Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxiiij. Capittel.

Iosua versamelt alle de stammen Israëls te Sichem, vers 1, etc. Hy maeckt haer indachtich de weldaden Godes aen hare vaderen ende aen haer gepleecht, 2. Hy vermaentse des halven dien waren Godt alleen getrouwelick te dienen, 14. Protesterende voor hem ende sijn huys in desen deele, 15. Het volck belooft oock tot vier mael toe, in den oprechten Godts-dienst te sullen volherden, 16. Iosua vernieuwt het verbont des HEEREN met den volcke, 25. Hy schrijft dit in ’t Wet-boeck des HEEREN, ende hy richtt eenen grooten steen op ter gedachtenisse daer van, 26. De doot, ouderdom, ende begraeffenisse van Iosua, 29. De begravinge van Iosephs beenderen, 32. De doot ende begravinge van Eleazar, 33.

1

DAerna versamelde Iosua alle de stammen Israëls ¹ te Sichem: ende hy riep de Outste van Israël, ende desselven Hoofden, ende desselven Richters, ende desselven Amptlieden, ende sy stelden sich ² voor het aengesichte Godes.

1 Dat is, nae sommiger meeninge, te Silo, het welck in het lant van Sichem leyt, want aldaer was de Tabernakel: verstaet dit oock alsoo ond. vers 32. Doch andere meynen, dat Iosua de Arke soude hebben brengen laten van Silo nae de stadt Sichem, op desen lant-dach, gelijck sulcks wel meer geschiet is, onder Eli, Samuël, Saul, ende David.

2 D. voor den Tabernakel in den welcken Godt woonde.

2

Doe seyde Iosua ³ tot den gantschen volcke, Alsoo seyt de HEERE de Godt Israëls, ^a Over gene zijde ⁴ der Riviere hebben uwe vaders van outs gewoont [namelick] ^b Therah, de vader Abrahams, ende de vader Nahors: ende sy hebben andere Goden gedient.

3 Siet cap. 23. op vers 2.

a Deut. 26.5.

4 Verst. de Riviere Euphrates, ende alsoo ond. versen 3, 14, 15.

b Gen. 11.26, 31.

3

^c Doe nam ick uwen vader Abraham van gene zijde der Riviere, ende dede hem wandelen door ’t gantsche lant Canaan: ^d Ick vermeerderde oock sijn zaet ende gaf hem Isaac.

c Gen. 12.1.

d Gen. 21.2.

4

^e Ende Isaac gaf ick ⁵ Iacob ende Esau: ende ^f ick gaf Esau ’t geberchte Seïr, om dat erflick te besitten: maer Iacob ende sijne kinderen togen af in Egypten.

e Gen. 25.24. ende 36.8.

5 Hier en wort Esau de eerstgeborene niet eerst genoemt, maer Iacob. Siet dergelijcke oock Gen. 11.26. ende 1.Chron. 1.28. en in dit cap. vers 5.

f Gen. 46.1.

5

^g Doe sondt ick Mose ende Aaron, ende ick plaechde Egypten, gelijck als ick in ’t midden desselven gedaen hebbe: ende daer na leydde ick u daer uyt.

g Exod. 3.10, etc.

6

Als ick uwe vaders uyt Egypten gevoert hadde, ^h so quaemt ghy aen de Zee, ⁱ ende de Egyptenaers jaegden uwe vaderen na met wagens, ende met ruyters, tot de schelf-Zee.

h Exod. 12.37.

i Exod. 14.1, etc.

7

Sy nu riepen tot den HEERE, ende hy stelde een duysternisse tusschen u, ende tusschen de Egyptenaers, ende hy bracht de Zee over hen, ende bedecktese, ende ⁶ uwe oogen hebben gesien wat ick in Egypten gedaen hebbe: daer na hebt ghy vele dagen in de woestijne gewoont.

6 Dit is te verstaen van vele der gener die onder de 20 jaren out waren doe sy uyt Egypten togen, want die daer boven waren (uyt genomen Caleb ende Iosua) die waren alle in de woestijne gestorven.

