Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het viij. Capittel.

Salomo bouwt steden, ende sterckten, vers 1, etc. maeckt de Heydenen, die noch inden lande over-gebleven waren, dienstbaer, 7. De eerlicke ampten geeft hy alleen den Israeliten, 9. Sijn wijf, de dochter Pharaos, comt in hare wooninge, 11. sijne ordinare, ende gewoonlicke offer-handen, 12. sijne sorge over den Godts-dienst, 14. sijne schips-vlote nae Ophir, 17.

1

HEt ^a geschiedde nu ten eynde ¹ van twintich jaren, inde welcke Salomo het Huys des HEEREN, ende sijn huys gebouwt hadde,

a 1.Reg. 9.10.

1 Welcker seven hy overgebracht hadde in't bouwen van het Huys des HEEREN, ende dertien in 't maken van sijn palleys.

2

Dat Salomo de steden, dewelcke Huram ² hem ³ gegeven hadde, bouwde: ende de kinderen Israëls aldaer dede woonen.

2 Hebr. Salomo.

3 D. wedergegeven. Want Salomo hadde dese steden den Coninck Huram geschoncken, tot eene erkentenisse der diensten, die hy van hem ontfangen hadde, maer Huram daer in geen behagen hebbende, heeftse Salomo weder-gegeven, die daer na de selve herbouwt heeft, ende van de Israeliten heeft laten bewoonen. Siet 1.Reg. 9.11, 12, 13.

3

Daer na tooch Salomo nae ⁴ Hamath ⁵ Zoba: ende hy overweldichdese:

4 Siet Num. 13. op vers 21.

5 Een lantschap sich streckende van Batanea tot den Euphraet. Siet daer van 1.Sam. cap. 14.47. 2.Sam. 8.3.

4

Hy bouwde oock ⁶ Tadmor inde woestijne ende alle de ⁷ schatsteden, die hy bouwde in ⁸ Hamath.

6 Siet 1.Reg. 9. op vers 18. alwaer is de name Tamor.

7 Ofte Ammunitie-steden. alsoo ond. vers 6. Siet 1.Reg. 9. op vers 19.

8 Het lant van Hamath, 1.Chro. 18.3.

5

Oock bouwde hy het ⁹ hooge BethHoron, ende het neder Beth-Horon; vaste steden met mueren, deuren, ende grendelen.

9 Siet 1.Reg. 9. op vers 17.

6

Mitsgaders ¹⁰ Baalath, ende alle de schat-steden, die Salomo hadde, ende alle ¹¹ wagen-steden, ende de steden der Ruyteren, ^b ende wat de begeerte van Salomo begeert hadde te bouwen, in Ierusalem, ¹² ende inden Libanon, ende in't gantsche lant sijner heerschappye.

10 Siet 1.Reg. 9. op vers 18.

11 Siet 1.Reg. 9. op vers 19.

b 1.Reg. 9.1.

12 Siet 1.Reg. 7. op vers 2.

7

Aengaende al het volck, dat overgebleven was vande ¹³ Hethiten, ende de Amoriten, ende de Phereziten, ende de Hiviten, ende de Iebusiten, die niet uyt Israël en waren;

13 Siet van dese volckeren, Gen. 10. op de versen 15, 16, etc. ende onder 15. op de versen 19, 20, 21.

8

Uyt ¹⁴ hare kinderen, die na hen in 't lant overgebleven waren, welcke de kinderen Israëls niet verdaen en hadden, die bracht Salomo op ¹⁵ uytschot tot op desen dach:

14 T.w. der voorgemelte volckeren.

15 Verstaet slavischen uytschot, 1.Reg. 9.21. ende siet de aenteeck. De sin is, datse den Coninck in sijne wercken als lijf-eygene moesten dienen. Siet oock 1.Reg. 5. op vers 13, 14. and. dede Salomo komen op tribuyt, dat is, bedwanckse schattinge te betalen.

9

Doch uyt de kinderen Israëls, ^c die Salomo niet en maeckte tot slaven in sijn werck; (want sy waren krijchs-lieden, ende Overste sijner hooft-lieden, ende Overste sijner wagenen, ende sijner ruyteren.)

c 1.Reg. 9.22.

10

[Uyt] dese dan, waren Overste der ¹⁶ Bestelden, die de Coninck Salomo hadde, ¹⁷ twee hondert, ende vijftich, die over het volck heerschappye hadden.

16 Verst. de gene, die over de werck-lieden gestelt waren, om over haer doen, ende arbeyden, opsicht te nemen. Het Hebr. woort is oock van andere Overste gebruyckt. siet 1.Reg. 4. op vers 5. and. besettingen, ofte garnisoenen.

17 Siet 1.Reg. 9. op vers 23.

11

^d Salomo nu dede de dochter Pharaos opkomen uyt de stadt Davids tot het huys, dat hy voor haer gebouwt hadde: want hy seyde: Mijne vrouwe en sal in 't huys Davids, des Conincks Israëls niet woonen, om dat de [plaetsen] ¹⁸ heylich zijn, tot de welcke de Arke des HEEREN gekomen is.

d 2.Reg. 3.1. ende 7.8. ende 9.24.

18 D. tot een reyn, bysonder, ende heylich gebruyck moeten dienen, ende niet tot de ordinare bewooninge der menschen, diese lichtelick met hare so wel morale, als ceremoniale besmettingen souden hebben konnen ontheyligen.

