Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxij. Capittel.

Iosias vrome regeringe, vers 1, etc. hy draecht sorge dat de Tempel vermaeckt worde, 3. het Wet-boeck wort van Hilkia inden Tempel gevonden, ende van Saphan den Coninck behandicht, 8. de Coninck verstaen hebbende, wat Godt daer in den afvalligen dreycht, laet door de Prophetesse Hulda den Heere om raet vragen, 11. de Prophetesse geeft antwoorde, 15.

1

IOsia ^a was acht jaer out, doe hy Coninck wert, ende regeerde een en dertich jaer te Ierusalem: de naem sijner Moeder was Iedida, een dochter van Adaia, van ¹ Bozkath.

a 2.Chron. 34.1.

1 De naem eener stadt gelegen in den stam van Iuda, Ios. 15.39.

2

Ende hy dede ² dat recht was inde oogen des HEEREN: ende hy ³ wandelde in al den wech sijns vaders Davids, ende en ⁴ weeck niet af ter rechter, nochte ter slincker hant.

2 Siet 1.Reg. 11. op vers 33.

3 Siet 1.Reg. 15. op vers 32.

4 Siet Deut. 5. op vers 32.

3

Het geschiedde nu in ’t ⁵ achtiende jaer des Conincks Iosia, dat de Coninck den ⁶ Schrijver Saphan den sone Azalias, des soons Mesullams sondt in het Huys des HEEREN, seggende:

5 Te weten, sijnes Coninckrijks, niet sijnes ouderdoms, 2.Chron. 34.8. Aengaende sijnen ouderdom, hy was nu 26 jaren out. wat hy nu in de voorgaende jaren sijnes levens Coninck zijnde gedaen heeft, Siet 2.Chron. 34.3, 4, etc.

6 D. des Conincks Secretaris, ofte Griffier. Siet bov. 12. op vers 10.

4

Gaet op tot Hilkia den ⁷ Hoogen-priester, op dat hy ⁸ het gelt sommere, dat in het Huys des HEEREN gebracht is; het welcke de ⁹ Wachters des ¹⁰ dorpels van het volck versamelt hebben.

7 Hebr. den grooten Priester. Alsoo oock ond. vers 8.

8 Hebr. voleynde het gelt. And. de somme des gelts, ofte, de collecte des gelts opnemen, ofte, ten vollen aenwende. De sin is, dat hy de volle somme des gelts, dat vergadert was, vande Collecteurs opnemen soude, ende aenleggen tot de vermakinge, ende herbouwinge des Tempels, verg. 2.Reg. 12. versen 5, 9, 10, 11.

9 Dese waren Leviten. Siet bov. 12. versen 9, 10. 2.Chron. 8.14. ende 34.9.

10 N. van het Huys des Heeren, ofte den Tempel. And. der vaten.

5

Ende datse dat geven inde hant der ¹¹ Versorgers van het werck, die bestelt zijn over het Huys des HEEREN; op dat sy het geven den ¹² genen, die het werck doen, ¹³ dat in het Huys des HEEREN is, om de breucken van het Huys te beteren:

11 Dese waren Leviten. als te sien is, 2.Chron. 34.12.

12 In het Hebr. is wel het selve woort, het welcke recht te vooren in dit vers is overgeset Versorgers. die opsicht hadden op het geheele werck der reparatie; maer het beteeckent hier de gene, die het werck selve maeckten, gelijck dit blijckt uyt het volgende vers, alwaer dese wercklieden met onderscheyt uytgedruckt worden.

13 And. die in het Huys des Heeren zijn.

6

Den timmerlieden, ende den bouwlieden, ende den ¹⁴ metselaren: ende om hout, ende ¹⁵ gehouwene steenen te koopen, om het Huys te beteren.

14 Siet bov. c. 12. op vers 12.

15 D. die uyt de bergen gehouwen waren, ende weder van de steen-houwers gehouwen, ende tot het bouw-werck moesten bequaem gemaeckt worden. Vergel. 2.Chron. 34.11.

7

Doch en wert met hen ¹⁶ geene rekeninge gehouden van het gelt, dat in hare hant gelevert was, want sy handelden ¹⁷ trouwelick.

16 T.w. van de bestedinge, ende uytgave des gelts.

17 Hebr. in waerheyt, ofte, trouwe. Alsoo bov. 12.15. Siet de aenteeck.

8

Doe seyde de Hooge-priester Hilkia tot Saphan den Schrijver; Ick hebbe het ¹⁸ Wet-boeck in ’t Huys des HEEREN gevonden: ende Hilkia gaf dat boeck aen Saphan, die las het.

18 Verst. het orginael Wet-boeck, het welcke Moses selve geschreven hadde, ende aen de zijde van de Arke des verbonts geleyt was. Siet Deut. 31.24, 26.

9

Daerna quam Saphan de Schrijver tot den Coninck, ende bracht den Coninck bescheyt weder ende hy seyde; ¹⁹ Uwe knechten hebben het gelt dat in ’t ²⁰ Huys gevonden was ²¹ t’samen gebracht, ende hebbent gegeven inde hant der Versorgers van het werck, die bestelt waren over het Huys des HEEREN.

19 N. Hilkia, ende ick.

20 N. des Heeren: dat is, in den Tempel.

21 Hebr. gegoten.

10

Oock gaf Saphan de Schrijver den

[fol. 182v]

Coninck te kennen, seggende; De Priester Hilkia heeft my een ²² boeck gegeven: ende Saphan las dat voor het aengesichte des Conincks.

