Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het ij. Capittel.

David treckt op Godts bevel, met sijn huys ende volck, nae Hebron, vers 1, etc. Alwaer hem die van Iuda tot haren Coninck salven, 4. Hy prijst ende troost de burgeren van Iabes in Gilead, om datse Saul begraven hadden, 5. Abner daertegen maeckt Isboseth Sauls soon, Coninck over Israel, 8. ende voert sijn krijchsvolck uyt tegen Davids volck by Gibeon, 12. Alwaer hy na een schricklick ende bloedich gevecht van vier en twintich jonge Helden, van Ioab in de vlucht wort geslagen, 17. Asahel jaegt hem na, ende wort van hem doorsteken, 19. Abner ende Ioab scheyden eyndlick weder van malkanderen, 26. Asahel wort begraven, 32.

1

ENde ’tgeschiedde daerna, dat David den HEERE ¹ vraechde, seggende; Sal ick optrecken in eene der steden Iuda? ende de HEERE seyde tot hem; Treckt op: ende David seyde; Waer henen sal ick op-trecken? ende ² hy seyde; Nae ³ Hebron.

1 Siet 1.Sam. 23.6, 9. ende 30.7, 8. ende Iudic. 1. op vers 1.

2 De HEERE.

3 Gelegen in Iuda, niet verre van het westersche geberchte, ende Aarons kinderen toege-eygent. siet Gen. 13.18. Ios. 21.10, 11, 12. waer uyt afgenomen wort, dat wel David voor sijn persoon aldaer gewoont ende hof gehouden hebbe, maer sijn volck sich onthouden in de naestgelegene steden ende plaetsen, (als ond. vers 3.) om de Priesteren ende Leviten, dien dese stadt van den stam Iuda gegeven was, in haer besit niet te benauwen.

2

Also tooch David derwaerts op, als oock sijne twee wijven; Ahinoam de Iizreëlitische, ende Abigail, Nabals, des Carmeliters, ⁴ huysvrouwe.

4 Verst. gewesene huysvrouwe: alsoo 1.Sam. 30.5. Siet 1.Sam. 25, 39, etc. ende vergel. ond. cap. 12.15.

3

Oock dede David sijne mannen optrecken, die ⁵ by hem waren, eenen yegelicken met sijn huysgesin: ende sy woonden in de ⁶ steden Hebrons.

5 Verst. de strijtbare mannen, die hem in sijne ballingschap gevolcht waren. Siet 1.Sam. 22.2.

6 D. die omtrent Hebron gelegen waren, ende daer onder behoorden.

4

Daerna quamen de mannen van Iuda, ende ⁷ salfden aldaer David tot eenen Coninck over het huys Iuda: Doe bootschapten sy ⁸ David, seggende; ’T zijn de mannen van Iabes in Gilead, die Saul ⁹ begraven hebben.

7 David was eerst in’t heymelick door Godts bevel van Samuel gesalft tot Coninck, 1.Sam. 16.13. hier wort hy wederom van sijnen stam Iuda, wetende sonder twijffel des Heeren wille, gesalft. Ten derdenmale wert hy van gantsch Israel gesalft, ond. cap. 5.3. dienende dit alles tot versterckinge van David, ende bevestinge sijnes beroeps, mitsgaders tot voorbeeldinge van de salvinge onses Heeren Iesu Christi. Siet 1.Reg. 1. op vers 34.

8 Gevraegt hebbende, ofte ondersoeckende, wat van Sauls doode lichaem mochte zijn, willende dat begraven, indien het niet en ware geschiedt.

9 Siet 1.Sam. 31.11, 12, 13.

5

Doe sondt David boden tot de mannen van Iabes in Gilead: ende ¹⁰ hy seyde tot hen; ¹¹ Gesegent zijt ghy den HEERE, ¹² dat ghy dese weldadicheyt gedaen hebt aen uwen heere, aen Saul, ende hebt hem begraven.

10 D. liet seggen.

11 Siet Genes. 24. op vers 31. Ruth 2.20. ende 3.10.

12 Ofte, die.

6

So doe nu de HEERE aen u weldadicheyt ende trouwe: ende ick oock, ick sal aen u dit goede ¹³ doen, ¹⁴ dewijle ghy dese sake gedaen hebt.

