Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het ix. Capittel.

Het geslachte van Kis wort verhaelt, vers 1, etc. Sauls persoon wort beschreven, 2. Kis sendt Saul om de eselinnen te gaen soecken, 3. hy door-reyst het lant, maer en vindt de eselinnen niet, 4. Door raet sijnes knechts gaet hy tot Samuel, 6. Samuel gaet Saul te gemoete, 14. Godt heeft Samuel geopenbaert, dat Saul tot hem komen soude, 15. ende belast dat hy hem Coninck maken soude, 16. Samuel noodigt Saul ter maeltijt, 19. hy seyt hem, dat de eselinnen gevonden waren, ende dat hy Coninck worden soude, 20. ’t welck Saul vreemt voor-komt, 21. Samuel sett hem boven aen, 22. ende vereert hem met een besonder stuck spijse, 23. Samuel spreeckt met Saul alleen op ’t dack, 25. Ende hy openbaert hem, dat hy Coninck soude worden, 26.

1

DAer was nu een man van Benjamin, wiens name was Kis, een sone ¹ Abiëls ^a des soons Zeror, des soons Bechorath, des soons Aphiah, de ² sone eenes mans van Iemini, een dapper helt.

1 And. Ner. 2.Chro. 8.33. ende 9.39.

a 1.Sam. 14.51.

2 And. een man die een Benjaminijt was.

2

Die hadde eenen sone wiens name was Saul, een jongelinck, ende ³ schoon, ja daer en was geen schoonder man dan hy onder de kinderen Israëls: van sijne schouderen, ende opwaerts, was hy hooger dan al het volck.

3 Hebr. goet, alsoo oock Genes. 6.2.

3

De eselinnen nu van Kis Sauls vader waren ⁴ verloren: daerom seyde Kis tot sijnen sone Saul, Neemt nu eenen van de jongens met u, ende maeckt u op, gaet henen, soeckt de eselinnen.

4 Dit en is niet by gevalle geschiet, maer door de voorsienicheyt Godes, om alsoo Saul tot Samuel te brengen, ende Coninck te doen salven.

4

Hy dan ginck door het geberchte Ephraims, ende hy ginck door het lant ⁵ Salisa, maer sy en vondense niet: daerna gingen sy door het lant ⁶ Sahalim, maer sy en waren daer niet: voorder ginck hy ⁷ door het lant van Iemini, doch sy en vondense niet.

5 Dit is een vlack lant, als te sien is 2.Reg. 4.42.

6 In dit lant, gelegen in de stamme Benjamins, lach de stadt Salim, daer van vermaen wort gedaen, Ioha. 3.23. niet wijt van Gilgal, by de Iordane.

7 Ofte, door het lant der Benjaminiten.

5

Doe sy in’t lant ⁸ Zuph quamen, seyde Saul tot sijnen jongen, die by hem was, komt, ende laett ons wederkeeren: dat niet misschien mijn vader van de eselinnen aflate, ende voor ons bekommert zy.

8 Siet bov. 1.1.

6

Hy daerentegen seyde tot hem, Siet doch, daer is een ⁹ man Godes in dese stadt, ende hy is een ge-eert man, al wat hy spreeckt dat ¹⁰ komt sekerlick: Laett ons nu derwaerts gaen, misschien sal hy ¹¹ ons onsen wech aenwijsen, op den welcken wy gaen sullen.

9 D. een Propheet. T.w. Samuel. Siet d’aenteeck. Iud. 13. op vers 6.

10 Hebr. het komt komende.

11 D. wat wech dat wy moeten in-gaen om onse Eselinnen te vinden, daerom wy ons op dese reyse begeven hebben.

7

Doe seyde Saul tot sijnen jongen, Maer siet, so wy gaen, ¹² wat sullen wy doch dien man brengen? want ¹³ het broot is wech uyt onse ¹⁴ vaten, ende wy en hebben geene ¹⁵ gave, om den man Godes te brengen: wat hebben wy?

12 Als of hy seyden, wy en kennen desen man Godts niet, noch hy ons, ende wy sullen hem moeyte aen doen, de eerbaerheyt soude wel vereyschen, dat wy hem yet vereeren souden. siet dergelijcke exempel, 1.Reg. 14.3. ende 2.Reg. 4.42.

13 D. onsen voorraet ofte provisie. so dat wy niets en hebben om den Prophete te vereeren.

14 D. onse knap-sacken, of malen.

15 Siet d’aenteeck. op Iud. 13.17. ende 1.Reg. 14.3.

8

Ende de jonge antwoordde Saul voorder ende seyde, Siet, daer ¹⁶ vindt sich in mijne hant het vierendeel eenes ¹⁷ silveren sikels, dien sal ick den man Godes geven, op dat hy ons onsen wech wijse.

16 D. ick hebbe in mijne hant. Alsoo stater 1.Petr. 2.22. Daer en is geen bedroch in sijnen mont gevonden. D. daer en was geen bedroch in sijnen mont, siet Ies. 53.9.

