Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxxiij. Capittel.

Elihu vermaent Iob tot toeluysteringe, vers 1, etc. gebruyckende daer toe redenen, 3. beschuldigt Iob, dat hy te seer op sijne eygene gerechticheyt gestaen hadde, 8. toont dat Godt de menschen tot verstant, ende bekeeringe brachte, door droomen, ende gesichten, 14. door sieckten, 19. door de aensprake sijner dienaren, 23. vermaent Iob om hem te hooren, ofte oock te antwoorden, 31.

1

ENde gewisselick, ô Iob, hoort doch mijne redenen, ende neemt alle mijne woorden ter ooren.

2

Siet nu, ¹ ick hebbe mijnen mont opgedaen: mijne tonge spreeckt ² onder mijn gehemelte.

1 Den mont opdoen, is dickwils met seer grooten eernst van gewichtige saken spreken, ofte een statich verhael aenvangen, als hier ende Iud. 11.35. Psal. 78.2. Prov. 24.7. ende 31.8, 9, 26.

2 Ofte, met mijne rake, ofte gehemelte. dat is, in mijnen mont. Het gehemelte helpt tot de sprake, bov. 29.10. daerom wort het selve oock de sprake toegeschreven. siet bov. 31.30. Prov. 8.7.

3

Mijn redenen sullen ³ de oprechticheyt mijns herten; ende ⁴ de wetenschap mijner lippen, ⁵ dat suyver is, uytspreken.

3 D. het rechte, ware, ende onvervalschte gevoelen mijns herten. Vergel. boven 6.25. ende d'aenteeck.

4 D. mijne lippen, die wetenschap, ofte leeringe sullen, ende moeten voortbrengen; die oock lippen der wetenschap genaemt worden, Pro. 14.7.

5 D. 't welck onvervalscht is, ende komt uyt een oprecht herte.

4

⁶ De Geest Godts heeft my gemaeckt: ende de ⁷ adem des Almachtigen heeft my levendich gemaeckt.

6 Elihu geeft te verstaen, dat hy was een mensche, ende schepsel Godts, gelijck andere. Volgens dat Iob met hem vrijelick spreken mochte sonder schroom, als met sijns gelijcke, so dat hy sich niet en behoefde te ontschuldigen met de vreesselicke Majesteyt Godts, tegens de welcke hy verklaert hadde niet te konnen bestaen. Siet bov. 9.32. ende 13.21. ende 16.21.

7 Hy schijnt te sien op de scheppinge des eersten menschen. Genes. 2.7.

5

So ghy cont, antwoordt my: ⁸ schickt u voor mijn aengesichte, stelt u.

8 Ofte, schickt, richt [uwe woorden]. als c. 32. vers 14.

6

^a Siet, ⁹ ick ben Godts, gelijck ghy: ¹¹ uyt den leeme ben ick oock afgesneden.

a Iob 9.35. ende 23.20.

9 Dat is, ick behoore Godt toe, zijnde van hem geschapen, ende tot nu toe van hem in't leven onderhouden. And. ick ben voor Godt nae uwen mont. te weten, om sijne sake te verdedigen nae u eygen begeerte.

11 Te weten, inden eersten voor-vader Adam, so dat ick van stoffe, ende afcomste uwes gelijcke zy, ende daerom van u niet te vreesen. Siet Genes. 2.7.

7

Siet, ¹² mijne verschrickinge en sal u niet beroeren: ende mijne ¹³ hant en sal over u niet swaer zijn.

12 Te weten, daer mede ick u soude mogen verschricken.

13 Siet bov. 13.21. ende de aenteeck.

8

Seker, ^b ghy hebt geseyt voor mijne ooren: ende ick hebbe de stemme der woorden gehoort:

b Iob 10.7. ende 16.17. ende 23.10, 11. ende 27.5.

