Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het x. Capittel.

Verhael van het maken der twee andere tafelen, ende de inschrijvinge der 10 geboden in de selve, als oock vande kiste ofte Arke, waerinse van Mose wech-geleyt zijn, vers 1, etc. Aarons doot, ende de afsonderinge van den stam Levi tot des HEEREN dienst, 6. Mosis verblijf op den berch, 10. Een heerlicke vermaninge aen Israël tot Godes vreese, gehoorsaemheyt, ende liefde des naesten, in ’t bysonder der vreemdelingen, als oock tot de kennisse des waren Godes, met verscheydene beweechlicke redenen, 12.

1

¹TEr selver tijt seyde de HEERE tot my; ^a Houwt u twee steenen tafelen, als de eerste, ende klimt tot my op desen berch: daerna sult ghy u eene ² kiste van hout maken.

1 Als des HEEREN toorn, na mijne voorbede, die in ’t eynde des voorgaenden cap. verhaelt is, nu gestilt was.

a Exod. 34.1.

2 Ofte, Arke. Dit kanmen verstaen van eene kiste, in de welcke Mose de tafelen soude leggen, ter tyt toe dat de Arke des verbonts, (Exo. 25.21.) gemaeckt soude zijn: ofte, van de Arke des verbonts selve, die Godt hier bevolen heeft, datse naderhant soude gemaeckt worden.

2

Ende ick sal op die tafelen schrijven de woorden, die geweest zijn op de eerste tafelen, die ghy gebroken hebt: ende ghy sultse leggen in die kiste.

3

Also maekte ick eene kiste van ³ Sittim-hout, ende hieuw twee steenen tafelen als de eerste: ende ick klom op den berch, ende de twee tafelen waren in mijner hant.

3 Siet Exod. 22. op vers 5.

4

Doe schreef ⁴ Hy op de tafelen, nae het eerste schrift, de ⁵ tien woorden, die de HEERE ⁶ ten dage der versamelinge op den berch uyt het midden des vyers tot u lieden gesproken hadde: ende de HEERE gafse my.

4 N. de Heere.

5 D. de tien geboden.

6 Als bov. c. 9. 10.

5

Ende ick keerde my, ende ginck af van den berch, ende leyde de tafelen inde kiste, die ick gemaeckt hadde: ende aldaer ⁷ zijnse, gelijck als de HEERE my geboden heeft.

7 Ofte, warense.

6

Ende de kinderen Israëls ^b reysden van ⁸ Beëroth Bene-Iaakan [ende] Mosera: aldaer ^c sterf Aaron, ende wert aldaer begraven, ende sijn soon Eleazar bediende het Priesterampt in sijne plaetse.

b Num. 33.30.

8 Ofte, van Beëroth der kinderen Iaakans nae Moser. Sommige meynen, dat hier twee optochten te samen gevoegt worden: hoewelse eerst van Moseroth zijn opgetogen, ende daer na van Bene-Iaakan. siet Num. 33.31, 32. Doch ’tkan zijn, datter eene plaetse by den berch Hor (daer Aaron sterf) geweest is, die Moser ofte Mosera geheeten hebbe. Tusschen den optocht van Bene-Iaakan ende Aarons doot op Hor, worden Num.33. verscheydene optochten ende legeringen gestelt. Siet aldaer. Sulcx dat dit Beëroth-bene-Iaakan wel eene andere plaetse mochte geweest zijn, als Bene-Iaakan slechtelick alsoo genoemt: waer op de aendachtige leser kan letten.

c Num. 20.28. ende 33.38.

7

Van daer reysden sy nae ^{d 9} Gudgod: ende van Gudgod nae Iotbath, een lant van waterbeken.

d Num. 33.32, 33.

9 Num. 33. Hor-Gidgod.

8

Ter selver tijt scheydde de HEERE de stamme Levi uyt, om de Arke des verbonts des HEEREN te dragen, ¹⁰ om voor het aengesichte des HEEREN te staen, om hem te dienen, ende om ¹¹ in sijnen name te segenen, tot op desen dach.

10 D. om hem in de verrichtinge des Godts-diensts in sijne heylige wooninge te dienen, als de volgende woorden verklaren. Vergel. ond. 17.12. ende 18.5, 7. Iud. 20.28. 1.Reg. 17.1. Psal. 134.1. ende 135.2. Ezech. 44.15, 16.

11 Om Godes segen in sijnen name, ofte van sijnen ’t wegen over den volcke, in ’t scheyden der vergaderinge uyt te spreken. Siet Levit. 9. op vers 23.

9

Daerom en heeft ¹² Levi ^e geen deel noch erve met sijne broederen: ¹³ de HEERE, die is sijn erfdeel, gelijck als de HEERE uwe Godt tot hem gesproken heeft.

12 D. de stamme Levi, ofte, de Leviten.

e Num. 18.20, 21, etc. Ond. 18.1. Ezech. 44.28.

13 D.´t gene den HEERE van de andere stammen geoffert wort, daer van sullen sy leven, volgens des Heeren ordinantie daer van gegeven. siet Num. 18.20, 21, 22, 23, etc.

10

Ende ick stont op den berch, als de voorige dagen, ^f veertich dagen ende veertich nachten: ende de HEERE ^g verhoorde my oock op dat selve mael; de HEERE en heeft u niet willen verderven.

f Bov. 9.18.

g Bov. 9.19.

11

Maer de HEERE seyde tot my; Staet op, gaet op de reyse, voor ’t aengesichte des volcx: dat sy in komen, ende erven het lant, dat ick haren vaderen gesworen hebbe, hen te geven.

