Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het Eerste Capittel.

Iona van Godt gesonden zijnde om te prediken binnen Nineve, vlucht nae Tharsis, vers 1, etc. wort op zee van Godt vervolcht met een groot onweder, ende door’t lot ontdeckt, 4. ende van’t scheeps volck, op sijnen eygenen raet, ten laetsten geworpen in de zee, ende het onweder daer mede gestilt, 12. Godt beschickt eenen grooten visch, die Iona inslockt, in wiens buyck hy blijft drie dagen ende drie nachten,17.

1

¹ ENDE het woort des HEEREN geschiedde tot ² Iona, den sone van Amitthai, seggende:

1 Het woordeken ende, wort inden Ouden Testamente, nae den aert der Hebreeuscher sprake, veel gebruyckt in ’t begin van eenich verhael, als oock by den Euangelisten in den Nieuwen Testamente: gelijck andere spraken oock hare woordekens hebben, waermede sy een reden beginnen, dienende tot cieraet der sprake.

2 Die van Gath-Hepher was, gelegen in de stamme Zebulon. siet 2.Reg. 14.25. met d’aenteeck. uyt welcke plaetse afgenomen wort, dat hy gepropheteert heeft omtrent den tijt der Propheten Hosea ende Amos. item des Conincx Ierobeams, des tweeden van dien naem, die een sone was van Ioas, ende Coninck in Israel, als het Coninckrijck der tien stammen noch in tijdelicken welstant was, maer sijnen Godt seer ondanckbaer, ende tegen alle waerschouwingen ende dreygementen hartneckig: daerom het Gode belieft heeft desen Propheet nae Nineve te schicken, om door der Nineviten exempel sijn volck te beschamen ende te overtuygen. Vergel. Mat. 12.41. Luce 11.32.

2

Maeckt u op, gaet nae de ^a groote stadt ³ Nineve, ende ⁴ predickt tegen haer: ⁵ want ⁶ haerlieder boosheyt is ⁷ opgeklommen voor mijn aengesichte.

a Genes. 10. versen 11, 12. Ion. 3.3.

3 De oude Conincklicke hooftstadt van Assyrien, siet Genes. c. 10. 11, 12. 2.Reg. 19.36. Nahum 2.8, etc.

4 Hebr. roept, roept uyt, het welcke in den nieuwen Testamente oock dickwijls door prediken verklaert wort, selfs van onsen Heere Christo in’t verhael van de Nineviten. Matth. 12.41, etc.

5 Ofte, predickt tot haer; dat haerlieder boosheyt, etc.

6 Der inwoonderen.

7 D. hare sonden zijn soo veel, swaer, ende openbaer, dat ickse niet langer en sal konnen verdragen, maer moeten straffen, sose haer niet en bekeeren. Vergel. Genes. 18.20, 21.

3

Maer Iona maeckte sich op om te ⁸ vluchten nae ⁹ Tharsis, van het aengesichte des ¹⁰ HEEREN: ende hy quam af te ¹¹ Iapho, ende vondt een schip gaende nae Tharsis, ende hy gaf de vracht ¹² daer van, ende ginck neder in’t selve, om met ¹³ haerlieden te gaen nae Tharsis, van het aengesichte des HEEREN.

8 Wat hem hier toe bewogen hebbe, siet ond. 4.2.

9 De vermaerde Zee haven ende hooft-stadt van Cilicia des Apostels Pauli geboort-plaetse. Siet 1.Reg. 10. op vers 22. ende Act. 21.39. ende 22.3.

10 Voor wiens aengesichte hy, als Godts dienstknecht, schuldich was te staen (gelijck de schrifture gemeynlick spreeckt) om sijne bevelen t’ontfangen ende te verrichten, sulcx hy hier soeckende t’ontgaen, geseyt wort van Godts aengesichte te vluchten. D. desen synen plicht te verlaten. siet Deut. 10. op vers 8. 1.Reg. 17.1, etc.

11 Anders genoemt Ioppe, oock een Zee-haven. Siet 2.Chron. 2. op vers 16.

12 T.w. van’t schip. Hebr. het loon desselven. T.w. schips.

13 Het scheeps-volck.

4

Maer de HEERE ¹⁴ wierp eenen grooten wint op de zee; ende daer wert een groote storm in de zee: so dat het schip ¹⁵ dachte te breken.

