hi was verrader, Want hi cam ende custe anden mont Gode met enen valschen gront. Twelke was grote valschede, Want dat cussen beteikent vrede, Ende hi quam an desen schijn Ende verriet den scepper zijn, Also ghi claerliker sult hier naer Daer of verstaen dat rechte waer,
[Folio 6a]
Ende gaf den vianden ons heren Aldus een teikin met valscher leren Ende sprac: / dien ic cussen zal, Dat es de man ./ ende dien vangt al Ende doeter mede uwen wille. Aldus zo gheift de werelt stille, Dus dan de werelt vul van quaden, Die ons poocht altoos te verraden, Gheift in enen valschen schijn Den vianden dat selve teikijn, Ende zeicht wien dat ic heb ghecust, Dat es die volghet minen lust. Dats te weten / dien ic ghegheven Goed ende eere hebbe in sijn leven Ende grote weilde. dats de man, Dien ghi beghert, slaet hand daer an Ende vangtene ./ ja als zijn leven ent, Ende cruustene mit ewelike torment. Niet daer bi, al heift de man Rijcheit groot ./ hi mach nochtan Die rijcheit, wille hi, wel bestieren Tsiere zielen profite ende regieren, Ende mach wel comen metter rijcheden Toter ewigher zalicheden Ende hem daer mede behouden wel, Want aldus zo zeide daniel Nabughodonosor den here, Die in zonden was ghewortelt zere: Du best in quaetheden zere ghebonden, Maer los met dinen goede de zonden, Want du moochter of copen mede, Dus leerde hi hem de zalichede. God mint de machtigste lieden zere, Want hi es zelve een machtich here. Ja eist, dat zij als heren vroet Uzeiren dit tidelike goed Ende doen also Thobyas Zinen zuene lerende was: Zuene, zeide hi, bestu rike Van gode ./ zo ghef mildelike, Ende eist dattu lettel heves, Pijndi dattu gherne gheves Ende mildelike dattu moochs omberen. De rijchede ne can in gheenen kere
[Folio 6b]
Den mensche verdoemen, wel verzint, Dan die de rijcheit te zere mint. Noch ooc mede een scoon cleet Ne doemt den mensche niet, god weet, Up dat hi anders te pointen doet Ende zijn herte es te godewaert goet. Want elc man, es hi rike of mate, Mach hem draghen na zinen state, Ende dat hi daer an niet mesdoe Na sulc abijt, als hem hoort toe. Want wille god in waerre dinc Eenen stellen om te zijn coninc, Hine wille niet dat hi hem dan Zacken ./ of zulc cleit doe an. Ende heift god oec gheformeert Eenen man ende gheordineert, Dat hi dorper zij al zijn daghen, Die ne zal gheen zidin cleder draghen. Nochtan trouwen hoorter toe, Dat men gheene overdaet ne doe. Elc draghe hem na zinen state Ende houde in allen dinghen mate. Altoos wij met rechte zouden Mate in allen dinghen houden Ende overdaet in allen steden Scuwen / vlien met nernsticheden. Elc mach dan draghen zonder mesdaet Zijn abijt na zinen staet, In welken state datten god Ordineert na zijn ghebod.
[Folio 6c]
Die werelt, die in dit leven God den mensche heift ghegheven, Die sullen wij poghen met allen zinnen, Dat wijse tonder doen ende verwinnen Met deelne vanden tidelike goede Den evenmensche die heift aermoede. Ende der wereld ghenouchte laten Ende hantierense wel te maten. Dese weder vechtinghe die ons doet De werelt ende terdsche goet, Zouden ons gheene pine gheven, Hadde de mensche van eerst ghebleven Int paradijs, daerne onse here Inzette rijc ende weildich zere. Daer hadde de mensche ghesijn in vreden Ende zonder eniche moeylicheden, Daer hier de mensche meest in kijft Ende zelden ure in payse blijft. Want aercheit vint hi alte hant An zinen openbaren viant, Ende zomtijt pijnt zijn lose vrient, Hoe hi den mensche maect ontsient, Ende hoe hine qualike mach bedraghen. Ende leicht hem menighe valsche laghen Ende es altoos met quade bedacht, Daer hem een mensche niet jeghen wacht. Elc mach wel merken of ic lieghe. Ja, en es selfs zo cleene vlieghe, Hoe teeder hoe cleene datse scijnt, De mensche en esser of ghepijnt; Ja vloon ende ander woormen mede Doen den mensche moeylichede. Ende met rechte es hi tallen uren Dus ghepijnt vanden creaturen Ende oec vanden elementen Ende van diversen facelmenten, Want hi hem jeghen gode in hoverden Verhief. nu zo doet hem de erde Pine. want zoe hem [met] distelen moeyt Ende ander cruut dat in haer groeyt De beesten quetsen ende wonden Den mensche oec te menighen stonden. Twater wille oec den mensche storen: Het doetene verdrinken ende versmoren,
