Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xx. Capittel.

Godt geeft Mose de tien Geboden op den berch Sinai, vers 1 etc. Met donder, blixem, geluyt der basuynen, etc. daer van het volck verschrickte, 18. Mose trootstse, 20. Godt verbiedt haer wel eernstelick alle afgoderye, 23. Hoedanigen Altaer Godt wilde datmen hem soude bouwen. 24.

1

DOe ¹ sprack Godt alle ² dese woorden, seggende:

1 T.w. na dat Mose ende Aaron op den berch geklommen waren. Siet bov. cap. 19.24.

2 D. dese navolgende tien Geboden.

2

Ick ben de HEERE uwe Godt, die u uyt Egyptenlant, ^{3 a} uyt den diensthuyse, uytgeleydt hebbe:

3 Hebr. uyt den huyse der dienstknechten.

a Exod. 13.3. Deuter. 5.6. Psal. 81.10.

3

Ghy en sult ⁴ geen andere Goden voor mijn aengesichte hebben.

4 And. geenen anderen Godt.

4

^{b 5} Ghy en sult u geen gesneden beelt, noch eenige gelijckenisse maken, [van ’t gene] dat ⁶ boven in den hemel is, noch [van ’t gene] dat onder ⁷ op der aerde is: noch [van ’t gene] dat ⁸ in de wateren onder der aerde is.

b Levit. 26.1. Psal. 97.7.

5 Hier tegen en strijt niet dat, op Godts bevel, Mose de Cherubim Exod. 25.18. ende de coperen slange Num. 21.8, etc. gemaeckt heeft, dewijle sulcx niet geschiet en is om deselve eenige Godts-dienstige eere te bewijsen.

6 Als Sonne, Mane, Sterren, Vogelen, Deut. 4.19. verstaet oock hier onder de Engelen, Coloss. 2.18.

7 Als menschen, viervoetige, of kruypende gedierten, Deut. 4.16, 17. Ies. 44.13. Ezech. 23.14.

8 Als visschen, slangen, draken, crocodilen, schiltpadden. Siet Deuter. 4.18. ende Ies. 41.29.

5

Ghy en sult u voor die niet buygen, noch ⁹ haer dienen: want ick de HEERE uwe Godt ben ¹⁰ een yverich Godt, die de misdaet der vaderen besoecke aen ¹¹ de kinderen, ¹² aen het derde, ende aen het vierde ¹³ [lidt] der gener die my haten.

9 T.w. noch de afgoden selfs, noch oock my door de selve. als Exod. 32.4, 6. door het gouden Calf: ende daer na de tien stammen door de twee goudene Calveren. 1.Reg. 12.28.

10 Godt wort genoemt een man sijnes volcx Ier. 2.2. Hos. 2.19. afgoderye wort hoerdom genoemt, Deuter. 21.16. Iud. 2.17. Ierem. 3.9, 20. hierom wort Godes toorn over dese sonde genaemt jalousye.

11 D. naekomelingen. te weten, soodanige, die harer vaderen voetstappen navolgende, oock de sonde der afgoderye begaen.

12 Hebr. aen de derde ende aen de vierde.

13 Of, geslachte.

6

Ende doe barmherticheyt aen duysenden, der gener die my lief-hebben, ende mijne geboden onderhouden.

7

^c Ghy en sult den name des HEEREN uwes Godts niet ¹⁴ ydelick gebruycken: want de HEERE en sal niet ¹⁵ onschuldich houden, die sijnen name ydelick gebruyckt.

c Levit. 19.12. Matth. 5.33.

14 Hebr. tot ydelheyt opnemen. Siet Psal. 15.3. ende 16.4. ende 50.16.

15 Ofte, suyver.

8

^d Gedenckt des Sabbath-daegs, ¹⁶ dat ghy dien heyliget,

d Ezech. 20,12.

16 D. sondert hem af van u gemeyn werck, of dagelickschen arbeyt, gehoorende tot dit tijdelicke leven, ende besteet den selven om Godt te dienen met heylige wercken, die de eere Godes, ende het eeuwige, ende ’tgeestelicke leven aengaen.

9

^e Ses dagen sult ghy arbeyden ende al u werck doen.

e Exod. 23.12. ende 34.21. Luc. 13.14.

10

Maer de sevende dach is de Sabbath des HEEREN uwes Godts: [dan] en sult ghy geen werck doen, ghy, noch uw’ sone, noch uwe dochter, [noch] uw’ dienst-knecht, noch uwe dienst-maegt, noch u ¹⁷ vee, noch uwe vreemdelinck, die in uwe poorten is.

17 Als Osse, Ezel, Peert, Kemel, Elephant, etc.

11

Want ^f in ses dagen heeft de HEERE den hemel, ende de aerde gemaeckt, de Zee, ende alles wat daer in is, ende hy rustte ten sevenden dage: daerom segende de HEERE den Sabbath-dach, ende ¹⁸ heyligde den selven.

f Genes. 2.2.