14 Onvoorziens, ende alsoo, dat het zee-volck konde mercken, dat het wat bysonders, extraordinaris ende godtlicx was.

15 Eene gemeyne maniere van spreken, in andere talen oock gebruycklick. D. ’tscheen niet anders, men meynde gantschlick, ofte, de schiplieden dachten, dat het schip gebroken ende in stucken geslagen soude worden.

5

Doe vreesden de ¹⁶ zee-lieden, ende riepen een yegelick tot ¹⁷ sijnen Godt, ende wierpen de ¹⁸ vaten, die in’t schip waren, in de zee, om [het] van de selve te ¹⁹ verlichten: maer Iona was neder-gegaen aen de ²⁰ zijden van’t schip, ende lach neder ende was met eenen diepen ²¹ slaep bevangen.

16 Ofte, zeevaerders, als schippers, boots-volck, ende passagiers, die in de soute zee voeren, daer op het Hebr. woort siet.

17 D. Afgodt, dien hy nae ’t gebruyck sijner woonplaetse gewoon was te dienen.

18 Allerley roerende goet. Siet van ’t Hebr. woort Levit. 15. op vers 4.

19 Ofte, ontlasten.

20 D. eene der zijden. Siet Iudic. 12. op vers 7.

21 Als op geene swaricheyt denckende, ofte, meynende buyten allen perijckel te zijn.

6

Ende de ²² Opper-schipper naederde tot hem, ende seyde tot hem, ²³ Wat is u, ghy hart-slapende? Staet op, roept tot uwen Godt, misschien sal die Godt aen ons ²⁴ gedencken, dat wy niet en vergaen.

22 Ofte, opperbootsman, hooch-bootsman. Het Hebr. woort komt van ’t hanteeren der touwen, ofte kabelen.

23 Ofte, wat zijt ghy [dus] met diepen slaep bevangen?

24 Ten besten, om ons te verschoonen. And. sich tegen ons lieflick, ofte vriendelick vertoonen.

7

Voorts seyden sy, een yeder tot sijnen metgeselle; Komet, ende laett ons loten werpen, op dat wy mogen weten, ²⁵ om wiens wille ons dit ²⁶ quaet [overkomt]: also wierpen sy loten, ende het lot ²⁷ viel op Iona.

25 Wie onder ons de schuldige man zy, om wiens wille ons dit perijckel overkomt: ofte, wie ons den schuldigen man sal konnen bekent maken, om voorts te sien, wat ons te doen staet, offer misschien middel mocht zijn van ons te redden. And. waerom.

26 Der straffe: dit perijckel, ongeluck, T. weten, dit onweder. Siet Genes. 19. op vers 19.

27 Door Godts regeringe. Siet Prov. cap. 16.33. met de aenteeck.

8

Doe seyden sy tot hem; Verclaert ons nu, ²⁸ om wiens wille ons dit quaet [overkomt]: wat is u ²⁹ werck, ende van waer komt ghy? welck is u lant? ende van welcken volcke zijt ghy?

28 Ist om u selfs, oft yemant vanden uwen, ofte, om de weerdicheyt van yemant, aen welcken ghy ofte yemant van den uwen sich besondicht heeft? And. waerom, ter sake van wat? de Hebr. maniere van spreken is vast deselve, die in ’t voorgaende vers gebruyckt is.

29 Ofte, bedrijf, hantwerck, wat doet ghy? wat hanteringe drijft ghy?

9

Ende hy seyde tot hen, Ick ben een ³⁰ Hebreer: ende ick vreese den HEERE, den Godt ³¹ des Hemels, die de ³² zee ende het ³³ drooge gemaeckt heeft.

30 Siet Genes. 10. op vers 21.

31 Die sijnen throon ende woonplaetse geseyt wort te hebben inden Hemel, om dat hy aldaer sijne Godtlicke Majesteyt vertoont: ofte, die de hemelen gemaeckt heeft.

32 Oock dese, daer wy in varen.

33 D. de aerde. Siet Gen. 1.9, 10.

10

Doe vreesden die mannen [met] groote vreese, ende seyden tot hem, ³⁴ Wat hebt ghy dit gedaen? want de mannen wisten, dat hy van des HEEREN ³⁵ aengesichte vloodt, want hy hadd’et hen te kennen gegeven.

34 Alsoo wort het woordeken, wat, oock wel in onse tale gebruyckt, voor: hoe komt ghy daer toe, wat is dat gedaen? met onsteltenisse des gemoets. And. wat [is] dit, [dat] ghy gedaen hebt, ofte, waerom hebt ghy, etc.

