Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xiiij. Capittel.

Iob soeckende wat verlichtinge sijner plagen te vinden by Godt, beschrijft de gemeyne elendicheyt des menschelicken levens, vers 1, etc. bidt om voor eenen tijt van sijn lijden ontslagen te worden, 13. beklaegt sich over Godts strengicheyt tegen den mensche, die hy gebruyckt tegen sijn eygen persoon, 16. oock tegen andere, ende hare nakomelingen, 21.

1

DE mensche van een vrouwe geboren, ^a is ¹ kort van dagen, ende sat van ² onruste.

a Psal. 90.5, 6, 9. ende 102.12. ende 103.15. ende 144.4. Iac. 4.14.

1 D. heeft een kort leven. Alsoo is lanckheyt van dagen, een lanck leven. Siet Prov. 3.2. ende de aenteeck.

2 Hebr. beroeringe. D. vol van beroeringe, woelinge, verdriet, ende quellinge, die hem doorgaens overcomen van wegen de elenden deses levens. Vergel. Eccles. 2.23. Siet gelijcke maniere van spreken, bov. 7. vers 4. ende de aenteeckeninge.

2

Hy komt voort, als ^b eene bloeme, ende wort af-gesneden: ^c oock vlucht hy, als eene schaduwe, ende en bestaet niet.

b Psal. 103.15. Iesa. 40.6. 1.Pet. 1.24.

c Iob 8.9. Psal. 90.6, 10. ende 102.12. ende 144.4.

3

^d Noch doet ghy uwe oogen ³ over eenen sulcken open: ende ghy ⁴ betreckt my in't gerichte met u.

d Iob 7.17, 18. ende 10.20.

3 T.w. die soo elendich is. want de mensche schijnt in hem selven te onweerdich, ende te verachtelick te zijn, dat Godt in sulcke hooge Majesteyt zijnde, sich so seer met hem soude willen moeyen, veel min soodanich gewelt tegens hem aenleggen, om hem met sijne straffen soo seer te overvallen.

4 Hebr. brengt my, ofte, doet my komen.

4

^e Wie sal eenen reynen geven uyt den onreynen? ⁵ niet een.

e Genes. 5.3. Psal. 51.5. Iohan. 3.6. Rom. 5.12. Ephes. 2.3.

5 D. niemant en kan eenen mensche bekomen, die suyver zy, ende sonder sonde, nae den gemeenen loop der nature, uyt eenen sondigen mensche geboren zijnde. Soo bekent hy, dat hy mede onreyn, ende sondich was, wenschende, dat Godt hem niet min, als andere boetveerdige sondaren genadich wilde wesen, ende hem niet meer, als andere straffen.

5

^f Dewijle ⁶ sijne dagen bestemmet zijn, het getal sijner maenden by u is: [ende] ghy sijne ⁷ bepalingen gemaeckt hebt, die hy niet overgaen en sal.

f Iob 7.1.

6 Dat is, de tijt sijns levens. Alsoo Genes. 5.4, 5. ende 11.32, etc. Vergel. bov. vers 1. ende de aenteeck. In den selven sin worden stracks sijne maenden genaemt. Alsoo naemt hy onder 29.2. den voor-gaenden tijt sijnes levens voorige maenden.

7 Te weten, van den voortganck, ende het eynde sijnes levens.

6

^g Wendt u ⁸ van hem af, dat hy ⁹ ruste hebbe: tot dat hy ¹⁰ als een ^h dach-looner aen ¹¹ sijnen dach een wel-gevallen hebbe.

g Iob 7.16, 19. ende 10.20.

8 Te weten, van hem dus te straffen.

9 Ofte, ophoude, te weten, van treuren, om sijner grooter smerten wille. And. tot dat hy ophoude, te weten, van leven, gelijck het hebreeusch woordeken soo genomen wort, Deut. 15.11.

10 Hy vergelijckt hem by eenen arbeyder, die voor eenen dach, ofte sekeren bestemden tijt gehuert is: overmits de menschen hier voor eenen tijt, die van Godt verordent is, gestelt zijn, om den arbeyt harer beroepinge metter doot af te doen.

h Iob 7.1, 2.

