Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het ij. Capittel.

Salomo verordent Werck-lieden, om den Tempel te bouwen, vers 1, etc. Hy versoeckt oock van Hiram den Coninck van Tyrus Werck-lieden, ende hout, 3. met belofte vanden selven spijse te versorgen, 10. Huram is gewillich, ende sendt eenen uytnemenden Werck-meester, 11. Salomo telt, ende verdeelt sijne werck-lieden, 17.

1

SAlomo nu ¹ dachte voor ² den Name des HEEREN een ³ Huys te bouwen; ende een ⁴ huys voor sijn Coninckrijcke.

1 Hebr. seyde, T.w. by hem selven, schicte, nam vooren, was bedacht, hadde besloten. Siet 1.Reg. 5.5 ende d'aenteeck. daer op.

2 Dat is, den Heere. Siet 1.Reg. 5. op vers 3. item Deut. 28. op vers 58.

3 D. eenen Tempel. vergel. Gen. 28. op de versen 17 ende 22.

4 D. een Conincklick paleys, daer in hy, ende die hem in't rijcke souden navolgen, woonen souden. alsoo ond. 12.

2

Ende Salomo telde tseventich duysent last-dragende mannen, ende tachtentich duysent mannen, ⁵ die houwen souden in't ⁶ geberchte; ^a mitsgaders drie duysent, ende ⁷ ses hondert ⁸ Opsienders over de selve.

5 Siet 1.Reg. 5. op vers 15.

6 Namel. Libanon. Siet 1.Reg. 4. op vers 33.

a 1.Reg. 5.16.

7 Siet 1.Reg. 5. op vers 16.

8 Ofte, Bevel-hebbers, ofte Aendrijvers. Dese waren als Provoosten, die over die werck-luyden opsicht hadden, om het werck voort te drijven. Siet vers 18.

3

Ende Salomo ^b sondt tot ⁹ Huram den Coninck van Tyrus, seggende, Gelijck als ghy met mijnen vader David gedaen hebt, ende hebt hem Cederen gesonden, om voor hem een huys te bouwen, om daer in te woonen: [soo doet oock met my].

b 1.Reg. 5.2.

9 Siet van desen Coninck ooc 1.Reg. 5. op vers 1. alwaer hy Hiram genoemt wort.

4

Siet ick sal een Huys voor den Name des HEEREN mijnes Godts bouwen, om ¹⁰ hem te heyligen, om reuckwerck der wel-rieckender speceryen voor sijn aengesicht aen te steken, ende [voor] de toerichtinge des ¹¹ geduerigen [broots] ende [voor] de ^c brandt-offeren des morgens, ende des avonts op de Sabbathen, ende op de nieuwe maenden, ende op de gesette Hooch-tijden des HEEREN onses Godts: 't welck ¹² voor eeuwich is in Israël.

10 D. hem tot eere, ende den menschen ter salicheyt eygene, tot de openbare, ende solemnele wercken van den heyligen Godts-dienst. Vergel. Lev. 8. op vers 10.

11 Verst. de twaelf Toon-brooden, genaemt een geduerich broot Num. 4.7. om datse altijt op de heylige tafel mosten liggen, zijnde tot sulcken eynde daer op vernieuwt t'elcken Sabbath-dage, Exod. 25.30. Lev. 24.8.

c Num. 28. versen 9, 10, 11.

12 Hebr. in eeuwicheyt. Dat is, geduerende den tijt der wet. Siet. Gen.13. op vers 15.

5

Ende het Huys dat ick sal bouwen, sal groot zijn; want onse Godt is grooter dan alle Goden.

6

Doch wie soude de kracht hebben, om voor hem een Huys te bouwen, ^d dewijle de Hemelen, ¹³ ja de Hemel der Hemelen hem niet begrijpen en souden? Ende wie ben ick, dat ick voor hem een Huys soude bouwen, ¹⁴ ten ware om reuck-werck voor sijn aengesichte aen te steken.

d 1.Reg. 8.27. 2.Chron. 6.18. Iob 11.7, 8, 9. Esai. 66.1. Ierem. 23.24. Matth. 5.34, 35. Actor. 7.49. ende 17.24.

13 Siet 1.Reg. 8. op vers 27.

14 De sin is, dat hy dat Huys niet en wilde bouwen, op dat Godt nae sijn wesen, dat oneyndelick is, daer in besloten, maer nae sijnen geopenbaerden wille gedient soude worden.

7

So sendt my nu eenen ¹⁵ wijsen man om te wercken; in gout, ende in silver, ende in koper, ende in yser, ende in purper, ende karmesijn, ende hemels-blauw, ende die wete graveerselen te graveeren, met de wijse die by my zijn in Iuda, ende in Ierusalem die mijn vader David beschickt heeft.

15 Konstigen werckmeester: ende alsoo in 't volgende.

8

Sendt my oock Cederen, Dennen, ende ¹⁶ Algummim-hout uyt Libanon, want ick weet dat uwe knechten het hout van Libanon weten te houwen, ende siet mijne knechten sullen met uwe knechten zijn.

16 Siet van dit hout 1.Reg. 10. op het vers 11. alwaer het genaemt wort Almuggim-hout.

9

Ende dat om my hout in menichte te bereyden: want het Huys, dat ick sal bouwen, sal groot, ende wonderlick zijn.

