Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xiij. Capittel.

Op het voorlesen van Godts Wet, wort alle vermengelinge der vreemde volckeren van Israel afgescheyden, vers 1, etc. Terwijlen Nehemia weder vertrocken was tot den Coninck, waren verscheyden grove misbruycken in Godts kercke ingekropen, waer van hy deselve, na sijne wederkomste, suyvert, reynigende de Camers aen Godts Huys, die Eljasib hadde verontreynicht, 4. herstellende de Priesteren ende Leviten in haer ampt ende onderhout, waer over hy Thresoriers stelt, 10, 30. afschaffende alle ontheyliginge des Sabbaths, 15. mitsgaders alle houwelicken met de Heydensche volcken gemaeckt, 23.

1

¹ TE dien dage werter gelesen in het boeck van Mose, voor de ooren des volcks: Ende daer in wert ^a geschreven gevonden, dat de ² Ammoniten ende Moabiten niet souden komen in de ³ Gemeente Godts, tot in eeuwicheyt:

1 Dit verstaen sommige geschiet te zijn, na dat Nehemia ten tweeden male van den Coninck Artaxerxes weder te Ierusalem gekomen was. Siet vers 4. ende 6.

a Deut. 23.3, 4, 5.

2 Hebr. Ammoniter ende Moabiter.

3 Siet Deut. 23. op vers 1.

2

Om dat sy den kinderen Israëls niet waren tegen gekomen met ⁴ broot ende met water; ^b ja hadden Bileam tegen ⁵ hem gehuert, om hem te vloecken, hoewel onse Godt den vloeck omkeerde in eenen segen.

4 D. spijse ende dranc.

b Num. 22.5. Ios. 24.9.

5 Verst. Israel, D. ’t volck van Israel.

3

So geschiedd’et, als sy dese Wet hoorden, dat sy alle ⁶ vermengelinge van Israël afscheydden.

6 D. alle, die van vreemde, Agodische, heydensche volckeren waren, ende niet van Israel. Vg. bov. 9.2.

4

Eljasib nu, de Priester, die gestelt was over de ⁷ kamer van het Huys onses Godts, was voor desen ⁸ nae bestaende van Tobia geworden:

7 D. Cameren. siet ond. vers 9. ende Ezr. 8.29.

8 Dat is, hy hadde sich met hem bevriendet, ofte aen hem verswagert, niet tegenstaende dat hy een bitter vyandt van Godts volck was. Siet bov. 6. versen 1, 14, 17, 19. ende vergelijckt ond. vers 28.

5

Ende hy hadde ⁹ hem eene ¹⁰ groote kamer gemaeckt, alwaer sy te vooren henen leyden het spijs-offer, den wieroock, ende de vaten, ende de tienden van koorn, van most, ende van olye, ¹¹ die bevolen waren voor de Leviten, ende de Sangers ende de Poortiers; mitsgaders ¹² het hef-offer der Priesteren.

9 Den Tobia.

10 De wanden van eenige kameren door brekende, hadde hy voor Tobia eene groote ruyme kamer daer van gemaeckt, om sijnen huysraet daer in te stellen. Siet vers 8.

11 Hebr. Het bevel, ofte, gebodt der Leviten, etc. dat is, waer van Godt bevolen hadde, datmense den Leviten, etc. geven soude, ofte, het bevolen, ofte, verordineert [deel] der Leviten, etc. Siet Num. 18.24.

12 Dat is, ’t gene sy den Priesteren moesten geven, te weten, de tienden vande tienden der Leviten, etc. Siet Num. 18.8, 26.

6

Doch in ¹³ allen desen en was ick niet te Ierusalem: want in het ¹⁴ twee-ende-dertichste jaer van ¹⁵ Arthahsasta, Coninck van ¹⁶ Babel, quam ick tot den Coninc; maer ten ¹⁷ eynde van [sommige] dagen ¹⁸ verkreech ick [weder] verlof vanden Coninck.