[Folio 6d]
Ende doetene met zire cracht bederven, Zo datter vele lieden in sterven Ende vor dat water werden ghevee. Het sijn ooc visschen inder zee; Comen de lieden in hare repen, Zo torneersi ieghen die scepen Ende doen di sceipe zomtijt zinken Ende de liede te mael verdrinken. De lucht mesmaect den mensche mede Met stanke ende met vulichede, Ende die voghelen vander lucht Neemen anden mensche haer leiftucht, Want vindzij doden tenigher hueren, Met becke, met nagle zijse scueren. Tvier can vleesch ende beenre braden Te claren pulvere ende te caden, Ende vanden viere die rooc Doet den oghen moeyenesse ooc, Dat zire niet in gheduren moghen, Hine zoude stappans verdonkeren doghen. Int paradys, zij u becant, Ne had hi ghehadt gheenen viant. Men zoude hem daer niet hebben mesboden, Want hi te hulpe hadde gode. In dese werelt, hoort mijn bedieden, Ne zoudemen onder vele lieden Niet ghevinden warachtelijc Eenen vrient. ende dien natuurlijc. Maer men vint te menigher steden, Als een man grote rijcheden Besit in zire ghewelt ./ ende ere, Men zalne obedieren zere Ende hi zal vele vrienden vinden, Wille hise te zoukene bewinden. Maer als dan daventure zo doet, Dat hem ontgaet zijn goet Ende hem van goede staet nauwe, Eenen vrient vint hi niet ghetrauwe, Die als vrient staet tsinen ghebode, Jof ionstelyc troost in enigher node, Maer altoos es die vrienscap groot Best te proevene inder noot. Die zijn selves lijf tenigher tijt Ende zijn goed niet taventuerne vermijt
[Folio 7a]
Ghewillechlijc over zinen vrient, Met desen vrient es men wel verzient. Dese leift in caritaten Ende es vrient in alre maten. Maer onse sceppre onse here Die hadde der caritaten mere, Die hem [ende] zine mach huut lede Om vrienden ende om vianden mede. Zo goedertieren here als die Werd nemmermeer no ne was nie; Want wij waren gods viande Verdreven uter gracien lande Ende ter hellen wart ghestiert Ende ten ewighen carker gheiugiert. Maer bi zire gracien zo zijn wij Daer of te male quit ende vri. Adam ende zine kindren alle Ende al zijn nacomst bi ghetalle Moeten ter hellenwart springhen, Daer ons niement of mocht verdinghen. Enten laetsten gods moghenthede, De vader der ontfarmichede, Die here in wien es alle troost, Heift ons allen weder verloost, Ja bi hem selven properlike, Ende staerf om ons bitterlike Ende ansach der doemnesse staet Ende heift ons mettier hogher daet Van sviands macht al ghevrijt, Dies moet hi zijn ghebenedijt.
[Folio 7b]
Daer hi ons hier te voren af Bi ere olive teekin gaf, Dat wij der gracien moghen hopen. Want als hi die diluvie dede lopen, Zo was indie arke noee, Zijn wijf ende zine kindre twee, Die zenden om te doen bezouc, Of yewers land, ware / enen rouc. Ende als hi hadde vonden lant, Eene croonge hi doe vant, Daer hi bi bleef ende of at, Ende boodscap te draghene vergat Hem die in die arke waren ghevanghen. Ende zij die hadden groot verlanghen, Zenden ene duve, diet besochte Ende eenre oliven taxkin brochte. Dat was teekin openbare Dattie diluvie leden ware. Bider arke verstaen wij ghenouch Van der hellen dat voorbouch, Daer gods vrienden in laghen ghevanghen, Die na der gracie wel mocht verlanghen. Dese olive was teikin van vreden Ende olye der ontfarmicheden, De welke olye niet alleene Belooft was hem die inden weene Der hellen waren ./ maer den volke al Dat daer quam of comen zal. Ende dese gracie heift god verbaert In vele figuren ende verclaert, Alsoot hem wel cond sal wesen Diet nernstelijc willen overlesen. O zoete Ihesus, ic bidde di, Dattu dine gracie does an mi Ende wille mi zo instrueeren Entie helighe scrifture leeren, Dat icker nutscap an moet ontfaen Ende dat ic daerbi moete verstaen Die caritate entie doghet, Die du an ons hebs ghetoghet Minlike ./ ende dat ic daer of Di moete gheven werden lof. amen

Vorige Volgende

II