9

¹⁴ Ick ben reyn sonder overtredinge, ick ben suyver; ende en hebbe geene misdaet:

14 Dit zijn de redenen, die Elihu uyt Iobs propoosten hadde gemerckt, oordeelende die strafbaer te wesen. Men kan de selve, ofte dergelijcke vinden in de plaetsen hier recht te vooren op de kant aengeteeckent. Niet te min Iob heeft sijne sonden meermaels bekent, gelijck te sien is, bov. cap. 9.2. ende 14.4. maer sprekende van sijne onnooselheyt, verstaet daer mede de gerechticheyt sijner sake tegen sijne vrienden, ende niet de gerechticheyt sijns persoons voor Godt.

10

Siet, ¹⁵ hy vindt ¹⁶ oorsaken tegen my: ^c hy ¹⁷ houdt my voor sijnen vyant.

15 T.w. Godt. Iob en hadde wel dese selve woorden niet gebruyckt, maer die van gelijcken sin waren, bov. 14.16, 17.

16 D. stoffe om my te beswaren, dat is, te beschuldigen, ende te straffen. And. afbrekingen, dat is, middelen, om sich van my, ofte my van hem te scheyden, ende alle vrientschap te breken, ofte, om al mijn voornemen, ende poogen te vernietigen. Vergel. Num. 14.34.

c Iob 13.24. ende 16.9. ende 19.11.

17 Siet bov. 13.24. ende d'aenteeck. item vergel. bov. 16.9. ende 19.11.

11

^{d 18} Hy legt mijne voeten inden stock: ^{e 19} hy neemt alle mijne paden waer.

d Iob 13.27.

18 Siet bov. 13.27. ende d'aenteeck.

e Iob 14.16.

19 Vergel. bov. 14.16. ende 31.4. met d'aent.

12

Siet, ²⁰ hier in en zijt ghy niet rechtveerdich, antwoorde ick u: ²¹ want Godt is ²² meerder dan een mensche.

20 D. in 't gene ick nu van u verhaelt hebbe.

21 Hier uyt besluyt Elihu, dat Iob met meerder ootmoet, ende eerbiedinge tegen Godt gehandelt moeste hebben: volgens, dewijle hy hem hier in vergrepen hadde, dat hy in desen deele onrechtveerdich was, hoewel hy hem anders voor vroom bekende.

22 Ten aensien niet alleen van sijn wesen, ende macht, maer oock van sijne wijsheyt ende rechtveerdicheyt, etc.

13

Waerom hebt ghy tegen hem getwist? want ²³ hy en antwoordt niet van alle sijne daden.

23 De sin is, dat Godt van al sijn doen ons geen rekenschap en geeft, nochte oock gehouden is te geven. Of aldus: om dat hy alle sijne woorden niet gesproken en heeft. And. want hy en verantwoort geene sijner daden, ofte wercken: dat is, hy en is niet gehouden eenige te verantwoorden.

14

²⁴ Maer Godt spreeckt ²⁵ eens, ofte tweemael; doch men ²⁶ lett niet daer op.

24 De sin is, hoewel Godt niet gehouden is, van sijn doen ons rekenschap te geven, nochtans door sijne vriendelicke goetheyt doet hy het dickwils, te weten, alst hem belieft, 'twelcke van vele niet waergenomen en wort. Vergel. Gen. 6.3. Num. 14.42. 1.Reg. 22.28. 2.Reg. 17.13. Dan. 4.5, 22, 28. Matt. 27.19.

25 Een seker getal voor een onseker: alsoo ond. vers 29. Siet Lev. 26. op vers 8.

26 Hebr. siet.

15

²⁷ In den droom, [door] het gesichte des nachts, als een diepen slaep op de lieden valt; in de sluymeringe op den leger:

27 Siet Gen. 20.3. ende 28.2. ende d'aenteeck.

[fol. 245v]

16

Dan ²⁸ openbaert hy 't voor de oore der lieden: ende hy ²⁹ versegelt hare kastijdinge;

28 D. opent, ende verlicht 't verstant, ende bekeert den wille des menschen door sijne inwendige aensprake, ende vermaninge. siet van de selve maniere van spreken, Ruth 4. op vers 4.

29 D. hy druckt in hare herten de sekerheyt sijner straffinge, dat is, dat hy sijn voornemen, om hen te straffen, sekerlick uytvoeren sal. Siet de selve maniere van spreken, Deut. 32.34.