13 D. vergelden. ofte in desen sin: gelijck de Heere sulcks aen u vergelden sal, alsoo sal ick het oock doen. And. [Nae] dit goede.

14 Ofte, die ghy, etc.

7

Ende nu, laet uwe handen sterck zijn, ende zijt ¹⁵ dapper, ¹⁶ dewijle uwen heere Saul gestorven is: ende oock hebben my ¹⁷ die van den huyse Iuda tot ¹⁸ Coninck over hen gesalft.

15 Hebr. tot kinderen, ofte, sonen der dapperheyt, ofte, kloeckheyt. siet ond. cap. 3. op vers 34.

16 Hy wil seggen: Geeft den moet niet verloren, al is ’t dat u heer ende Coninck doot is.

17 Hebr. het huys Iuda hebben, etc.

18 So dat ick boven de gewillicheyt de macht hebbe om u in voorvallende swaricheyt te hulpe te komen. Alhoewel David van Godts raet versekert was, gebruyckt hy niet te min dese geoorloofde middelen, om met weldoen de herten der Israeliten te gewinnen, ende de uytkomste met vertrouwen ende gedult te verwachten.

8

¹⁹ Abner nu, de sone van Ner, de krijchs-overste, dien Saul gehadt hadde, nam ²⁰ Isboseth, Sauls sone, ende voerde hem ²¹ over nae Mahanaim.

19 Oock genaemt Abiner. siet 1.Sam. 14.50, 51.

20 Hebr. Isch-boscheth.

21 Over de Iordane, alwaer Mahanaim gelegen was, aen de beke Iabbok, niet verre van Iabes in Gilead. siet Gen. 32.2. Dit schijnt Abner gedaen te hebben, om de Gileaditen, tot welcken David sijne boden gesonden hadde, tegen David vast te maken, ende te breken de gunst, dien hy daer mochte verkregen hebben.

9

Ende maeckte hem ten ²² Coninck over ²³ Gilead, ende over de ²⁴ Aschuriten, ende over ²⁵ Iizreël; ende over Ephraim, ende over Benjamin, ende over ²⁶ gantsch Israël.

22 Niet tegenstaende, dat desen Abner des Heeren wille niet onbekent en was, als af te nemen is uyt cap. 3.9, 10, 18.

23 Siet van Gilead Num. 32.

24 Hier door wort by de meeste verstaen de stam Ascher, zijnde de uyterste in’t Noorden van Canaan, aen de Zee. Hebr. den Aschurijt.

25 De stadt was gegeven tusschen half Manasse ende Issaschar, op de grensen: het dal Iizreel lach in Issaschar, vast in’t midden van Canaan, waer onder de naestgelegene, Zebulon, Naphtali, ende half Manasse mede verstaen worden: gelijck neffens Ephraim, Dan ende Simeon voor een deel in Iuda gelegen.

26 Uytgenomen Iuda, als volcht.

10

Veertich jaer was Isboseth, Sauls soon, out, als hy ²⁷ Coninck wert over Israël; ende hy ²⁸ regeerde het tweede jaer: alleenlick die van den huyse Iuda, ²⁹ volchden David na.

27 Hebr. regeerde, D. Coninck wert, ofte begost te regeren: ende alsoo dickwijls in dese Historien der Coningen.

28 Siet 1.Sam. 13. op vers 1. Ofte, hadde geregeert: want de sin schijnt te wesen, dat hy twee volle jaren geregeert hadde, als de strijt, vers 12, etc. verhaelt, gebeurt is, Siet wijders ond. cap. 3. op vers 1. hoewel hier uyt niet en volcht, datse David in dese twee voorgaende jaren teenemael in vrede hebben gelaten.

29 Hebr. waren achter David.

11

^a Het getal nu der dagen, die David Coninck geweest is te Hebron, over het huys Iuda, is seven jaren, ende ses maenden.

a 2.Sam. 5.5. 1.Reg. 2.11.

12

Doe tooch Abner, de sone van Ner, ³⁰ uyt, met de knechten Isboseths, des soons Sauls, van Mahanaim nae ³¹ Gibeon.

30 Om krijch te voeren tegens David ende Iuda.

31 Gelegen in Benjamin, Ios. 18.25. Siet oock Ios. capp. 9. ende 10. Dese stadt lach niet verre van de frontieren van Iuda, ende was den kinderen Aarons ingegeven, Iosu. 21.17.

