Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het iij. Capittel.

Mose hoedet Iethros cudde, vers 1 etc. Godt verschijnt hem in eenen brandenden braembosch, 2. Ende sendt hem om Israël te verlossen, 9. De name Godts wort hem te kennen gegeven, 14. Wat Mose tot de Israëliten spreken soude, 15. Ende oock tot Pharao, 18. Voorsegginge van Pharaos wederspannicheyt, 19. ende de plagen Egypti, 20. Uyttocht der Israëliten met grooten rijckdom, 21.

1

ENde Mose hoedde de cudde sijnes schoonvaders ¹ Iethro, des ² Priesters in Midian: ende hy leydde de cudde achter de woestijne, ende hy quam aen ³ den berch Godes ⁴ tot Horeb.

1 In ’t voorgaende cap. is geseyt, dat Rehuël Priester, of Overste in Midian was, hier wort het selve geseyt van sijnen sone Iethro, die na sijn overlijden in sijne plaetse gekomen is.

2 And. des Oversten. Siet Genes. 41. op vers 45.

3 Aldus genoemt om dese verschijninge Godes, ende om dat Godt de Heere Mose sijne wetten op den selven gegeven heeft, Exo. 18.5. ende 19.3. ende 1.Reg. 19.8.

4 Desen berch wort anders genoemt de berch Sinai, Exod. 19.1. Actor. 7.30.

2

Ende de ⁵ Engel des HEEREN verscheen hem in een vlamme des vyers uyt het midden eenes braem-bossches: ende hy sach, ende siet de braem-bosch brandde in ’t vyer, ende de braem-bosch en wiert niet verteert.

5 Desen Engel was Godt de Heere, als blijckt vers 4. ende 6. Deut. 33.16. Verg. Gen. 16. op vers 7.

[fol. 28v]

3

Ende Mose seyde, Ick sal my nu ⁶ daer henen wenden, ende besien ⁷ dat groot gesichte, waerom de braem-bosch niet en verbrandt?

6 Hebr. afwijcken.

7 Ofte, de groote verschijninge, die niet en is geschiet in ’t verstant des geestes, maer in de aenschouwinge der lichamelicker oogen.

4

Doe de HEERE sach dat hy hem daer henen wendde, om te besien: so riep Godt tot hem uyt het midden van den braem-bosch, ende seyde Mose, Mose, ende hy seyde, Siet [hier] ben ick.

5

^a Ende hy seyde, Naedert hier niet toe, ⁸ treckt uwe schoenen uyt van uwe voeten, want de plaetse daer ghy op staet, ⁹ is heylich lant.

a Ios. 5.15.

8 Dit diende om Mose tot een heylige demoedicheyt te verwecken, gelijck oock Iosua. Ios. 5.15.

9 Hebr. is aerde der heylicheyt. T.w. geheyligt door de tegenwoordicheyt ende verschijninge Godes, buyten de welcke het was als ander lant.

6

Hy seyde voorder, ^b Ick ben de Godt uwes vaders, de Godt Abrahams, de Godt Isaacs, ende de Godt Iacobs: ende ¹⁰ Mose verbergde sijn aengesichte, want hy vreesde Godt aen te sien.

b Matth. 22.32. Marc. 12.26. Luc. 10.37. Actor. 7.32.

10 Siet gelijcke exempelen van vreese, 1.Reg. 19.13. Ies. 6. versen 2, 5. Siet oock Iob 13. vers 20. Luc. 5.8. Spruytende uyt de bedenckinge vande onweerdicheyt sijnes persoons, ende de hoocheyt van Godes Majesteyt.

7

^c Ende de HEERE seyde, ¹¹ Ick hebbe seer wel gesien de verdruckinge mijnes volcks, ’t welck in Egypten is: ende hebbe haer geschrey gehoort van wegen hare drijvers, want ick hebbe hare smerten bekent.

c Actor. 7.34.

11 Hebr. Ick hebbe siende gesien.

8

Daerom ben ick ¹² neder gekomen, dat ick het verlosse uyt de hant der Egyptenaren, ende het op-voere uyt desen lande, ¹³ nae een goet ende ruym lant, ¹⁴ nae een lant vloeyende van melck ende honich: tot die plaetse ¹⁵ der Canaaniten, ende der Hethiten, ende der Amoriten, ende der Phereziten, ende der Heviten, ende der Iebusiten.

12 Siet Gen. 11.7. ende 18.21. ende 35.13.

13 Siet Genes. 13. vers 14, 15.

14 Verstaet ende begrijpt hier onder, alle lichamelicke segeningen. Meermaels wort dit betuygt waer te zijn van ’t beloofde lant, als Exod. 13.5. ende 33.3. Levit. 20.24. Deut. 6.3.

15 Hebr. des Canaaniters, des Hethiters, etc.

9

Ende nu, siet het geschrey der kinderen Israëls is tot my gekomen: ende oock hebbe ick gesien de verdruckinge, daer mede de Egyptenaers haer verdrucken.

10

So komt nu, ende ^d ick sal u tot Pharao senden: op dat ghy mijn volck (de kinderen Israëls) uyt Egypten voeret.

d Psal. 105.26. Hos. 12.13. Mich. 6.4. Actor. 7.35.

11

Doe seyde Mose tot Godt, Wie ben ick, dat ick tot Pharao soude gaen; ende dat ick de kinderen Israëls uyt Egypten soude voeren?

12

Hy dan seyde, ^e Ick sal voorseker met u zijn, ende ¹⁶ dit sal u een teecken zijn, dat ick u gesonden hebbe: wanneer ghy dit volck uyt Egypten geleydt hebt, sult ghy-lieden Godt ¹⁷ dienen op desen berch.

e Ios. 1.5.