17

Op dat hy den mensche afwende ³⁰ [van sijn] ³¹ werck: ende van den man ³² de hoovaerdije ³³ verberge:

30 Het woordeken van, is hier in te voegen uyt het volgende lidt van dit vers.

31 Te weten, quaet werck, dat hy voor hadde. siet Gen. 20.3. ende 31.24.

32 D. de grootsheyt ende vermetentheyt des herten, waer door de mensche tot een quaet voornemen geraeckt.

33 Hebr. bedecke. dat is, wechneme. Vergel. de maniere van spreken met de gene, die bov. is, c. 3. vers.10.

18

Dat hy sijne ziele van het verderf afhoude; ende sijn leven, dat het door het ³⁴ sweert niet door en gae.

34 Het Hebr. woort beteeckent een geweer, dat met werpen gebruyckt wort. Verst. hier door, allerley quaet der ziele, ofte, des lichaems tijdelick ofte eeuwich. Vergel. onder 36.12.

19

³⁵ Oock wort hy gestraft met smerte op sijn leger: ende de ³⁶ stercke menichte sijner beenderen:

35 De sin is, dat Godt den mensche vermaent heeft in voortijden, niet alleen door droomen, ende gesichten, maer oock, gelijck heden, door sieckten, ende kranckheden, om op haer leven acht te nemen, ende Godt te vreesen.

36 D. alle sijne beenen, die veel, ende sterck zijn, verst, hier op: worden gestraft, uyt het volg. And. ende de twist sijner beenderen is geweldig; dat is, de smerte sijner beenderen, waer door Godt gelijk met hem twistet.

20

^{e[f] 37} So dat sijn leven het broot selve verfoeyt; ende sijne ziele ³⁸ de begeerlicke spijse:

e[f] Psal. 107.18.

37 And. so dat sijn leven hem het broot doet verfoeyen.

38 Hebr. de spijse der begeerte, dat is, diemen begeert, ofte daer toe men belust is, alsmen gesont is. Alsoo vaten, ofte gereetschap der begeerte. 2.Chro. 32.27. Het lant der begeerte. Psal. 106.24. wijnstocken der begeerte. Amos 5.11.

21

Dat sijn vleesch verdwijnt ³⁹ uyt het gesichte; ende sijne beenderen, [die] ⁴⁰ niet gesien en wierden, ⁴¹ uytsteken:

39 D. dattet niet meer gesien en wort; van wegen sijne magerheyt.

40 T.w. uyt oorsake vande voorgaende vetticheyt des lichaems.

41 T.w. door de voorgemelde magerheyt. And. verbroken worden, ofte, vermorselt.

22

Ende sijne ⁴² ziele naedert ten verderve; ende sijn leven tot de dingen, ⁴³ die dooden.

42 D. sijn leven, gelijck terstont in't volgende verklaert wort. siet Gen. 19. op vers17.

43 Dat is, die de menschen van het leven berooven.

23

Isser dan by hem een ⁴⁴ Gesante, een Uytlegger, een ⁴⁵ uyt duysent; om den mensche sijnen ⁴⁶ rechten plicht te verkondigen;

44 D. een Propheet, ofte Leeraer van Godt gesonden, om de menschen, die in eenige noot zijn, van sijnen wille, ende haren schuldigen plicht te onderwijsen. Andere verstaen, door desen Gesante, eenen heyligen Engel.

45 Te weten, der vroome, ende trouwe Leeraren, die niet vele te vinden en zijn; daerom wordense geseyt een uyt duisent te wesen.

46 D. dat hy behoort te doen, ende te laten, om Godt te behagen.

24

⁴⁷ So sal ⁴⁸ hy hem ⁴⁹ genadich zijn, ende ⁵⁰ seggen, ⁵¹ Verlost hem, dat hy in't verderf niet neder en dale, ick hebbe ⁵² versoeninge gevonden.