22 Het Wetboeck: daer van bov. vers 8. ende onde. vers 11. vermelt wort.

11

Het geschiedde nu, als de Coninck de woorden des Wet-boecks hoorde, dat hy ²³ sijne kleederen scheurde.

23 Tot een bewijs, ende getuygenisse, so van sijne droeffenisse over de sonden des geheelen lants, begaen tegen de wet Godes, als van de vreese der straffen, die in het Wet-boeck gedreycht waren. siet van de verscheuringe der kleederen in droevige gevallen, Genes. c. 37. in de aenteeck. op vers 29.

12

Ende de Coninck geboot Hilkia den Priester, ende Ahikam den sone Saphans, ende ²⁴ Achbor den sone van Michaia, ende Saphan den Schrijver, ende Asaia ²⁵ den knecht des Conincks, seggende;

24 And. Abdon genoemt, 2.Chron. 34. vers 20.

25 D. die hem voor alle andere, in voornemelicke, ofte bysondere saken ten dienste stont, ende als by de hant was. Alsoo Matth. 8.9.

13

Gaet henen, vraget den HEERE voor my, ende voor het volck, ende voor het gantsche Iuda, over de woorden deses boecks, dat gevonden is: want de grimmicheyt des HEEREN is groot, dewelcke tegen ons aengesteken is, om dat onse vaderen niet gehoort en hebben nae de woorden deses boecks, om te doen nae al, dat ²⁶ voor ons geschreven is.

26 D. tot ons onderwijs ende vermaninge:

14

Doe ginck de Priester Hilkia ende Ahikam, ende Achbor, ende Saphan, ende Asaia henen tot de Prophetesse Hulda, de huysvrouwe Sallums, des soons van ²⁷ Tikva, den soon van Harhas den ²⁸ kleeder-bewaerder; (sy nu woonde te Ierusalem ²⁹ in ’t tweede deel) ende sy spraken tot haer.

27 Anders, Thokath de sone van Hasra. 2.Chron. 34.22.

28 Verst. der heyliger kleederen, die in den dienst des Heeren gebruyckt wierden.

29 T.w. der stadt. Siet bov. 20. op vers 4. Sommige verstaen dese plaetse van een collegie, ofte huys der leeringe, in het welcke de Propheten, ende hare discipelen vergaderden, om van Godes woort te spreken.

15

Ende sy seyde tot hen; Soo seyt de HEERE de Godt Israëls: Segget tot den man, die u tot my gesonden heeft:

16

Soo seyt de HEERE; Siet, ick sal ³⁰ quaet over dese plaetse brengen, ende over hare inwoonderen; [namelick,] alle de woorden des boecks, dat de Coninck van Iuda gelesen heeft.

30 T.w. quaet der straffe. Siet Genes. 19. op vers 19.

17

Daerom dat sy my verlaten, ende ³¹ anderen Goden geroockt hebben, op dat sy my tot toorn verweckten, met al ³² het werck harer handen; so sal mijne grimmicheyt aengesteken worden tegen dese plaetse, ende niet uytgebluscht worden.

31 Siet Genes. 35. op vers 2.

32 Verst. de Afgoden, ende beelden, die soo uyt verachtinge genaemt worden, Deut. 31.29. Psal. 115.4. ende 135.15. Ies. 2.8. Ier. 1.16. Mich. 5.13.

18

Maer tot den Coninck van Iuda, die u gesonden heeft om den HEERE te vragen, alsoo sullet ghy tot hem seggen: Soo seyt de HEERE de Godt Israëls; Aengaende ³³ de woorden, die ghy gehoort hebt:

33 T.w. die hy uyt het Wet-boeck van den Schrijver Saphan hadde hooren lesen bov. vers 10. inhoudende seer sware dreygementen, die Godt tegen de overtreders sijner wet, ende brekers sijnes verbonts daer in uytgesproken heeft.

19

Om dat u herte weeck geworden is, ende ghy u voor het aengesichte des HEEREN vernedert hebt, als ghy hoordet, wat ick gesproken hebbe tegen dese plaetse, ende derselver inwoonderen: datse tot eene verwoestinge, ende vloeck sullen worden, ende dat ghy uwe kleederen gescheurt, ende voor mijn aengesicht geweent hebt; so hebbe ick [u] oock verhoort; spreeckt de HEERE.

20

Daerom siet, ick sal u ³⁴ versamelen tot uwe vaderen, ende ghy sult met ³⁵ vrede in u ³⁶ graf versamelt worden, ende uwe oogen en sullen al het quaet niet sien, dat ick over dese plaetse brengen sal: Ende ³⁷ sy brachten den Coninck de antwoorde weder.

34 Siet Genes. 25. op vers 8.

35 Verst. dit ten aensien van de algemeyne plagen, die van den Chaldeen over het geheel Coninckrijcke komen souden, die Iosia niet beleeft en heeft.

36 Hebr. graven. Alsoo 2.Chron. 16.14. ende 35.24. dat is, in een uwer graven. Soo wort in’t onseker gelaten, welck sijner graven dit graf was. Verg. Iud. 12.6.

37 T.w. de mannen van Iosia uytgesonden, ende genaemt bov. vers 14.