18 Siet Genes. 2.3.

12

^g Eert uwen vader ende uwe moeder, ¹⁹ op dat uwe dagen verlengt worden in den lande dat u de HEERE uwe Godt geeft.

g Matth. 15.4. Ephes. 6.2.

19 And. op dat sy uwe dagen verlengen: Sy] te weten vader ende moeder, door haer gebedt, ofte segen: welcke veel by Godt vermogen, gelijck oock ter contrarie haren vloeck.

13

^h Ghy en sult niet dootslaen.

h Matth. 5.21.

14

ⁱ Ghy en sult niet echt-breken.

i Matth. 5.27.

15

Ghy en sult niet stelen.

16

Ghy en sult geen valsche getuygenisse ²⁰ spreken tegen uwen ²¹ naesten.

20 And. antwoorden.

21 Door het woort naesten moetmen hier verstaen alle menschen, als Gen. 11.3. Esth. 1.19. Prov. 18.17. Siet Luc. 10.29, 30. ja selfs uwen vyant.

17

^k Ghy en sult niet begeeren ²² uwes naesten huys: ghy en sult niet begeeren uwes naesten wijf, noch sijnen dienstknecht, noch sijne dienst-maecht, noch sijne osse, noch sijnen esel, noch yet dat uwes naesten is.

k Rom. 7.7.

22 Verg. Deut. 5.21.

18

Ende al het volck sach de donderen, ende de ²³ blixemen, ende het geluyt der basuyne, ende den roockenden berch: doe ’t volck sulcx sach, ²⁴ weken sy af, ende stonden van verre.

23 Hebr. eygentlick lampen, dat is, blixem.

24 T.w. van den berch.

19

^l Ende sy seyden tot Mose, Spreeckt ghy met ons, ende wy sullen hooren: ende dat Godt met ons niet en spreke, op dat wy niet en sterven.

l Deuter. 5.25. Hebr. 12.19.

[fol. 36v]

20

Ende Mose seyde tot den volcke: En vreest niet, want Godt is gekomen, ²⁵ op dat hy u versochte: ende op dat sijne vreese voor u aengesichte soude zijn, dat ghy niet en sondigdet.

25 T.w. of ghy sijne geboden sult gehoorsamen, gelijck ghy cap. 19.8. belooft hebt. siet Gen. 22.1.

21

^m Ende het volck stont van verre: maer Mose naederde tot de donckerheyt, al waer Godt was.

m Exod. 19.16. Hebr. 12.18.

22

Doe seyde de HEERE tot Mose, Aldus sult ghy tot de kinderen Israëls seggen: Ghy hebt gesien, ²⁶ dat ick met ulieden van den hemel gesproken hebbe.

26 T.w. op den berch Sinai: Siet Deut. 4.36. ende Neh. 9.13.

23

Ghy en sult nevens my niet maken silveren Goden, ende goudene Goden en sult ghy u niet maken.

24

ⁿ Maeckt my eenen altaer van aerde, ende offert daer op u ²⁷ brand-offeren, ende uwe ²⁸ danck-offeren, uwe schapen, ende uwe runderen: aen alle plaetse ²⁹ daer ick mijnes naems gedachtenisse stichten sal, ³⁰ sal ick tot u komen, ende sal u segenen.

n Exod. 27.1. ende 38.1.

27 Siet Genes. 8. vers 20.

28 Siet Lev. 3. vers 1.

29 Hebr. daer ick mijnes naems sal doen gedencken.

30 T.w. om u mijne gunste ende liefde te betoonen.

25

^o Maer indien ghy my ³¹ eenen steenen altaer sult maken, so en sult ghy dien niet bouwen van gehouwen [steen]; so ghy u houw-ijser daer over verheft, so sult ghy hem ontheyligen.

o Deut. 27.5. Ios. 8.30, 31.

31 Naderhant is d’Altaer van Sittim hout geweest, Exod. 27.1. ende daer na van koper. 1.Reg. 8.64.

26

Ghy en sult oock niet ³² met trappen tot mijnen altaer opclimmen: ³³ op dat uwe schaemte ³⁴ voor hem niet ontdeckt en worde.

32 Nochtans was desen altaer drie cubiten hooge, Exod. 27.1. ende Salomons altaer was tien cubiten hooge. 2.Chro. 4.1. daer en waren geen trappen om op te klimmen, maer de aerde was alsoo verhoocht, dat de Priester allencxkens, als op eenen heuvel opwaerts klom, om tot voor den altaer te komen, ende van een yeder gesien te worden.

33 Naderhant heeft Godt verordineert, dat de Priesters linnen onderbroecken dragen souden. Exod. 28.42, 43.

34 T.w. voor den Altaer.