47 T.w. als de siecke mensche de vermaninge des Leeraers met een geloovich, ende gehoorsaem herte sal aengenomen hebben.

48 N. Godt.

49 T.w. hem vergevende sijne sonden, ende hem weder gesont makende.

50 T.w. tot den Bode, ofte Gesante.

51 D. verkondicht hem de verlossinge, Ioh. 20.23. 2.Corint. 5.19, 20.

52 T.w. de versoeninge des Messiae.

25

Sijn vleesch sal ⁵³ frisscher worden, dan 't was in de jeucht: hy sal tot de dagen sijner jonckheyt wederkeeren.

53 Verst. dit van de nieuwe gesontheyt, ende sterckte des lichaems, zijnde als een teecken vande vernieuwinge des geestes.

26

Hy sal tot Godt eernstelick bidden, ^f[g] die in hem een welbehagen nemen sal, ende ⁵⁴ sijn aengesichte met gejuych aensien: want hy sal den mensche ⁵⁵ sijne gerechticheyt wedergeven.

f[g] Psal. 50.15. Ies. 58.9.

54 De sin is, dat Godt den mensche, op den welcken hy te vooren om sijne sonde vergramt was; daerna, als hy bekeert is, vriendelick, ende met een bysonder welbehagen sal aenschouwen. Men kan oock verstaen, dat de mensche Godts aengesichte met vreuchde sal aensien, dat is, sijne genade, ende vaderlicke gunste gevoelen. De sin is eenderley.

55 Te weten, mits hem door sijnen Geest sekerheyt te geven van sijne rechtveerdichmakinge, ende de ware vernieuwinge die in hem door de sonde seer afgenomen hadden.

27

⁵⁶ Hy sal de ⁵⁷ menschen ⁵⁸ aenschouwen, ende seggen; Ick hebbe gesondicht, ende het recht verkeert, het welcke my niet en heeft ⁵⁹ gebaet:

56 Namelick, die krancke door Godts weldaet gesont geworden zijnde. Andere verstaen dit van Godt, om dat in't volgende vers, het welcke hier aenhangt, voor mijne ziele, ende mijn leven, sommige lesen, sijne ziele, sijn leven, ende setten dese woorden over aldus, Hy, te weten Godt, siet op de menschen, ende [so daer yemant] seyt, ick hebbe gesondicht: etc. so sal hy sijne ziele verlossen, dat hy niet en gae in 't verderf, ende sijn leven sal het licht sien.

57 Die hy begeert te stichten met de belijdenisse sijner sonden, ende de verkondinge der genade Godts aen hem bewesen.

58 D. hy sal hem by de selve voegen, ende daer mede vergeselschappen.

59 Zijnde daerom met eene sware sieckte gestraft geweest. Het Hebr. woort is in dese beteeckenisse genomen, Esth. 3.8. ende 5.13.

28

[Maer Godt] heeft mijne ziele verlost, datse niet en voere ⁶⁰ in't verderf; soo dat mijn leven het ⁶¹ licht aensiet.

60 D. in't graf.

61 D. goeden welstant geniet. Licht is hier soo veel als welstant. siet bov. 18. op vers 5. ende sien, is genieten. siet bov. 7. op vers 7.

29

Siet, dit alles werckt Godt ⁶² twee [ofte] driemael met ⁶³ een man:

62 D. dickmael. 'Tis een seker getal voor een onseker.

63 D. met een mensche.

30

^g[h] Op dat hy sijne ziele afkeere van het verderf; ende hy ⁶⁴ verlicht worde met het licht der levendigen.

g[h] Psal. 56.14.

64 Dat is, dat hy niet alleen noch in't leven blijve, maer daer in soo welvare, dat hy aensienelick, ende ge-eert onder de menschen worde.

31

Merckt op, ô Iob, hoort nae my: swijgt, ende ick sal spreken.

32

Soder ⁶⁵ redenen zijn, antwoordt my: spreeckt, want ick hebbe lust u te ⁶⁶ rechtveerdigen.

65 T.w. om uwe sake te verantwoorden, ende my tegen te spreken.

66 D. voor te spreken, ende te verdedigen, so verre het mogelick is, sulcks dat ick dit werck niet uyt eenige twist-giericheyt aen en neme.

33

So niet, hoort nae my: swijgt, ende ick sal u wijsheyt leeren.