35 Als bov. vers 3.

11

Voorts seyden sy tot hem, Wat sullen wy u doen, op dat de zee stille worde ³⁶ van ons? want de zee ³⁷ wert hoe langer hoe onstuymiger.

36 Ofte, van tegen ons. T.w. alsoo te gaen. ofte, stille worde, [ende] van ons [aflate]. in eenen sin. Siet van ’t Hebr. woort Iosu. 10. op vers 12. ende Prov. 26. op vers 20. And. tegen ons. Vergel. Psal. 28.1. alsoo vers 12.

37 Hebr. ginck ende wert ontstuymich. Ofte, gaet ende wort, etc. (als woorden der zee-lieden) D. neemt, ofte, nam in onstuymicheyt toe, wert van tijt tot tijt onstuymiger, het onweder nam toe. siet gelijcke maniere van spreken Genes. 8.3, 5. ende 26.13. Iudic. 4.24. 1.Sam. 14.19. 2.Sam. 3.1. in d’aenteeck. alsoo vers 13.

12

Ende hy seyde tot hen; Nemet my op, ende werpet my in de zee, soo sal de zee stille worden van ulieden: want ick ³⁸ weet dat dese groote storm ulieden om mijnen’t wille over [komt].

38 Door bysonder ingeven Godts, ende getuychenisse sijner conscientie.

13

Maer de mannen ³⁹ roeyden, om [het schip] weder te brengen aen het ⁴⁰ drooge, doch sy en konden niet: want de zee ⁴¹ wert hoe langer hoe onstuymiger tegen hen.

39 Hebr. eygentl. groeven. T.w. in de zee. D. roeyden, vermits de gelijckheyt dieder is tusschen het graven ende roeyen. dese lieden sochten Iona te verschoonen, soo veel mogelick was.

40 D. lant, als bov. vers 9.

41 Siet op vers 11.

14

Doe riepen sy tot den HEERE ende seyden; Och HEERE, en laet ons doch niet vergaen om deses mans ⁴² ziele, ende en ⁴³ legt geen onschuldig bloet op

42 D. persoone. Siet Genes. 12. op vers 5.

43 D. en rekent ons doch niet toe, ende en strafter ons niet om, als om eenen dootslach, dat wy desen man (die ons niet en heeft misdaen, ende van wiens saken wy niets en weten, als ’t gene hy ons selfs heeft geseyt) moeten over boort werpen: want wy doen ’t ongeern, ende door noot: ’Tblijckt dat dit alles u werck ende bestier is, ende wy en mogen u niet tegenspreken, ghy hebt in dese sake gedaen nae u welbehagen. Siet van de maniere van spreken. Iudic. 9. op vers 24.

[fol. 120v]

ons: want ghy, HEERE, hebt gedaen, gelijck als’t u heeft behaecht.

15

Ende sy namen Iona op, ende wierpen hem in de zee: Doe stont de zee [stille] van hare verbolgentheyt;

16

Dies vreesden de mannen den HEERE [met] groote vreese: ende sy ⁴⁴ slachteden den HEERE slacht-offer, ende ⁴⁵ beloofden geloften.

44 Als sy behouden waren overgekomen, danckten sy dien Godt, met offerhanden, welcken sy bevonden hadden den autheur te zijn van dat groote onweder, ende de stillinge van dien, ende volgens van harer wonderlicke behoudenisse.

45 Vergel. ond. 2.9. met d’aent.

17

De HEERE nu ⁴⁶ beschickte eenen ⁴⁷ grooten visch ⁴⁸ om Iona in te slocken: ende Iona was in des vissches ⁴⁹ ingewandt, ^b drie dagen ende drie nachten.

46 Ofte, hadde voorbereydt, beschickt. T.w. door sijne almachtige, wijse, vaderlicke regeringe: alsoo ond. 4.6, 7, 8. het Hebr. woort is het selve, daermen houdt het Man den naem van te hebben, daermede Godt Israel spijsde in de woestijne. siet Exod. 16 op vers 15.

47 N. eenen walvisch. Mat. 12.40.

48 Dien volgens geschiede ’t alsoo, dat hy hem inslockte.

49 D. in den buyck ofte balch. hier door heeft Godt desen Propheet gestelt tot een voorbeelt onses Heeren Iesu Christi. siet Mat. 12.40. ende 16.4. Luce 11.30.

b Matth. 12.40. ende 16.4. Luce 11.30.