13 Nehemia wil seggen, dat alles in sijn afwesen binnen corten tijt weder vervallen was.

14 Als ick twaelf jaren met des Conincks consent te Ierusalem geweest was.

15 Siet Ezr. 6. op vers 14.

16 Het welcke nu was onder de Persische monarchie.

17 D. na eenigen tijt, ofte (als andere) na een vol jaer, het welcke door dagen somtijts wort verstaen.

18 Ofte, my wert verlof verkregen. Het Hebr. woort soude eygentl. beteeckenen: Ick wert ge-eyscht, versocht, of, ontboden. ’T kan zijn dat Nehemia sich ontsiende om selfs weder verlof te begeeren, ’tselve door anderen heeft laten versoecken, ende dat de Coninck hem daer op ontboden, ende verlof gegeven heeft. sonder twijfel hebben oock Godtvruchtige Ioden Nehemia laten weten den vervallenen staet van Godts volck, ende sijne overkomste eernstelick versocht, etc.

7

Ende ick quam te Ierusalem, ende verstont van het quaet, dat Eljasib voor Tobia gedaen hadde, makende hem eene kamer inde ¹⁹ voorhoven van Godes huys.

19 Als bov. 8.17.

8

Ende het ²⁰ mishaechde my seer: So wierp ick ²¹ al den huysraet van Tobia buyten, uyt de kamer.

20 Hebr. Het was my seer quaet. dat is, (als de Schrift elders spreeckt) het was seer quaet in mijne oogen, dat is, het misviel my seer.

21 Hebr. alle vaten, ofte, alle gereetschap des huyses van Tobia.

9

Voorts ²² gaf ick bevel, ende sy reynichden de kameren: Ende ick bracht daer weder in de vaten van Godes huys, met het spijs-offer, ende den wieroock.

22 Hebr. ick seyde: siet 2.Chron. 29.24, 27. Iob 9.7. Esth. 9.25. ende vergel. Gen. 1.3. Ion. 2.11. met d’aenteeck. ofte, ick seyde dat sy de kameren souden reynigen: alsoo ond. vers 19.

10

Ooc vernam ick, dat der Leviten ²³ deel [hen] niet gegeven en was: So dat de Leviten ende de Sangers, die het ²⁴ werck deden, gevloden waren een yegelick na sijnen acker.

23 Dat is, het onderhoudt, datmen hen nae Godts Wet schuldich was te geven: Ende daer toe het volck sich met eede verplicht hadde, bov. 10.37.

24 T.w. des Heeren, dat is, den gewoonlicken Godts-dienst.

11

Ende ick ²⁵ twistede met de Overheden, ende seyde; Waerom is het Huys Godts verlaten? Doch ick ²⁶ vergaderdese, ende hersteldese ²⁷ in haren stant.

25 D. ick bestraftese, bekeefse scherpelick: alsoo versen 17, 25.

26 Uyt de plaetsen, daer sy henen gevlucht ende verstroyt waren.

27 Om den Godts-dienst, als te vooren, weder waer te nemen.

12

Doe brachte gantsch Iuda de tienden des koorns, ende des mosts, ende der olye, in de ²⁸ schatten.

28 D. schatkamers. Siet bov. vers 5.

13

Ende ick stelde tot Schatmeesters ²⁹ over de schatten, Selemja den Priester, ende Zadok den Schrijver, ende Pedaja uyt de Leviten: ende ³⁰ aen hare hant Hanan den sone Zacchurs, des soons Matthanja: want sy werden ³¹ getrouw geacht, ende ³² hen wert opgeleyt haren broederen uyt te deylen.

29 Als bov. 12.44. ende 1.Chron. 26.20, etc. 2.Chron. 31.12, etc.

30 Dat is, tot haren dienst ofte behulp.

31 Vergel. bov. 7.2.

32 Hebr. [’t was] op hen: D. het was haren plicht, haren last.

14

³³ Gedenckt mijner, mijn Godt, ³⁴ in desen: Ende en delcht mijne ³⁵ weldadicheden niet uyt, die ick aen ’t Huys mijns Godts, ende aen sijne ³⁶ wachten gedaen hebbe.

33 Vergel. Gen. 8. op vers 1. Hebr. 6.10. ende ond. versen 22, 31. ende siet bov. 5. op vers 19.

34 Ofte, desen aengaende.

35 Als 2.Chron. 32. op vers 32. ende 35. op vers 26.

36 Besorgende, dat de Godt-dienst in uwen Tempel van eenen yderen, volgens sijn ampt, wel mochte worden waergenomen. siet Num. 3. op vers 7.