11 T.w. den dach sijnes stervens, als ond. 15.32. Dat is, tot dat hy deses levens sat zijnde, wenschen soude te sterven, ende in de eeuwige ruste te wesen: gelijck een huerlinck, die moede gearbeyt is, met een sonderlinck wel-gevallen den loon des arbeyts, ende de ruste des nachts begeert. And. sijnen dach af doe: dat is, sijn leven eyndige, Alsoo soude hy den tyt sijnes levens namen eenen dach, als bov. vers 1. ende 5. dagen; ende dat uyt oorsake van de kortheyt des selven: in welcken sin de menschen oock van de Griecken genaemt worden, hemerioi; dat is, dagelicksche. Anders kan het woort dach hier oock genomen werden voor een dach-werck, ofte het werck van sekeren bestemden tijt. Ofte van het eynde van den dach des dach-looners, wanneer hy komt tot ruste van sijnen arbeyt, ende sijnen loon ontfangt.

7

¹² Want ¹³ voor eenen boom, als hy afgehouwen wert, isser verwachtinge, dat hy hem noch sal ¹⁴ veranderen; ende sijne scheute niet en sal ophouden.

12 De sin is, dat een boom afgehouwen zijnde, noch uytspruyten mach; maer dat een mensche door vele plagen neder gevelt, ende gedoodt zijnde, niet en kan weder tot het gebruyck, ende de genietinge deses levens opgeraken: volgens dattet ten desen aensiene met den mensche elendiger, dan met de boomen gestelt is. Het welcke hy verhaelt, om Godt tot barmherticheyt te bewegen, op dat hy hem in dit leven noch eenige ruste laten soude. Vergel. dit met bov. 7. vers 7, 8, etc.

13 Ofte, een boom heeft verwachtinge; dat is, hope, etc. Den boomen, ende anderen planten worden affecten, sinnen, verstant, ende sprake oneygentlick, ende by gelijckenisse toegeschreven, gelijck oock den creaturen, die selfs het groeyende leven in haer niet en hebben, als afgront, zee, steenen, aerde, etc. om de materie kracht, klaerheyt, ende luyster toe te brengen, ende den leser tot meerdere aendachticheyt op te scherpen. siet Iud. 9.8. ende de aent. Item, hier in 't volg. 9 vers, alwaer den boom reucke toegeschreven wort. Siet oock ond. 23.14, 22. ende 31.38.

14 D. vernieuwen.

8

Indien sijn wortel in der aerde veroudert, ende sijn stam in het stof versterft;

9

¹⁵ Hy sal vande reucke der wateren [weder] uyt spruyten: ende sal eenen tack maken, gelijck ¹⁶ eene plante.

15 Te weten, door vochticheyt die hy uyt de aerde suycht; verquickt, ende in den groey gecomen zijnde.

16 D. niet min of meer, dan als of hy ware de wortel van eene jonge stamme.

10

Maer een man sterft, ¹⁷ als hy verswackt is: ende de mensche geeft den geest: ¹⁸ waer is hy dan?

17 And. ende wort uytgeroeyt, ofte gedempt. ofte, maer als een man sterft, hy wort uytgeroeyt. Het hebreeusch woort wort aldus genomen, Exod. 17.13.

18 T.w. in dit aerdsche leven te vinden: als of hy seyde; 'T is hier uyt met hem, ende daer en is geen omme-sien voor hem in dit leven. Siet bov. 7.19.

11

¹⁹ De wateren verloopen uyt een meyr: ende een riviere droogt uyt, ende verdort.

19 De sin is, gelijck de wateren, die van hare plaetse in eene andere afgelaten worden, niet weder en keeren tot de voorgaende; alsoo de ziele des menschen, als sy uyt het lichaem gescheyden is, en keert daer in niet wederom, te weten, om hier op der aerden wederom te leven. And. Verloopen de wateren uyt de Zee? ende droocht een riviere uyt ende verdorretse? 12. Maer de mensche ligt, etc.

