Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxxj. Capittel.

Mose verklaert voor den volcke, dat hy haest sal sterven, ende in ’t lant Canaan niet komen, belovende, dat Godt hen door Iosua daer in brengen, ende hare vyanden verdelgen sal, vers 1, etc. hy sterckt ende troost Iosua, 7. schrijft ende levert dit Wet-boeck den Priesteren, Leviten ende Outsten over, met bevel, van het selve alle seven jaren voor den gantschen volcke te lesen, 9. Godt stelt Iosua in sijn ampt, 14. ende voorseyt Mose ende Iosue de ongehoorsaemheyt ende afwijckinge des volcx, mitsgaders de toekomstige straffen, 16. beveelt Mose een Liedt tot waerschouwinge ende overtuyginge des volcx te schrijven, ende hen dat te leeren, 19. Mose beveelt den Leviten dit Wet-boeck te leggen aen de zyde der Arke des verbonts, 24. gebiedt het gantsche volck te versamelen, om het Liedt te aenhooren, 28.

1

DAerna ginck Mose henen, ende sprack dese woorden tot gantsch Israël,

2

Ende seyde tot hen; Ick ben heden ¹ hondert en twintich jaer out; ick sal niet meer konnen ² uytgaen ende ingaen: daer toe heeft de HEERE tot my geseyt; ^a Ghy en sult over dese Iordane niet gaen:

1 Hebr. een soon van hondert ende twintich jaer.

2 D. mijn ampt, als te vooren, onder u bedienen. siet Num. 27.16, 17. ende verg. bov. cap. 28.6.

a Num. 27 12. Bov. 3.26.

3

De HEERE uwe Godt, die sal voor u aengesichte overgaen, die sal dese volcken van voor u aengesicht verdelgen, ³ dat ghyse erflick besittet: ^b Iosua, die sal voor u aengesichte overgaen, gelijck als de HEERE gesproken heeft.

3 T.w. de volckeren, dat is, hare landen: als bov. cap. 9.1. ende elders dickwijls.

b Num. 27.18.

4

Ende de HEERE sal hen doen,

[fol. 96v]

gelijck als hy ^c Sihon ende Og, Coningen der Amoriten, ende haren lande gedaen heeft; die hy verdelgt heeft.

c Num. 21.24, 33.

5

Wanneerse nu de HEERE ⁴ voor u aengesichte sal gegeven hebben; dan sult ghy hen doen ⁵ nae allen gebodt, ^d dat ick ulieden geboden hebbe.

4 Siet bov. cap. 1. op vers 8.

5 Ghy sultse gantschelick verbannen. Siet bov. cap. 7.1, 2.

d Bov. 7.1, 2.

6

Weest sterck ende hebt goeden moet, en vreest niet, ende en verschrickt niet voor haer aengesichte: want het is de HEERE uwe Godt die met u gaet; ^{e 6} hy en sal u niet begeven noch u verlaten.

e Ios. 1.5. Hebr. 13.5.

6 Dese belofte wort allen geloovigen toegeeygent. Heb. 13.5.

7

Ende Mose riep Iosua, ende seyde tot hem voor de oogen des gantschen Israëls; Zijt sterck, ende hebt goeden moet; want ghy sult met dit volck ingaen in ’t lant, dat de HEERE haren vaderen gesworen heeft, haer te sullen geven: ende ghy sult het haer doen erven.

8

De HEERE nu is de gene, die voor u aengesichte gaet, die sal met u zijn, hy en sal u niet begeven, noch u verlaten: en ^f vreest niet, ende en ontsett u niet.

f Ios. 1.9.

9

Ende Mose schreef dese wet, ende gafse aen de ⁷ Priesteren, de sonen van Levi, ⁸ die de Arke des verbonts des HEEREN droegen, ende aen alle Outsten van Israël.

7 Verg. bov. c. 17.18.

8 Verg. ond. vers 25. ende siet Num. 4. op vers 15.

10

Ende Mose geboodt hen, seggende: Ten eynde van seven jaren, ⁹ op den gesetten tijt van ’t jaer der vrylatinge, op het feest der ¹⁰ Loofhutten:

9 Siet bov. cap. 15.1, etc.

10 Siet bov. cap. 16.13, etc. ende Lev. 23.34, etc.

11

Als gantsch Israël sal komen om te verschijnen voor het aengesichte des HEEREN uwes Godts, inde plaetse, die hy sal verkoren hebben, sult ¹¹ ghy dese wet voor gantsch Israël uytroepen, voor hare ooren:

11 T.w. Priester, met de bystaende Priesteren ende Leviten, etc. siet een exempel Nehem. 8.1, 5, 7, 8.

12

¹² Vergadert het volck, de mannen ende de wijven, ende de kinderkens, ende uwe vreemdelingen, die in uwe ¹³ poorten zijn: op dat sy hooren, ende op dat sy leeren, ende vreesen den HEERE uwen Godt, ende waernemen te doen alle woorden deser wet.