15

In de selve dagen sach ick in Iuda, die ³⁷ perssen traden op den Sabbath, ende die garven in brachten, die sy op ezels loeden; als oock wijn, druyven, ende vijgen, ende ³⁸ allen last, dien sy te Ierusalem inbrachten op den Sabbath-dach: Ende ick ³⁹ betuychde ⁴⁰ [tegen hen] ten dage, als sy eet-ware verkochten.

37 Wijn-perssen ende oly-perssen.

38 D. allerley last.

39 Verklarende by den Heere, dat ick het niet meer en soude lijden.

40 Als ond. vers 21.

16

Daer woonden oock ⁴¹ Tyriers ⁴² binnen, die visch aenbrachten, ende ⁴³ alle koopware, die sy op den Sabbath verkochten aen de kinderen van Iuda, ende te Ierusalem.

41 Geboortich uyt de vermaerde stadt Tyrus. Siet Ios. 19. op vers 29.

42 Binnen Ierusalem.

43 D. allerley.

17

So twistede ick met de ⁴⁴ Edelen van Iuda, ende seyde tot hen; Wat voor een boos dinck is dit: dat ghylieden doet, ende ^c ontheylicht den Sabbath-dach?

44 Hebr. witte. siet bov. 2. op vers 16.

c Exod. 20.8. Lev. 19.30.

18

Deden niet uwe vaders alsoo, ende onse Godt bracht al dit ⁴⁵ quaet over ons, ende over dese stadt? Ende ghylieden ⁴⁶ maeckt des hittigen ⁴⁷ gramschaps noch meer over Israël, ontheyligende den Sabbath.

45 Alle dese plagen ende straffen.

46 Hebr. Doet hittige gramschap toe.

47 Des Heeren.

19

Het geschiedde nu, als de poorten van Ierusalem ⁴⁸ schaduwe gaven, voor den Sabbath, dat ick ⁴⁹ bevel gaf, ende de deuren wierden gesloten; ende ick beval dat syse niet souden opdoen tot na den Sabbath: Ende ick stelde van mijne jongens aen de poorten, [op datter] geen last soude inkomen op den Sabbat-dach.

48 Ofte, overschaduwt waren. D. tegen den avont, als de Sonne begost onder te gaen.

49 Hebr. seyde: als bov. vers 9.

20

Doe vernachteden de kramers, ende verkoopers van ⁵⁰ alle koop-ware, buyten voor Ierusalem, eenmael ofte twee.

50 D. allerley.

[fol. 226v]

21

So betuychde ick tegen hen, ende seyde tot hen, Waerom vernachtet ghylieden tegen over den muer? so ghy’t weder doet, sal ick de hant aen u slaen: van dier tijt aen en quamen sy niet op den Sabbath.

22

Voorts seyd’ ick tot de Leviten, dat sy hen souden reynigen, ende de ⁵¹ poorten komen wachten, om den Sabbathdach te heyligen: Gedenckt mijner oock [in] desen, mijn Godt, ende verschoont mijner, nae de ⁵² veelheyt uwer ⁵³ goedertierenheyt.

51 Verst. des Tempels, passende op alles, wat tot de heyliginge des Sabbaths diende, sonder yets anders op den Sabbath te doen, ende in het bysonder toesiende, datter geen onreyne mochten inkomen. siet Num. 3.7. ende 2.Chron. 23.19.

52 Ofte, grootheyt.

53 Ofte, weldadicheyt.

23

Oock sach ick in die dagen Ioden, die ⁵⁴ Asdodische, Ammonitische, [ende] Moabitische wijven [by sich] hadden ⁵⁵ doen woonen.

54 D. Heydensche wijven van allerley vreemde volcken. Asdod was eene stadt ende contreye der Philistijnen. Siet 1.Sam. 5.1, 2, etc.

55 D. getrouwt. (Siet Ezr. 10. op vers 2.) niet tegenstaende de reformatie te vooren by Ezra gedaen. Ezr. cap. 9. ende 10. ende hare eygene belofte (boven 10.30.) met eede verzegelt. Alsoo vers 27.