12

Alsoo ²⁰ ligt de mensche neder, ende ²¹ en staet niet op: ²² tot dat de hemelen niet meer en zijn, en sullense niet opwaken, nochte uyt haren slaep opgewecket worden.

20 D. sterft: want de doot wort hier vergeleken by het nederliggen, om te slapen. Siet hier van Deut. 31. op vers 16.

21 Te weten, om in dit aerdsche, ende verganckelicke leven weder te komen.

22 Dat is, tot dat de hemelen sullen met een sterck gedruysch voor by gaen, 2.Pet. 3.10. ende de eerste hemel, ende de eerste aerde vergaen, Apocal. 21.1. want d'opstandinge uyt den dooden dan eerst geschieden sal.

13

²³ Och of ²⁴ ghy my ²⁵ in't graf verstaeckt, my verberchdet, tot dat uwen toorn sich afkeerde: dat ghy my ²⁶ eene bepalinge steldet, ende mijner ²⁷ gedachtich waert!

23 Hebr. wie sal geven, dat ghy etc. Siet bov. 6. op vers 8.

24 Hy spreeckt Godt toe, veroorsaeckt zijnde door het overgroot, ende diep gevoelen sijnes lijdens.

25 D. maecktet, dat ick voor eenen tijt lanck doot, ende begraven ware, op dat hier en tusschen uwen toorn, die nu gantsch seer tegen my onsteken is, voorby gaen mochte, ende daer na uyt den grave weder opstaen, om hier tot uwer eere, ende der menschen onderwijsinge, noch voor een tijt in ruste te leven.

26 D. eenen bestemden tijt, den welcken ick in het graf soude moeten blijven.

27 T.w. om door de opweckinge mijnes lichaems, eene nieuwe weldaet aen my te bewijsen. Hoe dat Gode de gedachtenisse toe-geschreven wort, Siet Gen. 8. op vers 1.

14

²⁸ Als een man gestorven is, sal hy weder leven? ²⁹ ick soude ³⁰ alle de dagen mijnes ³¹ strijts ³² hopen, tot dat mijne ³³ veranderinge komen soude.

28 Iob voecht dese tegenstellinge hier in, om te toonen, dat hy sulcke opweckinge tot een aerdsch, ende verganckelick leven niet en geloofde, nochte verwachtede: want dese maniere van ondervragen loochent sterckelick. Siet Gen. 18. op vers 17.

29 T.w. indien't soo ware, dat een mensch weder levendich konde worden.

30 Verst. den gantschen tijt in den welcken het Gode believen sal my in dit leven op aerden aldus te besoecken.

31 Siet van dit woort boven 7. vers 1. ende vergel. boven vers 5. ende de aenteeck. op het woort bepalingen.

32 Te weten, so ghy my maer voor eenen sekeren tijt in't graf en verberchdet, om my daer na weder daer uyt te trecken, tot eene vreedsame genietinge van dit aerdsche leven.

33 Dat is, mijne weder-opstandinge tot een nieuw aerdsch leven.

15

Dat ghy soudt ³⁴ roepen, ende ick u soude ³⁵ antwoorden; dat ghy tot ³⁶ het werck uwer handen soudt ³⁷ begeerich zijn.

34 Te weten, om my uyt het graf, daer in ick tot den dach mijner veranderinge soude gelegen hebben, weder op te wecken.

35 Dat is, uwe roepende stemme gehoorsamen, mits uyt den grave te komen.

36 Soo naemt hy hem selven. Siet bov. 10.8. Psal. 119.73.

37 D. ghy soudt dat genadelick ontfangen, ende daer aen weldadicheyt bewijsen.

16

^{i 38} Maer nu ³⁹ telt ghy mijne ⁴⁰ treden: ⁴¹ ghy en bewaert [my] niet om mijner sonden wille.

i Iob 31.4. ende 34.21. Psal. 56.9. ende 139.2, 3, 4. Prov. 5.21. Ierem. 32.19.