13

³² Ioab, de sone van Zeruja, ende de knechten Davids togen oock uyt; ende sy ontmoeteden·malkanderen by den ³³ vijver Gibeons: ende sy bleven, dese aen dese zijde des vijvers, ende die aen gene zijde des vijvers.

32 Dese was Davids krijchs-Overste, gelijck Abner Isboseths. Zeruja was Davids suster. Siet 1.Chron. 2.16.

33 Die buyten Gibeon was aen de Zuyd-zyde van Gibeon.

14

Ende Abner seyde tot Ioab; Laet sich nu de ³⁴ jongens opmaken, ende voor

34 Eenige wackere jonge krijchs-lieden.

[fol. 141r]

ons ³⁵ aengesichte ³⁶ spelen: ende Ioab seyde; Laetse sich opmaken.

35 In onse tegenwoordicheyt, voor onse oogen, tot een spectakel, ende dat wy toesiende, ons stille houden, ende latense begaen.

36 D. schermutselen, in de wapenen malkanderen beproevende. ’T schijnt dat Abner, nae de wijse der rouwe soldaten, den doot van eenige jonge helden weynich heeft geacht: waer van hy sijne straffe in ’t eynde deses strijts gevoelt heeft. Siet versen 17, 26, 27.

15

Doe maeckten sich op, ende gingen ³⁷ over ³⁸ in getale, twaelf van Benjamin, te weten voor Isboseth, Sauls sone, ende twaelf van Davids knechten.

37 Ofte, voor by, te weten, den vyver, waer van vers 13.

38 D. in gelijcken getal van beyde zijden.

16

Ende d’ eene greep den ³⁹ anderen by den kop, ende [stiet] sijn sweert in de zijde des anderen; ende sy ⁴⁰ vielen t’samen: daer van noemdemen de selve plaetse ⁴¹ Chelkath Hazurim, die by Gibeon is.

39 Hebr. de man sijnen naesten, ofte, sijnen metgeselle: alsoo in’t volgende.

40 D. sy bleven alle vier ende twintich doot.

41 D. deel, stuck lants, ofte, acker der rotzen, dat is, der Helden, die als rotzen onbeweechlick zijn geweest, ende elck in sijne plaetse gebleven: ofte, der spitzen, scherpten, om dat sy door de scherpte des sweerts malkanderen hebben neder gevelt.

17

Ende daer was op dien selven dach een gantsch seer harde strijt: Doch Abner, ende de mannen Israëls werden voor het aengesichte der knechten Davids geslagen.

18

Nu waren aldaer drie sonen van Zeruja, Ioab, ende Abisai, ende Asahel: ende de Asahel was ⁴² licht op sijne voeten, als eene der rheen, die in’t velt zijn.

42 D. seer snel in’t loopen. Vergel. bov. cap. 1.23.

19

Ende Asahel jaegde den Abner achter na: ende hy en weeck niet, om van achter Abner ter rechter ofte ter slincker hant af te gaen.

20

Doe sach Abner achter sich om, ende seyde; Zijt ghy dit Asahel? ende hy seyde; Ick ben’t.

21

Ende Abner seyde tot hem; Wijckt tot uwe rechter-hant, ofte tot uwe slincker-hant, ende grijpt u eenen van die jongens, ende neemt voor u haer ⁴³ gewaet: maer Asahel en wilde niet afwijcken van achter hem.

43 D. hare kleedinge, ofte wapenen, ofte beyds: Vergel. Iudic. 14.19.

22

Doe voer Abner wijders voort, seggende tot Asahel; Wijckt af van achter my: ⁴⁴ waerom sal ick u ter aerden slaen? hoe soud ick dan mijn aengesichte opheffen voor uwen broeder Ioab?

44 Als of hy seyde: waerom wilt ghy dat perijckel uytstaen? Ghy sult my dringen, dat ick uwer niet en sal konnen verschoonen, dat ick uwes broeders halven (die een dapper krijchs-overste is) anders geern soude doen.