24

Ende hare kinderen spraken ⁵⁶ half Asdodisch, ende sy en ⁵⁷ konden geen Iodisch spreken: maer nae de tale ⁵⁸ eens yegelicken volcx.

56 And. de helft harer kinderen, ofte, een deel.

57 Hebr. sy onderkenden niet, ofte, onderscheyden niet.

58 Hebr. van volck ende volck: D. van het een ende het ander volck, elck soo hy van sijne moeder geleert hadde, hebbende also eene verbasterde tale met eene verbasterde Religie.

25

So twistede ick met hen, ende ⁵⁹ vloecktese, ende ⁶⁰ sloech [sommige] mannen van hen, ende plucktese het hayr uyt: ende ick deedse sweeren by Godt; ⁶¹ Indien ghy uwe dochteren haren sonen sult geven, ende indien ghy van hare dochteren voor uwe sonen ofte voor u sult nemen! ⁶²

59 Uyt yver van Iustitie verklarende, datse als meyn-eedige verbondt-brekers den vloeck op hen geladen hadden, ende weerdich waren verbannen ofte van Godts volck afgesneden te worden.

60 Tot eene openbare straffe ende versmaetheyt. Vergel. Deut. 25.2. ende 2.Sam. 10.4.

61 Desen eedt, dien hy haer voorseyt, moesten sy op haer nemen, op datse door dese middelen opgeweckt zijnde, hier na in sulcken grouwel niet weder mochten vervallen.

62 Een afgebroken reden in’t eedt-sweeren gebruycklick, waer op men verstaen can: So sult ghy vervloeckt zijn, ofte, So straffe u Godt. siet Gen. 14. op vers 23.

26

^d Heeft niet Salomo, de Coninck Israëls, daerin gesondicht? ^e hoewelder onder vele Heydenen geen Coninck en was, gelijck hy, ende hy sijnen Godt lief was, ende Godt hem ten Coninck over gantsch Israël gestelt hadde: Oock hem deden de vreemde wijven sondigen.

d 1.Reg. 11.4.

e 1.Reg. 3.13. 2.Chron. 1.12.

27

⁶³ Souden wy dan nae ulieden hooren, dat ghy al dit groote quaet soudet doen, overtredende tegen onsen Godt, doende vreemde wijven ⁶⁴ [by u] woonen?

63 D. souden wy dan u sulcx toelaten, die ghy veel meer de verleydinge onderworpen zijt, als die groote, wijse, ende van Godt beminde Coninck Salomo?

64 Siet op. vers 23.

28

Oock wasser ⁶⁵ [een] van de kinderen Iojada, des soons Eliasibs, des Hoogen-priesters, schoon-sone geworden van ⁶⁶ Saneballat, den Horoniter: Daerom jaechde ick hem van my wech.

65 Iosephus schrijft, dat dit geweest zy Manasses, de broeder van den Hoogenpriester Iaddua. ofte, Iaddus, van welcken siet bov. cap. 12. op vers 11.

66 Siet bov. cap. 2. op vers 10. ende 4.1. ende 6.1, etc.

29

⁶⁷ Gedenckt aen hen, mijn Godt: om dat sy het Priesterdom hebben ⁶⁸ verontreynicht, Ia het ⁶⁹ verbont des Priesterdoms ende der Leviten.

67 Als bov. 6.14.

68 Begaende alsulcke grouwelen, als boven verhaelt is.

69 Verstaet het bysonder ende naeder verbont dat Godt met Aaron ende sijnen zade, mitsgaders den Leviten, aengaende hare heylige ampten, gemaeckt hadde.

30

Also reynichde ick haer van ⁷⁰ alle vreemde: Ende ick bestelde de ⁷¹ wachten der Priesteren, ende der Leviten, elck op sijn werck:

70 Hebr. allen vreemden: in ’t eenvoudich getal. Verst. de Heydensche wijven, kinderen, met de aenklevende onreynicheyt des Heydendoms.

71 Als bov. vers 14.

31

Oock tot het ⁷² offer des houts, op bestemde tijden, ende tot de eerstelingen: ⁷³ Gedenckt mijner, mijn Godt, ten goede.

72 Siet bov. 10.34.

73 Vergel. bov. 5. op vers 19. ende in dit cap. versen 14, ende 22.

Eynde des Boecks NEHEMIAE.