8

^k Doe bracht ick u in ’t lant der Amoriten, die over gene zijde der Iordane woonden, die streden tegen u, maer ick gafse in uwe hant, ende ghy besaett haer lant erflick, ende ick verdelgdese voor ulieder aengesichte.

k Num. 21.21, 33.

9

^l Oock maeckte sich Balak op, de sone Zippor, de Koninck der Moabiten, ende ⁷ hy streedt tegen Israël: ende hy sondt henen, ende dede Bileam den sone Beors roepen, op dat hy u vervloecken soude.

l Num. 22.5. Deut 23.4. Iud. 11.25.

7 D. wilde, oft gedachten te strijden. siet Iud. 11.25. Vergel. Ioh. 10.32, 33. daer steenigen voor willen steenigen gebruyckt wert: so dat het schijnt dat dit te verstaen is van Balaks vyandtlick gemoet, ’t welck hy tegen Israel heeft betoont, eerst als hyse door Bileam heeft willen doen vervloecken: Daer na, als hy door de Moabitische vrouwen de Israeliten tot hoererye, daer na tot afgoderie heeft gebracht, ende alsoo den toorn Godes over haer heeft doen komen, door Bileams raet.

10

Maer ick en wilde Bileam niet hooren: Dies segende hy u gestadelick, ende ick verloste u uyt sijne hant.

11

^m Doe ghy over de Iordane getrocken waert, ende te Iericho quaemt, so ⁸ krijchden de ⁹ burgers van Iericho tegen u, de Amoriten ende de Phereziten, ende de Canaaniten, ende de Hethiten, ende de Gir-

m Ios. 3.14. ende 6.1.

8 T.w. die van Iericho met toesluytinge harer poorten: maer die natien die daer na genoemt worden, met wapenen.

9 Of, de Heeren, of mannen.

[fol. 109v]

gasiten, de Hivviten, ende de Iebusiten: ⁿ doch ick gafse in ulieder hant.

n Ios. 6.20. ende 10.8. ende 11.8.

12

Ende ^o ick sondt ¹⁰ horselen voor u henen, die drevense wech van ulieder aengesichte, ¹¹ [gelijck] ^p de beyde Koningen der Amoriten, niet door ¹² u sweert, noch door uwen ¹² boge.

o Exod. 23.28. Deut. 7.20.

10 Hebr. den horsel.

11 Hy wil seggen, Gelijck ghy te vooren de beyde Coningen der Amoriten verdreven hebt, te weten Sihon ende Og. siet ond. vers 18.

p Psal. 44.4.

12 Verst. hier onder oock alle andere wapenen, als Gen. 48.22. Psa. 7.13. ende 44.3, 13. De sin deser woorden is, dat hare sweerden ende bogen te vergeefs souden geweest zijn, ten ware dat Godt de Heere hare vyanden hadde verdelgt.

12 Verst. hier onder oock alle andere wapenen, als Gen. 48.22. Psa. 7.13. ende 44.3, 13. De sin deser woorden is, dat hare sweerden ende bogen te vergeefs souden geweest zijn, ten ware dat Godt de Heere hare vyanden hadde verdelgt.

13

^q Dus hebbe ick u een lant gegeven, daer aen ghy niet gearbeydt en hebt, ¹³ ende steden, die ghy niet gebouwt en hebt, ende ghy woont in de selve, ghy etet van de ¹⁴ wijngaerden, ende olyf-boomen, die ghy niet geplant en hebt.

q Deut. 6.10, 11, 12.

13 Ios. 11.13. staet, dat de Israeliten geene steden en verbanden, dan Hazor alleen. Dit is daerom geschiet, op dat de kinderen Israels huysen ende steden souden vinden, om te woonen.

14 D. van de vruchten der wijngaerden, ende van de Olyven, die op de boomen gewassen zijn, siet dergelijcke maniere van spreken, Gen. 3.12. ende Apoc. 2.7.