12

Nu dan, Israël, wat eyscht de HEERE uwe Godt van u? dan den HEERE uwen Godt te vreesen, in alle sijne ¹⁴ wegen te wandelen, ende hem lief te hebben, ende den HEERE uwen Godt ^h te dienen; ¹⁵ met u gantsche herte, ende met uwe gantsche ziele.

14 Siet Genes. 18. op vers 19.

h Bov. 6.5. Matth. 22,37. Luc. 10,27.

15 Als Deut. 6.5.

13

Om te houden de geboden des HEEREN, ende sijne insettingen, die ick u heden gebiede: ¹⁶ u ten goede.

16 Siet bov. cap. 6.25.

14

Siet, des HEEREN uwes Godts is de hemel, ende de hemel ¹⁷ der hemelen; de ⁱ aerde, ende al wat daer in is.

17 D. de hoochste Hemel, als oock 1.Reg. 8.27. die de derde hemel genoemt wort. 2.Corint. 12.2. hemel der hemelen wort geseyt, gelijck het hooge-liet Salomons, het liet der liederen, ydelheyt der ydelheden, Koninck der Koningen, knechten der knechten.

i Genes. 14.19. Psal. 24.1. ende 115.16.

15

¹⁸ Alleenlick heeft de HEERE lust gehadt aen uwe vaderen, om die lief te hebben: ende heeft haer zaet nae hen, ulieden, uyt alle de volcken verkoren, gelijck het te desen dage is.

18 Mose wil seggen, datter geene andere oorsake is van de verkiesinge Israëls, ende harer vaderen, als het enckel vry welbehagen ende de loutere genade Godes: want hem alle sijne schepselen, ten aensien der scheppinge, even nae waren, hy hadde niemant van doen, ende het stont hem vry, Israël ende hare vaderen in haren sondigen staet, als andere volckeren, te laten, ofte te verkiesen ende te begenadigen, wien, ofte wat volck hy wilde. Verg. Exod. 33.19 ende bov. 9.4, 5, 6, etc. Ios. 24.2, 3. Matth. 11.26. Actor. 13.17. ende 14.16. Rom. 9.15. ende 11.35. Ephes. 1.5, 9, 11, etc.

16

¹⁹ Besnijdet dan de voorhuyt ^k uwes herten: ende en verhardet uwen ^l necke niet meer.

19 D. doet van u herte wech alles, wat tegen des HEEREN heyligen wille strijdt, ende kruyciget u vleesch. Verg. Ier. 4.4. Rom. 2.28, 29. Col. 2.11. van het verharden der necken, Siet Exod. 32. op vers 9.

k Ierem. 4.4.

l Exod. 32.9. ende 33.3. ende 34.9. Bov.9.13.

17

Want de HEERE uwe Godt, die is een Godt der ²⁰ Goden, ende ^m Heere der Heeren: die groote, die machtige, ende die vreeslicke Godt, die ⁿ geen ²¹ aengesicht aenneemt, nochte geschenck ontfangt.

20 D. de Afgoden zijn niets, maer dese is de eenige, ware, alderhoochste Godt, die oock heerscht over alle Engelen ende menschen, die van wegen eenich Godtlick ampt, ofte dienst, Goden genaemt worden. Alsoo Psal. 50.1. Verg. 1.Corinth. 8.5, 6. ende Apoc. 17.14. ende 19.16.

m Apoc. 17.14.

n 2.Chron. 19.6, 7. Iob. 34.19. Actor. 10.34. Rom. 2.11. Galat. 2.6. Ephes. 6.9. Coloss. 3.25. 1.Pet.1.17.

21 D. die geen uyterlick onderscheyt der menschen aensiet, of yemant rijck ofte arm, ingeboren ofte vreemdelinck, Iode ofte Heyden zy, etc. Siet oock Levit. 19. op vers 15.

18

Die het recht des weesen ende der weduwe ²² doet: ende heeft den vreemdelinck lief, dat hy hem broot ende kleedinge geve.

22 D. uytvoert.

19

Daerom sult ghylieden den vreemdelinck lief hebben: want ghy zijt vreem-

[fol. 87v]

delingen geweest in Egyptenlant.

20

Den HEERE uwen Godt sult ghy ^o vreesen, hem sult ghy dienen: ende hem sult ghy ^p aenhangen, ende by sijnen name ²³ sweeren.

o Bov. 6.13. Matth. 4.10. Luc. 4.8.

p Ond. 13.4.

23 Siet bov. cap. 6. op vers 13.

21

Hy is uwe ²⁴ lof, ende hy is uwe Godt: die by u gedaen heeft, dese groote ende vreeslicke dingen, die uwe oogen gesien hebben.

24 D. die u door sijne genade ende weldadicheyt oorsake geeft, om hem te loven, ende des ghy u hebt te beroemen, ende dienst lof ghy steets in u herte ende mont behoort te voeren. Verg. Ier. 17.15.

22

Uwe vaderen togen af nae ²⁵ Egypten met ^q tseventich ²⁶ zielen: ende nu heeft u de HEERE uwe Godt gestelt ^r als de ²⁷ sterren des hemels, in menichte.

25 Siet Gen. 12. op vers 10.

q Gen. 46.27. Exod. 1.5. Actor 7.14.

26 D. sy waren niet meer als tseventich persoonen.

r Genes. 15.5.

27 Siet Genes. 13. op vers 16. ende 15, 5.