10

Ende siet, ick sal uwen knechten den houwers, die het hout houwen, twintich duysent ¹⁷ Cor uytgeslagen tarwe, ende twintich duysent Cor gerste ¹⁸ geven: daer toe twintich duysent ¹⁹ Bath wijns, ende twintich duysent Bath olye.

17 Siet van dese mate, 1.Reg. 4. op vers 22. ende vergel. dese plaetse met 1.Reg. 5.11. ende met de aenteeck. daer op.

18 Hebr. ick hebbe gegeven, D. vastlick verordent te geven.

19 Siet van dese mate 1.Reg. 7. op vers 26.

11

Huram nu de Coninck van Tirus ²⁰ antwoordde door schrift, ende sondt tot Salomo: Daerom dat de HEERE sijn volck lief heeft, heeft hy u over hen Coninck gestelt.

20 Hebr. seyde.

12

Voorder seyde Huram; Gelooft zy de HEERE de Godt Israëls, ^e die den Hemel, ende de aerde gemaeckt heeft, dat hy den Coninck David eenen wijsen sone, ²¹ kloeck in voorsichticheyt ende verstant, gegeven heeft, die een Huys voor den HEERE, ende een huys voor sijn Coninckrijcke bouwe.

e Gen. 1. ende 2. Exod. 20.11. Psalm 33.6. ende 96.5. ende 102.26. ende 124.8. ende 136.5, 6. Actor. 4.24. ende 14.15. Apoc. 10.6.

21 Hebr. wetende voorsichticheyt, ende verstant, also int volg.

13

Soo sende ick nu eenen wijsen man, kloeck van verstande, ²² Huram Abi.

22 And. Huram mijnen vader, ofte, Huram mijns vaders, ofte, die mijns vaders Hurams geweest is: anders genoemt Huram Abiu, ond. 4.16. D. Huram sijn vader, ofte, sijns vaders.

14

Den soon eener ²³ vrouwe uyt de ²⁴ dochteren Dan, ende wiens vader een man geweest is van Tyrus, die weet te wercken in gout, ende in silver, in koper, in yser, in steenen, ende in hout, in purper, in hemels-blauw, ende in fijn lijnen, ende in karmesijn, ende om alle graveersel te graveren, ende om te bedencken allen ²⁵ vernuftigen vont, ²⁶ die hem sal voorgestelt worden, met uwe wijse, ende de wijse mijns heeren uwes vaders Davids.

23 Die weduwe was, 1.Reg. 7.14.

24 D. eene der vrouwen, die uyt de stamme Dan waren. Eenige meynen datse geseyt wert 1.Reg. 7.14. vanden stamme Naphtali geweest te zijn: maer dat de Coninck Hiram de selve hier rekent tot de stamme Dans, uyt onwetenheyt, dese stamme namende voor de stamme Naphtali: gelijck somtijts inde Heylige Schrifture eenige worden ingevoert te spreken, niet nae de waerheyt, maer nae hare meyninge, welcker woorden de heylige Geest wel verhaelt, maer daerom niet toe en stemt, als, 1.Sam. 4.8. Mar. 6.1. Ioh. 1.45, etc. Siet noch andere verklaringe deser plaetse, op het 14. vers van 1.Reg. 7.

25 Hebr. bedenckinge. D. allerley konstich werck, 't welck een vernuftich konstenaer met rijpe sinnen soude mogen uytvinden.

26 Ofte: gelijck als, ofte, nae dat hem sal voorgestelt worden.

15

So sende nu mijn heere sijnen knechten de tarwe, ende de gerste, de olye, ende den wijn, die hy ^f geseyt heeft.

f In dit cap. vers 10.

16

Ende wy sullen hout houwen uyt den Libanon, nae allen uwen nootdurft, ende sullen 't tot u met vlotten over de Zee, nae ²⁷ Iapho brengen: ende ghy sult het laten ophalen nae Ierusalem.

27 And. genaemt Ioppe, Actor. 10.32. eene Stadt gelegen inde pale der stamme Dans, aende Middelantsche Zee. Siet Ios. 19.46. Ezr. 3.7. Ione 1.3.

17

Ende ^g Salomo telde alle de ²⁸ vreemde mannen, die in't lant Israëls waren, achtervolgens de tellinge, ^h met de welcke sijn vader David die getelt hadde: ende daer wierden gevonden hondert, ende drie en vijftich duysent, ende ses hondert.

g 1.Reg. 5.15.

28 Dese vreemdelingen waren Canaaniters, die noch inden lande waren overgebleven, welcker Vaderen de Israeliten niet en hadden uytgeroeyt; gelijck Godt nochtans hen sulcks geboden hadde. Siet 2.Chron. 8.7.

h 1.Chron. 22.2.

18

Ende hy maeckte uyt de selve seventich duysent ²⁹ last-dragers, ende tachtentich duysent houwers in het ³⁰ geberchte, midtsgaders drie duysent, ende ses hondert ³¹ Opsienders, om het volck te doen arbeyden.

29 Alsoo wort het Hebreeusch woort genomen, onder 34.13. Nehem. 4.10.

30 T.w. Libanons.

31 Siet boven op vers 2.