14

Ende nu, vreest den HEERE, ende dient hem ¹⁵ in oprechticheyt, ende in waerheyt: ende doet wech de Goden die ¹⁶ uwe vaders gedient hebben, aen gene zijde der Riviere, ende in Egypten, ende dient den HEERE.

15 D. oprechtelick, van gantscher herten, sonder bedroch.

16 T.w. Therah, Nahor, etc. Ia oock Abraham, eer Godt de Heere hem uyt Ur der Chaldeen geroepen heeft.

15

¹⁷ Doch so het quaet is in uwe oogen den HEERE te dienen, kiest u heden wien ghy dienen sult, ’t zy de Goden, welcke uwe vaders, die aen d’ander zijde der Riviere waren, gedient hebben: ofte de Goden der Amoriten, in welcker lant ghy woont: maer aengaende my, ende mijn huys, wy sullen den HEERE dienen.

17 Iosua en stelt het de Israëliten niet vry, Godt te dienen ofte niet: maer dit seyt hy, op datse vry ende ongedwongen souden verklaren wat sy te doen gesinnet waren, ende op dat sy des te vaster souden verbonden blijven Godt te dienen, na dat sy sulcks vrywillich aen genomen hadden te doen. siet dergelijcke maniere van spreken, Ruth 1.8, 15.

16

Doe antwoordde het volck ende seyde: ¹⁸ ’T zy verre van ons, dat wy den HEERE verlaten souden, om andere Goden te dienen:

18 Hebr. Het zy ons verre van te verlaten.

17

Want de HEERE is onse Godt, hy ist die ons ende onse vaderen uyt den lande van Egypten uyt den diensthuyse heeft opgebracht: Ende die dese groote teeckenen voor onse oogen gedaen heeft, ende heeft ons bewaert op al den wech door welcken wy getogen zijn, ende onder alle volcken, door welcker midden wy getrocken zijn.

18

Ende de HEERE heeft voor ons aengesichte uytgestooten alle die volcken, selfs den Amoriter, inwoonder des lants: Wy sullen ¹⁹ oock den HEERE dienen, want hy is onse Godt.

19 T.w. soo wel als ghy, ende uwes vaders huys.

19

Doe seyde Iosua tot den volcke, ²⁰ Ghy en sult den HEERE niet kunnen dienen, want hy is een ²¹ heylich Godt: Hy is een yverig Godt, hy en sal uwe overtredinge noch uwe sonden niet ²² vergeven.

20 T.w. Indien ghy de vreemde Goden by u behoudet, vermengende den valschen Godts-dienst met den waren Godts-dienst, gelijck uyt het 23 vers af te nemen is.

21 Hebr. Elohim Kedoschim hu. Siet hier van Gen. 20 op vers 13.

22 Hebr. wech-nemen, gelijcke maniere van spreken. siet Genes. 50.17 And. niet verdragen.

20

Indien ghy den HEERE verlaten ende vreemde Goden dienen sult: ^r so sal hy sich om keeren, ende hy sal u quaet doen, ende hy sal u verdoen, na dat hy u goet gedaen sal hebben.

r Ios. 23.15.

21

Doe seyde het volck tot Iosua: ²³ Neen, maer wy sullen den HEERE dienen.

23 Verst. hier by, wy en sullen den Heere niet verlaten.

22

Iosua nu seyde tot den volcke, Ghy zijt getuygen over u selven, dat ghy u den HEERE verkoren hebt, om hem te dienen: Ende sy seyden, Wy zijn getuygen.

23

Ende nu, doet de ²⁴ vreemde Goden wech, die in ’t midden van u zijn, ende neycht uwe herten tot den HEERE den Godt Israëls.

24 T.w. de Goden der vreemdelingen. uyt dese woorden is te sien, offer schoon opentlick geen afgoderye is geduldet geweest, datter nochtans eenige onder de Israëliten te deser tijdt waren, die d’afgoden in ’t verborgen by haer hadden, ende die eerden ende dienden. Siet Amos 5. versen 25, 26. ende Act. 7.43. siet oock Gen. 35. op vers 2.