17 Van de weerdye des sikels, siet de aent. op Gen. 20.16. het vierendeel eenes silveren sikels en was niet veel meer dan 3 stuyvers. So datter in dese vereeringe meer wiert gesien op het danckbaer gemoet, dan op de weerdicheyt des geschencks.

9

( ¹⁸ Eertijts seyde een yder ^b aldus in Israël, als hy ginck om Godt te ¹⁹ vragen, Komt, ende laett ons gaen tot den Siender: want die heden een Propheet, die wert eertijts een ²⁰ Siender genoemt).

18 De woorden deses vers, zijn de woorden van den schrijver deses boecks, ende hier uyt willen eenige besluyten, dat niet Samuel, maer Ezra, of yemant anders, dit boeck geschreven heeft.

b Gen. 25.22.

19 T.w. door eenen Prophete.

20 Alsoo wierden de Propheten genoemt, om dat sich Godt door gesichten hen openbaerde, ’t gene sy den volcke te kennen gaven. siet Num. 12.6. ende 24.4.

10

Doe seyde Saul tot sijnen jongen, ²¹ U woort is goet, Komt laett ons gaen: ende sy gingen ²² nae de stadt, daer de man Godes was.

21 D. ghy hebt recht ende wel gesproken.

22 T.w. nae Rama.

11

Als sy op klommen door den opganck der stadt, so vonden sy maechden, die uytgingen om water te putten: ende sy seyden tot haer, Is de ²³ Siender hier?

23 And. Is hier een Siender?

12

Doe antwoordden sy hen, ende seyden, Siet, ²⁴ hy is voor u aengesichte: haest u nu, want hy is heden in de stadt gekomen, dewijle het volck heden ²⁵ een offerhande heeft op de hoochte.

24 Dit en is niet te seggen, dat Saul ende sijn knecht te dier stont Samuel sagen, ofte met den op-slach harer oogen sien konden: Sy en sagen hem niet voor aleer sy in der stadt by hem quamen, so dat de woorden, voor u aengesichte, beteeckenen, nae by, of, by der hant.

25 Hebr. een slachtinge. And. een maeltijt, als Genes. 31.54. ende 1.Sam. 28.24. 1.Reg. 19.21.

13

Wanneer ghylieden in de stadt komt, alsoo sult ghy hem vinden, eer hy opgaet op de hoochte om te eten, want het volck en sal niet eten tot dat hy komt, want ²⁶ hy segent ²⁷ het offer, daer na eten de genoodichde: daerom gaet nu op, want hem, als heden sult ghy hem vinden.

26 T.w. door het gebedt, ende met danck-segginge, Deut. 8.10.

27 D. het geofferde vleesch, daer mede men maeltijdt sal houden.

14

Also gingen sy op inde stadt: doe sy in het midden der stadt quamen, siet, so

[fol. 128v]

²⁸ ginck Samuel uyt hen te gemoete, om op te gaen nae de hoochte.

28 Want hy wiste wel, dat sy te dier tijt tot hem komen souden, als blijckt uyt vers 15. ende 16.

15

^{29 c} Want de HEERE ³⁰ hadde’t [voor] Samuels oore geopenbaert, eenen dach eer Saul quam, seggende:

29 Hier wort aengewesen de oorsake, waerom dat Samuel den Saul te gemoete gegaen is, wiens halven hy die eerlicke maeltijdt hadde toe-bereyden laten.

c 1.Sam. 15.1.

30 D. de Heere hadde ’t Samuel klaerlick te kennen gegeven. Siet dergelijcke maniere van spreken Ruth 4.4. ende 1.Sam. 20.12, 13. ende 2.Sam. 7.27. Iob 33.16. Iesa. 22.14. ende Capit. 48.8.

16

Morgen ontrent deser tijt sal ick ³¹ tot u senden eenen man uyt den lande Benjamins, dien sult ghy ten Voorganger salven over mijn volck Israël, ende hy sal mijn volck verlossen uyt der Philistijnen hant, want ick hebbe mijn volck aengesien, dewijle des selven geroep tot my gekomen is.

31 T.w. Door eenen heymelicken drift, want Saul en dacht hier niet op, maer hy was uyt-gegaen om de eselinnen te soecken.

17

Doe Samuel Saul aensach; ³² so antwoordde hem de HEERE, Siet dit is de man, van welcken ick u geseyt hebbe, dese sal over mijn volck ³³ heerschen.

32 T.w. door een heymelicke aensprake, gelijck ond. cap. 16. vers 8, 12.

33 Hebr. te rugge houden. ’T is so veel te seggen, als, hy sal door sijne authoriteyt, bevel, ende straffe, de boose menschen te rugge houden, toomen, bedwingen van sondigen, ofte van te doen wat sy willen.

18

Ende Saul naederde tot Samuel in ³⁴ het midden der poorte, ende seyde, Wijst my doch, waer is hier des Sienders huys?

34 D. In het midden der Stadt, Siet bov. vers 14.

19

Ende Samuel antwoordde Saul, ende seyde, Ick ben de Siender, gaet op voor mijn aengesichte op de hoochte, dat ghylieden heden met my etet: so sal ick u morgen vroech laten gaen, ende ³⁵ alles wat in u herte is, sal ick u te kennen geven.