12

Doe offerde Salomo den HEERE brand-offeren op den altaer des HEEREN, dien hy voor ¹⁹ het Voorhuys gebouwt hadde:

19 Het welcke was tusschen den Tempel, ende het Voorhof der Priesteren, D. voor aen den Tempel. siet 1.Reg. 6.3.

13

Selfs ²⁰ nae den eysch van elcken dach, offerende, nae het gebodt van Mose, op de Sabbathen, ende op de nieuwe maenden, ende op de gesette hoochtijden ^e drie malen in't jaer: op het feest vande ongesuerde [brooden], ende op het feest der weken, ende op het feest der loof-hutten.

20 D. in de offerhanden, die nae de wet op sekere dagen gedaen moesten worden, elcken dach der selver onderhoudende. Hebr. in het woort, ofte, de sake, des daechs op den dach, ofte op sijnen dach, als in't volg. 14. vers. Vergel. Exod. 5.13. 1.Reg. 10.25. De sin is, dat hy de gesette dagen, in dewelcke sekere offerhanden geoffert moesten worden, neerstelick waer-genomen, ende onderhouden heeft.

e Exod. 23.14, 15. Deut. 16.16.

14

Hy stelde oock nae de wijse ²¹ sijnes vaders Davids de ²² verdeelingen der Priesteren over haren dienst, ende der Leviten over hare wachten, om [Godt] te prijsen, ende voor de Priesteren te dienen, nae den eysch van elcken dach: ende de ^f poortiers in hare verdeelingen, ²³ aen elcke poorte: want alsoo was het gebodt van David den ²⁴ man Godts.

21 D. die David door de ingevinge des H. Geests in-gestelt hadde, 1.Chron. 28.19. mitsgaders door het beleyt der Propheten. ond. 29.25.

22 D. onderscheydene hoopen, ende beurten. siet van dese 1.Chron. capp. 24. ende 25. ende 26. Sy waren der Priesteren, ende Leviten. De Priesteren waren Over-priesteren, ofte gemeyne Priesteren. De Leviten dienden de Priesteren, ofte waren Sangers, ofte Deur-waerders, ofte Schat-bewaerders, ofte Versorgers eeniger ordinare, ofte extra-ordinare saken.

f 1.Chron. 9.15.

23 Hebr. aen de poorte, ende poorte. D. aen elcke poorte. Siet Gen. 7. op vers 2.

24 Siet Iud. 13. op vers 6.

15

Ende ²⁵ men en weeck niet van ²⁶ des Conincks gebodt ²⁷ aen de Priesteren, ende de Leviten, aengaende ²⁸ alle sake, ende aengaende ²⁹ de schatten.

25 Ofte, daer en wert niet geweken. Hebr. sy en weecken niet. Siet Iob 4. op vers 19.

26 Namel. Salomons, die de ordinantie van Godt door sijnen vader David, ende andere Propheten gegeven, preciselick wilde onderhouden hebben.

27 D. het welcke den Priesteren, ende Leviten gegeven, ende opgeleyt was.

28 Rakende meest de Persoonen, ende Ampten van den Godes-dienst.

29 T.w. des Tempels.

16

Also wert al het werck Salomons bereydt ³⁰ tot den dach der grontlegginge van het Huys des HEEREN, ende tot het volbrengen des selven; [dat] het Huys des HEEREN volmaeckt wert.

30 And. Van den dach der gront-legginge, etc. tot het volbrengen, etc.

[fol. 202r]

17

Doe tooch Salomo nae ³¹ EzeonGeber, ende nae ³² Eloth aenden ³³ oever der ³⁴ zee, ³⁵ in't lant van Edom.

31 Eene haven gelegen aende Schelfzee, oft Roode-zee. Siet 1.Reg. 9. op vers 26.

32 Oock genaemt Elath, Deut. 2.8. ende 2.Reg. 14.22. Siet aldaer de aent.

33 Hebr. lippe.

34 N. der Schelf-zee, ofte Roode-zee, wel-verstaende aen der selver inham, genaemt van den lant-beschrijvers Sinus Elaniticus, ofte Arabicus.

35 D. ontrent de palen des lants Edoms, dewijle de Coninck der Edomiten tot hier toe sijne heerschappije heeft uytgestreckt.

18

Ende Huram sondt hem door de hant sijner knechten, ³⁶ schepen, mitsgaders knechten, kenners vande Zee, ende sy gingen met Salomons knechten nae ³⁷ Ophir, ende sy haelden van daer ³⁸ vierhondert ende vijftich ³⁹ talenten gouts, de welcke sy brachten tot den Coninck Salomo.

36 Hier door kan men verstaen de materialen bereydt tot schepen. Om datmen van Tyro in de Roode-zee met schepen niet en kan komen als door een seer lange reyse. Vergel. 1.Reg. 9.26, 27. and. verstaen dat hy wel schepen gesonden heeft met knechten, nae Ioppe, maer geene schepen om nae de Roode-zee ende nae Ophir te gaen.

37 Siet 1.Reg. 9. op vers 28.

38 Zijnde hier onder begrepen 30 talenten, die de uytreedinge der schepen gekost hadde. anders was het suyver gewin maer 420 talenten 1.Reg. 9.28.

39 Siet van deser gewichte Exod. 25. op vers 39.