24

Ende het volck seyde tot Iosua: Wy sullen den HEERE onsen Godt dienen, ende wy sullen sijne stemme gehoorsamen.

25

²⁵ Also ^s maeckte Iosua op dien selven dach een verbont met den volcke: ende hy stelde ’t haer tot een insettinge ende recht ²⁶ te Sichem.

25 D. hy vernieuwde ende bevestichde het verbont, ’t welck Godt, met den volcke van Israël hadde opgerichtet.

s Exod. 15.25.

26 Siet bov. vers 1.

26

Ende Iosua schreef dese ²⁷ woorden in het Wet-boeck Godes: ende hy nam eenen grooten steen, ende hy rechtede dien daer op onder ²⁸ de eycke, die by het heylichdom des HEEREN was.

27 D. de woorden deses verbonts.

28 Van dese Eycke siet Iud. 9.6.

27

Ende Iosua seyde tot den gantschen volcke, Siet desen steen sal ons tot een getuychenisse zijn, ²⁹ want hy heeft gehoort alle de redenen des HEEREN, die hy tot ons gesproken heeft; ja hy sal tot een getuychenisse tegens ulieden zijn, op dat ghy uwen Gode ³⁰ niet en liecht.

29 D. hy is daer tegenwoordich geweest. den steen, die geen gevoel en heeft, wort hier gevoel toegeschreven. alsoo stater, hoort ghy hemelen, ende ghy aerde, Ios. 1.2. ende Deut. 32.1. De hemelen vertellen de eere Godes, Psal. 19.1. de steenen sullen roepen. Luc. 19.40.

30 Maer houdt ende doet wat ghy hem belooft hebt.

28

Doe sondt Iosua het volck wech, een yeder nae sijn erfdeel.

29

Ende ’tgeschiedde na dese dingen, dat Iosua de sone Nun, de knecht des HEEREN, sterf, ³¹ out zijnde hondert ende tien jaren.

31 Hebr. een sone van 100 ende tien jaren.

30

Ende sy begroeven hem in de lantpale sijns erfdeels, ^t te ³² Timnath-Serah, welcke is op eenen berch Ephraims, aen ’t Noorden des Berchs Gaas.

t Ios. 19.50. Iud. 2.9.

32 Anders genoemt Timnath-Heres. Iudic. 2.9.

31

Israël nu diende den HEERE alle de dagen van Iosua, ende alle de dagen van de Outste, ³³ die lange na Iosua leefden, ende die al het werck des HEEREN ³⁴ wisten, ’t welck hy aen Israël gedaen hadde.

33 Hebr. die hare dagen verlengden na Iosua, siet Exod. 20.12.

34 Verst. hier de gene, die met Iosua het volck geregeert, ende hem overleeft hadden, Siet Iud. 2.7.

32

Sy begroeven oock de beenderen Iosephs, ^v die de kinderen Israëls uyt Egypten opgebracht hadden, ³⁵ te Sichem, in dat stuck velts, ’t welck Iacob gekocht hadde van de kinderen Hemors, des vaders van Sichem, voor ³⁶ hondert stucken gelts: want ³⁷ sy waren den kinderen Iosephs ter erffenisse geworden.

v Gen. 50.25. Exod. 13.19.

35 Verstaet dit als bov. vers 1. want hier volgt, dat Iosephs beenderen begraven zijn in het stuck velts etc. welck stuck velts in de stadt van Sichem niet en lach, als af te nemen is uyt Genes. 33.18.

36 Siet Genes. 33.19. ende de aenteec. daer op. Stephanus Actor. 7.16. seyt, voor den prijs des silvers.

37 T.w. dat stuck velts, ende de begraeffenisse die daer in was.

33

Oock sterf Eleazar de sone Aarons: Ende sy begroeven hem op den heuvel Pinehas sijns soons, die hem gegeven was geweest op ’t geberchte Ephraims.

FINIS