12 Ofte, vergaderende etc. De sin is, dat dit t’elckens ten eynde van seven jaren geschieden moeste.

13 D. steden, woonplaetsen.

13

Ende dat hare kinderen, die ’t niet ¹⁴ geweten en hebben, hooren ende leeren, om te vreesen den HEERE uwen Godt: alle de dagen, die ghy leeft op het lant, nae ’t welcke ghy over de Iordane zijt henen gaende, om dat te erven.

14 Ofte, ervaren, ondervonden hebben: dat is, niet gesien alle mijne wonderen, gelijck ghyse gesien hebt.

14

Ende de HEERE seyde tot Mose; Siet, ¹⁵ uwe dagen zijn genaedert, om te sterven; roept Iosua, ende stelt ulieden in de Tente der t’samen-komste, dat ick hem bevel geve: So ginck Mose, ende Iosua, ende sy stelden sich in de Tente der t’samen-komste.

15 D. uwe sterfdach is gekomen.

15

Doe verscheen de HEERE in de Tente, in de ¹⁶ wolcken-columne: ende de wolcken-columne stont boven de deure der Tente.

16 Uyt de welcke Godt met Mose plach te spreken. siet Exod. 33.9. Psal. 99.7.

16

Ende de HEERE seyde tot Mose; Siet, ghy sult ¹⁷ slapen met uwe vaderen: ende dit volck sal opstaen, ende na- ¹⁸hoereren de Goden ¹⁹ der vreemden van dat lant, daer het nae toegaet in ’t midden van ²⁰ dien; ende het sal my verlaten, ende vernietigen mijn verbont, dat ick met ²¹ het selve gemaeckt hebbe.

17 Ofte, nederliggen, te weten, om te slapen. Dat is, ghy sult sterven: Alsoo wort de doot een slaep genoemt, om dat de lichamen rusten, tot den tijt der opweckinge. Psal. 13.4. ende 76.6. Dan. 12.2. Iohan. 11.11. 1.Thess. 4.13, 14, 15. 2.Pet. 3.4.

18 Siet Exod. 34. op vers 15 ende Levit. 20. op vers 5.

19 Hebr. des vreemden van dat lant: D. der Canaaniten, die van Godt ende sijn volck vervreemt waren, dienende vreemde Goden.

20 Verstaet, het lant, ofte, de vreemde Canaanitische inwoonders van dien.

21 T.w. volck, ende soo in ’t volgende doorgaens, hoewel het getal van eenen, ende velen, onder malkanderen vermengt is.

17

So sal mijn toorn te dien dage tegens het selve ontsteken, ende ick salse verlaten, ende ²² mijn aengesicht van hen verbergen, dat sy ²³ ter spijse zijn, ende vele ²⁴ quaden, ende benaeutheden sullen ²⁵ het treffen: dat het te dien dage sal seggen: Hebben my dese quaden niet ²⁶ getroffen, om dat mijn Godt ²⁷ in ’t midden van my niet en is?

22 D. mijnen segen, ende hulpe, waer door ick mijne genadige tegenwoordicheyt plach te bewijsen, haerlieden onttrecken: ende alsoo in ’t volgende vers.

23 Hebr. om te eten. dat is, van den vyanden, als wilde dieren, verscheurt ende verslonden te worden. Verg. bov. cap. 7. op vers 16. Ezech. 34.5, 8, 10. ende 35.12.

24 D. ongelucken, ellenden, ende soo in ’t volgende.

25 T.w. volck, als bov. ende in ’t volgende.

26 Hebr. gevonden: ende soo vers 21.

27 Als bov. cap. 1.42.

18

Ick dan sal mijn aengesichte te dien dage ²⁸ gantschlick verbergen, om al het quaet, dat het gedaen heeft: want het heeft sich gewendt tot andere Goden.

28 Hebr. verbergende verbergen.

19

Ende nu, schrijft ulieden ²⁹ dit Liedt, ende leert het den kinderen Israëls, ³⁰ legt het in haren mont: op dat dit Liedt, my ³¹ ten getuyge zy tegens de kinderen Israëls.