23

Maer hy weygerde af te wijcken; so sloech hem Abner met het ⁴⁵ achterste van de spiesse ⁴⁶ aen de vijfde ribbe, dat de spiesse van achter hem uytginck; ende hy viel aldaer, ende sterf op sijne ⁴⁷ plaetse: Ende het geschiedde, dat alle, die tot de plaetse quamen, alwaer Asahel gevallen ende gestorven was, staen bleven.

45 D. hy stack hem met het scherp, dat aen het onderste, ofte, achterste van de spiesse was.

46 Ofte, by, nevens, onder. Dit wort van vele verstaen van de plaetse der rechter-zyde, daer de lever leyt aen’t borst-been, ende daer de stam is van de lever-ader: alwaer ervarene ende geleerde Medicijns betuygen, ende den heydenen oock bekent is geweest, dat de wonde haeftiger, als eenige andere, den mensche doodt: sommige verstaen ’t van de slincker-zijde, daer ’t herte leyt, ofte het weeck der zijden onder de korte ribben, die vijf in getale zijn. het welcke schijnt bevestigt te worden door de uytstortinge des ingewants door de selve wonde geschiet, waer van ond. cap. 20.10. Vergel. ond. cap. 3.27. ende 4.6. ende 20.10.

47 D. Hy bleef doot liggen op de plaetse, daer hy gestaen hadde, ofte gesteken wert.

24

Maer Ioab ende Abisai jaechden Abner achter na: ende de Sonne ginck onder als sy gekomen waren tot den heuvel van Amma, de welcke is voor Giach op den wech der woestijne Gibeons.

25

Ende de kinderen Benjamins versamelden sich achter Abner, ende werden tot eenen ⁴⁸ hoop: ende sy stonden, op de spitzse van eenen heuvel.

48 Ofte, dicht t’samen gevoechde troupe: Hebr. eyg. bondelken. aldus schicken sy haer in ordre op de hoochte eens heuvels, om haer bequaemlick te beschermen.

26

Doe riep Abner tot Ioab, ende seyde; Sal dan het sweert ⁴⁹ eeuwichlick verteeren? en weet ghy niet dat ⁵⁰ het in’t laetste bitterheyt sal zijn? ende hoe lange en sult ghy den volcke niet seggen, dat sy wederkeeren ⁵¹ van hare broederen te vervolgen?

49 D. sonder ophouden.

50 Dat is, dat het ten laetsten eene bittere ofte droevige uytkomste sal moeten geven?

51 Hebr. van achter hare broederen.

27

Ende Ioab seyde; [Soo waerachtich als] Godt leeft, ten ware dat ghy ⁵² gesproken hadt, sekerlick het volck soude al doe van den morgen af wechgevoert zijn geweest, een yegelick ⁵³ van sijnen broeder te vervolgen.

52 Hy wil seggen: eerst tot vechten geporret ende den strijt alsoo veroorsaeckt hadt. Siet bov. vers 14. Ick soud’ al heden vroech het volck hebben doen aftrecken.

53 Hebr. van achter sijnen broeder.

28

Doe blies Ioab met de basuyne, ende al het volck stont stille, ende en jaechden Israël niet meer achter na, ende en voeren niet wijders voort te strijden.

29

Abner dan ende sijne mannen gingen dien selven gantschen nacht over ’t vlacke velt: ende sy gingen over de Iordane, ende wandelden het gantsche ⁵⁴ Bithron door, ende quamen tot ⁵⁵ Mahanaim.

54 Ofte, de gantsche lantscheydinge, het afgesondert, afgesneden deel lants, dat over de Iordane lach, ende daer door van Canaan was afgescheyden. Alsoo worden Cant. 2.17. genoemt bergen van Bather, D. der afscheydinge, om datse in Gilead gelegen ende door de Iordane van Canaan afgesondert waren.

55 Van waer sy uytgetogen waren, vers 12.

30

Ioab keerde oock weder van achter Abner, ende versamelde het gantsche volck: ende daer werden van Davids knechten gemist, negentien mannen, ende Asahel.

31

Maer Davids knechten hadden van Benjamin, ende onder Abners mannen geslagen: drie hondert ende tsestich mannen warender doot gebleven.

32

Ende sy namen Asahel op, ende begroeven hem in sijns vaders graf, dat te Bethlehem was: Ioab nu ende sijne mannen, gingen den gantschen nacht, dat hen het licht aenbrack te Hebron.