35 Dat is, al’t gene daer ghy mede bekommert zijt, ende my vragen wilt.

20

Want de eselinnen aengaende, die ghy heden den derden dach verloren hebt, ³⁶ en sett u herte daer niet op, want sy zijn gevonden: ende wiens sal zijn ³⁷ al het gewenschte dat in Israël is? is’t niet uwe, ende des gantschen huyses uwe vaders?

36 D. en neemt’et niet ter herten.

37 D. het beste ende uytgelesenste dat in Israel is. Siet bov. c. 8. vers 11. And. Tot wien is de gantsche begeerte Israëls? Dat is, wien begeert al het volck van Israel tot haren Coninck liever als u? Andere nemen’t in desen sin, als of hy seyde, op wien sal de keure tot Coninck, den welcken gantsch Israel begeert, vallen, anders dan op u?

21

Doe antwoordde Saul, ende seyde: Ben ick niet een ³⁸ sone van Iemini, van de ³⁹ kleynste der stammen Israëls? ende mijn geslachte [ist niet] het kleynste van alle de geslachten der stamme Benjamins? waerom ⁴⁰ spreeckt ghy my dan aen met sulcke woorden?

38 D. van een Benjaminijt.

39 Dese stamme, Te weten, de stamme Benjamins was schier geheel verdelgt geworden, van wegen des Leviten by-wijf. Alsoo datter maer 600 mannen waren overich gebleven, Iud. 20.47.

40 Hebr. spreeckt ghy tot my nae dit woort.

22

Samuel dan nam Saul, ende sijnen jongen, ende hy brachtse in de kamer: ende ⁴¹ hy gaf hen plaetse aen’t opperste der genoodichden: die nu waren ontrent dertich man.

41 D. Hy settese boven aen: Hier mede heeft Samuel den aenwesenden gasten eeniger mate te kennen gegeven de weerdicheyt des ampts daer toe Godt Saul verordineert hadde: Gelijck hy oock sulcx dede met Saul het voornaemste stuck spijse voor te setten. siet dergelijcke, Gen. 43.34. Ia om Sauls wille heeft hy oock sijnen jongen ge-eert, ende mede boven aen geset.

23

Doe seyde Samuel ⁴² tot den Kock, Langt dat stuck, ’t welck ick u gegeven hebbe: daer van ick tot u seyde, Set het by u wech.

42 Uyt dit voorseyde blijckt genoechsaem, dat Samuel om Sauls wille, die hy wist dat op komenden wech was, dese maeltijt hadde doen bereyden.

24

De Kock nu bracht ⁴³ een schouder op, met dat daer aen was, ende settese voor Saul, ende ⁴⁴ hy seyde, Siet, dit ist overgeblevene, settet voor u, etet, ⁴⁵ want het is ter bestemder tijt voor u bewaert, ⁴⁶ als ick seyde, Ick hebbe het volck genoodicht: also att Saul met Samuel dies daechs.

43 Het Hebr. woort beteeckent soo wel den voor-bout, als den achter-bout.

44 T.w. Samuel.

45 Hy wil seggen, doe ick dese maeltijdt u ter eere liet bereyden, hebbe ick bevolen, dat dit voornaemste stuck voor u soude bewaert worden.

46 T.w. tot den Cock, ofte, Hoof-meester, ofte, dienaers, knechten, volck.

25

Daer na gingen sy af van de hoochte in de stadt: ende hy ⁴⁷ sprack met Saul ⁴⁸ op het dack.

47 D. Hy seyde hem het bevel Godes aen, dat hy Coninck soude worden.

48 T.w. op sijn, des Samuels dack. eertijts waren de daken by de Ioden plat, also datmen daer op konde gaen ende wandelen. siet Deut. 22.8.

26

Ende sy stonden vroech op: ende ’t geschiedde, ontrent den opganck des dageraets, ⁴⁹ so riep Samuel Saul op het dack, seggende, Staet op, dat ick u gaen late: doe stond Saul op, ende sy beyde gingen uyt, hy ende Samuel, nae buyten.

49 T.w. om daer met hem alleen te spreken van sijne beroepinge tot het Coninckrijcke.

27

Doe sy afgegaen waren aen het eynde der stadt, so seyde Samuel tot Saul, Segt den jongen, ⁵⁰ dat hy voor onse aengesichten henen gae: doe ginck hy henen: maer staet ghy ⁵¹ alsnu stille, ⁵² ende ick sal u Godes woort doen hooren.

50 T.w. op dat hy niet en hoore wat wy spreken.

51 Hebr. als desen dach. D. te deser tijt.

52 Samuel heeft wel Saul, doe sy alleen met haer beyde op het dack waren, den wille des Heeren, aengaende sijne verkiesinge tot het Conincklicke ampt, verklaert, maer na der hant, in het scheyden, heeft Samuel den Saul sulcx noch breeder te kennen gegeven, hem daer by voorseggende de teeckenen, die hem tot verseeckeringe daer van ontmoeten souden, daer van breeder Capit. 10. gesproken wort.