29 Dat in ’t volgende cap. beschreven is: zijnde van Godt gestelt in forme van een liet, op dat het volck het selve te bequamer mochte leeren, ende onthouden.

30 D. maeckt, dat sy ’t wel verstaen, van buyten leeren, ende singen konnen, ende alsoo dagelicx in den mont hebben. Vergel. Exo. 4.15. 2.Sam. 14.3, etc.

31 Tot eene gedachtenisse van alle mijne getrouwe waerschouwingen, ende tot harer overtuyginge van de rechtveerdicheyt mijner straffe, alsse wederspannich sullen zijn.

20

Want ick sal dit [volck] inbrengen in ’t lant, dat ick sijnen vaderen gesworen hebbe, vloeyende van melck ende honich, ende ’t sal eten, ende versadicht, ende vet worden: dan sal ’t sich wenden tot andere Goden, ende hen dienen, ende sy sullen my tergen, ende mijn verbont vernietigen.

21

Ende ’t sal geschieden, wanneer vele quaden ende benautheden ³² het selve sullen treffen, dan sal dit Liedt voor sijn aengesichte antwoorden tot getuyge; want het sal uyt den mont sijns zaets niet vergeten worden: dewijle ick weet sijn ³³ gedichtsel, dat het heden maeckt, aleer ick het inbrenge in ’t lant, dat ick ³⁴ gesworen hebbe.

32 T.w. volck: als bov. ende ond.

33 Het gedichtsel sijns herten. Siet Genes. 6.5.

34 Hen te sullen geven.

22

So schreef Mose dit Liedt te dien dage: ende hy leerde het den kinderen Israëls.

23

Ende ³⁵ hy geboodt Iosua, den sone van Nun, ende seyde; ^g Zijt sterck, ende hebt goeden moet, want ghy sult de kinderen Israëls inbrengen in ’t lant, dat ick hen gesworen hebbe: ende ick sal met u zijn.

35 De HEERE.

g Ios. 1.6.

24

Ende het geschiedde, als Mose voleyndt hadde de woorden deser ³⁶ wet te schrijven in een boeck; tot datse voltrocken waren:

36 Dit wort verstaen niet alleen van de tafelen der 10 geboden, ende dit liet, maer van de gantsche verklaringe der wet, alsoose in dese boecken Mosis begrepen is.

25

So geboodt Mose den Leviten, die de Arke des verbonts des HEEREN droegen, seggende:

26

Neemt dit ^h wetboeck, ende legt het ³⁷ aen de zijde der Arke des verbonts des HEEREN uwes Godts: dat het aldaer zy ten getuyge tegens ³⁸ u.

h 2.Reg. 22.8.

37 In ’t heylige der heyligen, om de weerdicheyt, ende Godtlickheyt van dit boeck te betuygen. de 2 tafelen des verbonts lagen in de Arke: ende dit boeck (om de Arke niet te openen) buyten aen de zijde der arke. Dit boeck wert gevonden ten tijde des Konincx Iosia, 2.Reg. 22.8.

38 Niet alleen de Leviten, maer mede ’t gantsche volck.

27

Want ick kenne uwe wederspannicheyt, ende uwen ³⁹ harden necke: Siet, terwijlen ick noch heden met ulieden leve, ⁴⁰ zijt ghy wederspannich geweest, tegens den HEERE, hoe veel te meer na mijnen doot?

39 Verg. Ies. 48.4.

40 Siet bov. cap. 9.7, 23, 24.

28

Vergadert tot my alle de Outsten uwer stammen, ende uwe Amptlieden: dat ick voor hare ooren dese woorden spreke, ende tegens hen den hemel ende de aerde tot getuyge neme.

29

Want ick weet, dat ghy het na mijnen doot ⁴¹ sekerlick sult verderven, ende afwijcken vanden wech, dien ick u geboden hebbe: dan sal u ⁴² dit quaet in ’t laetste der dagen ontmoeten, wanneer ghy sult gedaen hebben, dat ⁴³ quaet is inde oogen des HEEREN, om hem door het werck uwer handen tot toorn te verwecken.

41 Hebr. verdervende sult verderven.

42 Verstaet, het quaet der straffe, ofte allerleye plagen, die boven verhaelt zijn.

43 Verstaet, het quaet der sonde.

30

Doe sprack Mose, voor de ooren der gantscher gemeynte van Israël, de woorden deses Liedts, tot datse voltrocken waren.