16 T.w. dese mijne verschijninge, ofte dat hier stracks in dit vers volgt.

17 D. offerhande doen, als blijckt vers 18. siet de vervullinge. Exod. 19.

13

Doe seyde Mose tot Godt, Siet, wanneer ick tot de kinderen Israëls kome, ende segge tot haer, De Godt uwer vaderen heeft my tot u lieden gesonden: ende sy my seggen, hoe is sijn naem? wat sal ick tot haer seggen?

14

Ende Godt seyde tot Mose, ¹⁸ ICK SAL ZIIN DIE ICK ZIIN SAL: Oock seyde hy, Alsoo sult ghy tot de kinderen Israëls seggen, ICK SAL ZIIN heeft my tot u lieden gesonden.

18 And. ick ben die ick ben, ofte, Ick sal zijn die ick was, komende in den gront over een met den naem Iehova. Dit beteeckent, dat Godt, die Mose sondt, eeuwich is in wesen, getrouw in sijne beloften, ende almogende in der selver uytvoeringe. Verg. Apocal. 1.4, 8. ende 16.15. Hebr. 13.8.

15

Doe seyde Godt voorder tot Mose, Aldus sult ghy tot de kinderen Israëls seggen, ¹⁹ De HEERE uwer vaderen Godt, de Godt Abrahams, de Godt Isaacs, ende de Godt Iacobs, heeft my tot u lieden gesonden: dat is mijn name eeuwichlick, ende ²⁰ dat is mijn gedachtenisse ²¹ van geslachte tot geslachte.

19 Siet Gen. 2. op vers 4.

20 Als of Godt seyde, By desen name salmen mijner altijt gedachtich wesen. siet Psal. 135. Hos. 12.5.13. ende 107.13. And. Dit is mijn gedenck-teecken tot aller tijt.

21 Hebr. tot geslachte des geslachtes.

16

Gaet henen, ende versamelt ²² de Outste van Israël, ende segt tot haer, De HEERE uwer vaderen Godt is my verschenen, de Godt Abrahams, Isaacs, ende Iacobs, seggende: ²³ Ick hebbe u lieden getrouwelick besocht, ende ’t gene dat u lieden in Egypten is aengedaen.

22 Hier worden verstaen de Overste ende Leeraers des volcx: dese verkondichden den volcke ’t gene dat sy van Mose vernamen. Siet Exod. 12.3, 21. ende 19.3.

23 Hebr. besoeckende hebbe ick u besocht. Siet Gen. 21. op vers 1.

17

Daerom hebbe ick geseyt, Ick sal u lieden uyt de verdruckinge van Egypten op-voeren, tot het lant der ²⁴ Canaaniten, ende der Hethiten, ende der Amoriten, ende der Phereziten, ende der Heviten, ende der Iebusiten: tot het lant vloeyende van melck ende honich.

24 Hebr. des Canaaniters, etc.

18

Ende sy sullen uwe stemme hooren: ende ghy sult gaen, ghy, ende de Outste van Israël, tot den Coninck van Egypten, ende ghy-lieden sult tot hem seggen, De HEERE de Godt der Hebreen ²⁵ is ons ontmoett, so laet ons nu doch gaen ²⁶ den wech van drie dagen in de woestijne, op dat wy den HEERE onsen Godt offeren.

25 D. is ons buyten onse verwachtinge verscheenen, ende heeft ons aengesproken, bebevelende ’t gene wy nu versoecken.

26 T.w. tot den berch Horeb, vers 12. ’t welck als men den wech onverhinderlic gaen mach, so en is het maer drie dach-reysen van Egypten.

19

Doch ick weet, dat de Coninck van Egypten ulieden niet en sal laten gaen: oock niet ²⁷ door een stercke hant.

27 D. door eenige groote plagen. Siet Exod. 14.31.

20

Want ick sal ²⁸ mijne hant ²⁹ uytstrecken, ende Egypten slaen met ³⁰ alle mijne wonderen, die ick in ’t midden des selven doen sal: ³¹ daer na so sal hy ulieden laten vertrecken.

28 D. mijne stercke plagen.

29 Hebr. senden, uytsenden.

30 Hy verstaet de tien plagen daer mede hy Egypten woude slaen.

31 T.w. na de laetste, de welcke is de tiende plage, het dooden der eerst-geborenen.

21

Ende ick sal desen volcke ³² genade geven in de oogen der Egyptenaren: ende het sal geschieden, wanneer ghy-lieden uyt-gaen sult, so en sult ghy ³³ niet ledich uytgaen.

32 D. gunste, Siet Gen. 18.3. also dat sy de Israëliten voor het uyt-trecken sullen leenen, wat sy van haer begeeren sullen.

33 Achtervolgende de belofte Godes, Genes. 15.14. van welckes vervullinge siet ond. cap. 12. vers 35, 36.

22

^f Maer [elcke] vrouwe sal van hare naeburinne, ende vande weerdinne hares huyses eyschen silveren vaten, ende goudene vaten, ende kleederen: die sult ghy-lieden op uwe sonen, ende op uwe dochteren leggen, ende ^g sult Egypten ³⁴ berooven.

f Exod. 11.2. ende 12.35.

g Ezech. 39.10.

34 Dit en was geen dief-stal noch sonde, dewijle het Godt haer te doen bevolen heeft, den welcken als eenen overheere alles toekomt: als oock, om dat hy door desen middel den suyren arbeyt sijnen volcke woude vergelden.