38 Als of hy seyde: Ick wensche te vergeefs voor eenen tijt in't graf te rusten, overmits ghy voorgenomen hebt my, om mijne sonden, die ghy seer nauwe waer neemt, seer swaerlick in dit leven te straffen. Vergel. ond. 33.11.

39 De treden, ofte, de gangen des menschen te tellen, heet niet alleene, die te aenschouwen, maer oock waer te nemen, ende acht daer op te geven, om die, ofte te besorgen, ende te segenen, Psal. 56.9. ofte te straffen, als hier. Siet ond. 31.4.

40 D. al het voornemen, doen, ende laten mijnes levens, hoe kleyn het oock zy. Alsoo ond. 31.4. ende 34.21. Prov. 16.9. Ierem. 10.23.

41 D. ghy en draecht geen sorge voor mijnen welstant, maer soeckt my te verdrucken, ende te verdoen, tot sulcken eynde alle mijne sonden u voorstellende. And. houdt ghy niet wachte over mijne sonde? dat is, hebt ghy niet groote achtinge op mijne sonde, om my daer over te straffen? ofte: ghy en verschoont niet van mijn sonde.

17

Mijne overtredinge is in een bondelken ⁴² versegelt; ende ⁴³ ghy packt mijne ongerechticheyt op een.

42 D. vast t'samen by een gesloten, ende als met eenen segel bewaert, op datse u uyt de gedachtenisse niet vergaen en soude. segelen, voor besluyten, opsluyten, toesluyten, Deut. 32.34. Iob 37.7.

43 D. ghy vlecht, ende voecht, by mijne voorgaende misdaden, oock de tegenwoordige, om mijne sake noch te beswaren, ende my noch harder te straffen.

18

Ende voorwaer een berch ⁴⁴ vallende vergaet: ende eene rotse wort verstelt uyt hare plaetse.

44 Het welcke geschieden kan door aerdbevinge, wint, watervloet, ofte andersins. De sin is: gelijck een berch nederstortende te niete wort, ende eene rotse van hare plaetse wijckt, ende het water de steenen uytholt, ende het stof der aerde, dat van selfs daer uyt voort-komt, overstelpt, het welcke Godt doet; alsoo ist hem noch veel lichter, den welstant des menschen, die noch veel swacker is dan de voorgemelde schepselen, om te keeren, ende te vernietigen.

19

De wateren vermalen de steenen,

[fol. 237v]

het stof der aerde overstelpt het ⁴⁵ gewas dat van selfs daer uyt voortcomt: alsoo verderft ghy de verwachtinge des menschen.

45 Siet van het Hebr. woort, 2.Reg. 19. op vers 29. Iesa. 37.30.

20

Ghy overweldicht hem in eeuwicheyt, ende hy ⁴⁶ gaet henen; veranderende sijn ⁴⁷ gelaet, so sendt ghy hem wech.

46 D. verscheyt van hier door de doot.

47 D. het wesen sijnes lichaems, de kloeckheyt sijnes geestes, den staet sijnes levens, de heerlickheyt van sijn huys, de grootheyt sijner middelen, de vermaertheyt sijnes naems, etc.

21

Sijne kinderen ⁴⁸ komen tot eere, ende ⁴⁹ hy en weet het niet: ofte sy worden ⁵⁰ kleyne, ende ⁵¹ hy en lett niet op hen.

48 T.w. door grooten voorspoet, overvloedigen rijckdom, hoogen staet, etc.

49 T.w. om dat hy uyt de werelt gescheyden is, sulcks dat sijner kinderen welvaren hem niet en vermaeckt.

50 T.w. door tegenspoet, armoede, leegen staet, etc.

51 Ofte, hy en verneemt niet nae hen, ofte, hy en slaet nae hen geen gade. etc. D. doot zijnde, en is hy met hen niet bekommert. Vergel. Eccles. 9.5.

22

⁵² Maer sijn vleesch [noch] aen hem zijnde, heeft smerte: ende sijne ziele in hem zijnde, heeft rouwe.

52 De sin is, dat de mensche alleen de elende deses levens, ende sijnes huysgesins qualickvaren gevoelt, terwijle dat hy hier noch op der aerde is.