Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het iiij. Capittel.

Boaz handelt voor ’t gerichte met den anderen bloet-vrient, die naeder was dan hy, of hy sijn recht van lossinge wil gebruycken, ende Ruth trouwen, ofte niet, vers 1, etc. Als die dat weygerde, ende sijn recht af stont, neemt Boaz het gerichte ende het volck tot getuygen, ende met geluckwenschinge aller omstanderen, trouwt hy Ruth, 6. die hem baert Obed, Davids groot-vader, 13. Geslacht-register van Perez tot op David, 18.

1

ENde Boaz ginck op in de ¹ poorte, ende settede sich aldaer: ende siet, de losser, van welcken Boaz ² gesproken hadde, ginck voor by: so seyde ³ hy; Wijckt herwaerts, sett u hier, ⁴ ghy, sulck een: ende hy weeck derwaerts, ende settede sich.

1 Daermen het gerichte hieldt, ende ’tvolck by een quam.

2 Siet cap. 3.12.

3 Boaz.

4 Hebr. Peloni Almoni. Eene maniere van spreken by de Hebreen, wanneer sy iemant meynen, wiens naem sy juyst niet weten, ofte mogen vergeten hebben, ofte niet willen noemen, in plaetse van welcx wy plegen te gebruycken N. N. ofte, ghy, man, hoe ghy dan heett. Siet oock 2.Reg. 6.8.

2

Ende ⁵ hy nam tien mannen van ⁶ de Outsten der stadt, ende seyde; Settet u hier, ende sy setteden hen.

5 Boaz.

6 Siet 1.Reg. 21. op vers 8.

3

Doe seyde hy tot dien losser; Het stuck lants, dat onses ⁷ broeders Elimelechs was, heeft Naomi, die uyt der Moabiten lant wedergekomen is, ⁸ verkocht.

7 Dat is, bloetverwants.

8 T.w. door noot ende gebreck. Siet Levit. 25.25.

4

Ende ick hebbe ⁹ geseyt, ¹⁰ Ick sal ’t [voor] uwe oore openbaren, seggende; ¹¹ Aenveerdt het in tegenwoordicheyt der inwoonderen, ende in tegenwoordicheyt der Outsten mijns volcx, so ghy ’t sult lossen, lost het; ende somen ’t oock niet soude lossen, verklaert het my, dat ick het wete: want daer niemant is, behalven ghy, die ’t losse, ende ick ¹² na u: doe seyde hy; Ick sal ’t lossen.

9 And. gedacht. siet. Gen. 20. op vers 11.

10 Hebr. ick sal uwe oore ontdecken. D. ick sal ’t seggen, dat ghy ’t hoort, ick sal ’t u openbaren, ofte te weten doen, dat u onbekent is: op dat ghy, als de naeste zijnde, u soudt mogen verklaren. Als de ooren toegedeckt zijn, so kanmen qualick hooren, ter contrarie, alsse ontdeckt ende vry zijn, hoortmen wel. Siet gelijcke maniere van spreken, 1.Sam. 9.15. ende d’aenteecken. aldaer. Item 2.Sam. 7.27. Iob 33.16.

11 And. koopt. ende soo in’t volgende.

12 D. ick ben de naeste na u.

5

Maer Boaz seyde; Ten dage, als ghy het lant aenveerdt ¹³ van de hant Naomi, so sult ghy het oock aenveerden van Ruth, de Moabitische, de huysvrouwe des ¹⁴ verstorvenen, om den naem des verstorvenen te verwecken over sijn erfdeel.

13 D. Als verkocht ende vervreemt zijnde, niet alleen van Naomi, maer oock van Ruth, ende over sulcx met eenen Ruth moeten trouwen, om haren verstorvenen manne, wiens naeste bloet-vriendt ghy zijt, zaet te verwecken, nae de Wet, Deut. 25.5.

14 Machlons, des soons Elimelechs.

6

Doe seyde die losser; Ick sal ’t voor my niet konnen lossen, op dat ick mijn erfdeel niet misschien en ¹⁵ verderve: lost ghy ¹⁶ mijne lossinge voor u, want ick en sal niet konnen lossen.

15 Dat is, Verliese, ende te gelijck mijn naem uytsterve. Want indien hy maer eenen sone by Ruth mochte gewinnen, die soude moeten gehouden worden, als een soon des verstorvenen, ende sijnen name voeren, nae de wet, Deuter. 25.6. Sulcx dat deses lossers naem daer mede als doot soude zijn.

16 D. ’t gene, daer toe ick het recht van lossen hebbe.

7

^a Nu was dit ¹⁷ van outs [eene gewoonheyt] in Israël, by de lossinge, ende by de ¹⁸ verwisselinge, om de gantsche sake te bevestigen, so trock de man ¹⁹ sijne schoe uyt, ende gafse ²⁰ sijnen naesten: ende dit was eene ²¹ getuychenisse in Israël.

a Deuter. 25.7.

17 Ofte, te vooren, in voortijden.

18 By allen overdracht, ofte publijcke vervreemdinge.

19 Vergel. Deuter. 25. op vers 9.

20 Dien hy sijn recht overdroech, ende daer mede van het selve in toecomende tijden versteken.was.

21 Dat yemant het recht van eenich lant ofte erfgoet, als sijn eygen, te betreden ende te besitten, aen eenen anderen overdroech.

8

So seyde dese losser tot Boaz; Aen-

[fol. 124r]

veerdt ghy’t voor u: ende ²² hy trock sijne schoe uyt.

22 Dewijle hier van Ruth geene mentie wort gemaeckt, ende Naomi haer bevolen hadde, dat sy haer soude stille houden, ende Boaz laten begaen, cap. 3.18. So is daer uyt af te nemen, dat Ruth hier niet tegenwoordich en was, noch dese sake by het gerichte dreef, maer Boaz: daerom heeft dese man sijn schoe aen Boaz gegeven. Anders soude de wet, Deut. 25.9. ontwijffelick gevolcht zijn geweest; ten ware dan, datse door menschelick goetduncken ende vermetenheyt versacht mochte geweest zijn.

9

Doe seyde Boaz tot de Outsten, ende al ’t volck; Ghylieden zijt heden getuygen, dat ick aenveerdt hebbe alles wat Elimelechs geweest is, ende alles wat Chilions ende Machlons geweest is, ²³ van de hant Naomi:

23 D. van Naomi vervreemt ofte verkocht zijnde: als bov. vers 5.

10

Daer toe ²⁴ aenveerde ick my oock Ruth, de Moabitische, Machlons huysvrouwe, tot eene vrouwe, om den naem des verstorvenen over sijn erfdeel te verwecken, op dat de naem des verstorvenen niet worde uytgeroeyt van sijne broederen, ende van de poorte sijner plaetse: ghylieden zijt heden getuygen.

24 Hebr. koope, verkrijge, bekome.

11

Ende al ’t volck, dat in de poorte was, mitsgaders de Outsten, seyden; Wy zijn getuygen: de HEERE make dese vrouwe, die in u huys komt, als ^b Rachel, ende als Lea, die beyde het huys Israëls ²⁵ gebouwt hebben; ende ²⁶ handelt kloecklick in Ephrata, ende ²⁷ maeckt [uwen] naem vermaert in Bethlehem.

b Gen. 30.24, 25. ende 35.17, 18. ende 29.32, etc.

25 D. Het huys Iacobs vermenichvuldicht hebben, door voortbrengen van kinderen. Siet Gen. 16. op vers 2.

26 Ofte, maeckt, verkrijgt rijckdom, bekomt vermogen, wort machtich, vermogende.

27 Hebr. roept den naem uyt.

12

Ende u huys zy, als het huys van ^c Perez, ²⁸ (dien Thamar den Iuda baerde) van den zade, dat de HEERE u geven sal, uyt dese jonge vrouwe.

c Genes. 38,29. 1.Chron. 2.4. Matth. 1.3.

28 Hier, ende in’t volgende, wort ontdeckt de voornaemste oorsake, waerom het den H. Geest gelieft heeft dese gantsche historie van Ruth in de Canonijcke boecken der H. Schrifture in te lijven ende te bewaren: te weten, op dat blijcken mochte van de waerheyt der belofte Godts, dat de Messias uyt Iuda (Gen. 49.10.) soude voort komen, wiens geslachte (nae den vleesche) in ’t volgende verhaelt wort tot op David: ende voorts van David tot Christum, Matth. capit. 1. ende Luce cap. 3.

13

Also nam Boaz Ruth, ende sy wert hem ter vrouwe, ende hy ²⁹ ginck tot haer in: Ende de HEERE gaf haer, ³⁰ dat sy swanger wert, ende eenen sone baerde.

29 Siet Genes. 6. op vers 4.

30 Hebr. ontfanckenisse.

14

Doe seyden de wijven tot Naomi; ³¹ Gelooft zy de HEERE, ³² die niet heeft nagelaten u heden eenen ³³ losser te geven: ende sijn naem worde ³⁴ vermaert in Israël.

31 Hebr. gesegent.

32 Hebr. die u heden niet heeft doen ophouden eenen losser.

33 Verst. den sone Ruths, die in sijns vaders Machlons (die Naomi sone geweest was) plaetse, als erfgenaem, soude treden, als uyt het vervolch is af te nemen. Andere verstaen het van Boas.

34 Hebr. uytgeroepen, ofte, genoemt. Vergel. bov. vers 11.

15

Die sal u zijn tot eenen ³⁵ verquicker der ziele, ende om uwen ouderdom te ³⁶ onderhouden: want uwe schoondochter, die u lief heeft, heeft hem gebaert, ³⁷ dewelcke u beter is als ³⁸ seven sonen.

35 Hebr. wederbrenger der ziele, D. hy sal u leven ende lust herstellen, verquicken, u als verjeuchden. Vergel. Psal. 19. op vers 8. ende 23.3. Thren. 1.11, 19.

36 Ofte, voeden, ondersteunen. Siet gelijcken gebruyck van’t Hebr. woort Genes. 45.11. ende 47.12. 1.Reg. 18.4. Psal. 55.23.

37 Schoon-dochter Ruth.

38 D. Als veel sonen. Siet Genes. 4. op vers 15.

16

Ende Naomi nam dat kint, ende settede ’t op haren schoot, ende wert sijne voester.

17

Ende de naburinnen gaven hem eenen naem, seggende; Naomi is een soon geboren: ende sy noemde sijnen name Obed; dese is de vader van ³⁹ Isaï, Davids vader.

39 Hebr. Ischai.

18

Dit nu zijn de ⁴⁰ geboorten van Perez; ^d Perez gewan ⁴¹ Hezron.

40 D. nakomelingen, die van Perez geboren ende afgekomen zijn.

d 1.Chron. 2.5. Matth. 1.3.

41 Hebr. Chetsron.

19

Ende Hezron gewan Ram, ende Ram gewan Amminadab.

20

Ende Amminadab gewan ⁴² Nahesson, ende Nahesson gewan Salma.

42 Hebr. Nachschon.

21

Ende Salmon gewan Boaz, ende Boaz gewan Obed.

22

Ende Obed gewan Isaï, ende Isaï gewan David.

FINIS