Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het x. Capittel.

De Prophete vermaent de Ioden, dat sy in alle hare nooden tot Godt haren toevlucht nemen souden, die haer sijnen segen geven soude, vers 1. het welck om dat hare Vaders niet gedaen en hebben, maer haren toevlucht tot de Afgoden genomen hebben, so is dat een oorsake geweest van alle de elende die haer is overkomen, 2. Daer na spreeckt de Prophete van geestelicke weldaden, ende van de overwinninge welcke de Heere sijner Kercke ten tijde des Messiae geven soude, 4, etc.

1

¹ BEgeert van den HEERE regen, ten tijde ² des spaden regens; de HEERE maeckt ³ de weer-lichten: ende hy sal ⁴ haer ⁵ regens genoech geven voor yeder kruyt op den velde.

1 De sin is, Indien ghy eenich dinck van doen hebt, versoeckt sulcx van den Heere met uwe gebeden, het zy regen om uwe vruchten te doen wassen, ofte yet der gelijcke, maer en loopt niet tot de afgoden, gelijck uwe vaders gedaen hebben, daerom ickse gestraft hebbe.

2 Van spaden regen siet Deut. c. 11. op vers 14. ende Vergel. Hagg. 1.6. ende 2.15. Zach. 8.12. Siet oock Ioel 2. vers 23. ende Prov. 16.15.

3 Of, regen-vlagen, of, plas-regen, regenachtige wolcken. Siet Iob 38.25.

4 Of, hen, T.w. die hem daerom sullen bidden. Het is een veranderinge van persoone, hare of hen, voor ulieden.

5 Hebr. Regen des plas-regens, of, regen, [ja] plas-regen, alsoo stater Psal. 40.3. slijck des modders, voor dicken slijck.

2

⁶ Want de Teraphim spreken ydelheyt, ende de waer-seggers ⁷ sien valscheyt, ende sy spreken ^a ydele droomen, sy troosten [met] ydelheyt: ⁸ daerom zijn ⁹ sy ¹⁰ henen getogen als schapen, ¹¹ sy zijn onderdruckt geworden, want daer en was ¹² geen Herder.

6 Of, sekerlick, gewisselick, etc. Dit is de reden, waerom de godtsalige van Godt versoecken ’t gene haer van nooden is, T.w. om dat d’Afgoden niet dan ydelheyt en zijn. Siet Psal. 115.3, 4, etc. Siet oock Ier. 10.8. Hab. 2.18. van Teraphim siet Gen. 31. op vers 19.

7 D. hier te seggen propheteren, of voorseggen, T.w. door den mont harer Propheten.

a Eccl. 5.6.

8 T.w. om dat sy de beelden ge-eert, ende de waerseggers gelooft hebben.

9 T.w. de Ioden uwe Vaders.

10 T.w. in de gevanckenisse na Babylonien.

11 Of, sy hebben opentlick betuycht, of gesproken, dat sy geenen herder en hadden.

12 Dewijle noch de Priesters, noch de Regenten haer ampt niet en betrachtten, noch het volck van die Afgoderye af en trocken. Vergel. Ier. 23.1. Ezech. 34.2. Matth. 9.36.

3

Tegen ¹³ de Herders was mijn toorn ontsteken, ende over ¹⁴ de bocken hebbe ick ¹⁵ besoeckinge gedaen: maer de HEERE der heyrscharen ¹⁶ sal sijne cudde besoecken, het huys Iuda, ende hy salse ¹⁷ stellen, ¹⁸ gelijck het peert sijner Majesteyt in den strijt.

13 Van de welcke vers 2. gesproken is.

14 D. Regenten, of de Rijcke, ende geweldige, als Ies. 14.9. Ezech. 34.17. Dan. c. 8. vers 5.

15 T.w. in mijnen toorn.

16 D. na dat hy sijn volck sal gekastijdt hebben, so sal hyse toerusten, als een schoon verciert peert, D. hy salse herte ende couragie geven, om hare vyanden te konnen wederstaen ende te overwinnen. Dit geestelicker wijse verstaen zijnde, beteeckent dat Godt sijne kercke begaeft ende sterckt met de kracht sijnes H. Geestes, dat sy den duyvel, ende andere hare vyanden, dapperen wederstant doen, ende onder haer voeten treden kunnen. Rom. 16.20.

17 D. toerusten.

18 D. als sijn heerlick ende verciert peert, op het welcke hy in den strijt of krijch sijnen eygenen persoon vertrouwt.

4

¹⁹ Van het selve sal ²⁰ de hoeck-steen, van het selve sal ²¹ de nagel, van het selve sal de strijt-boge, te samen sullen van het selve ²² alle drijvers voort-komen.

19 Van, of uyt het huys Iuda. D. uyt de kercke selfs sal Godt sijn volck met voorstanders versorgen. And. Van hem. T.w. van den Heere, namelick tot beschuttinge sijnes volcx.

20 Hebr. de hoeck. Siet Zephan. c. 1. d’aenteeck. op vers 16. ende 3.6. De Overste des volcks worden oock 1.Sam. 14.38. ende Ies. 19.13. hoecken genoemt.

21 Of, pinne, T.w. met de welcke men de tenten uyt-spant ende vaste maeckt, hier beteeckenende Overste, als Ies. c. 22. vers 23, 25. doch hier insonderheyt krijchs-overste, als blijckt uyt de naestvolgende woorden.

22 Hebr. alle, ofte, elck drijver.

5

Ende ²³ sy sullen zijn als de Helden, ²⁴ die in’t slijck der straten treden in den strijt, ende sy sullen strijden, want de HEERE sal met haer wesen: ende sy sullen die ²⁵ beschamen ²⁶ die op peerden rijden.

23 T.w. die van den hyse Iuda, ende alle ware ledematen der kercke. Want dese woorden passen op het gene dat vers 3. geseyt is.

24 And. Die [hare vyanden] vertreden sullen in den strijt, als het slijck der straten.

25 D. te schande maken.

26 D. de vyanden der kercke Godes, onaengesien sy te peerde ten stryde wel toegerust zijn.

6

Ende ick sal het huys Iuda verstercken, ende ²⁷ het huys Iosephs sal ick ²⁸ behouden, ende ²⁹ ick salse weder insetten, want ick hebbe my harer ontfermt, ende sy sullen wesen als of ickse niet verstooten en hadde: want ick ben de HEERE haer Godt, ende ick salse verhooren.

27 Verst. hier door, voor eerst de tien stammen: Daer na, alle ware Israeliten, die mede tot de kercke Christi sullen vergadert worden.

28 Of, verlossen, als bov. 9.16.

29 Het Hebr. woort het welck in den text staet, schijnt uyt twee in een gesmoltene woorden te bestaen. Ick sal instellen ende wederbrengen. And. Ick salse gerustelick setten, of, doen woonen.

7

³⁰ Ende sy sullen zijn ³¹ als een helt Ephraims, ende haer herte sal sich verblijden, als [van] den wijne: ende hare kinderen sullen’t ³² sien, ende haer verblijden, haer herte sal sich verheugen ³³ in den HEERE.

30 And. ende de Ephraimiten sullen zijn als een heldt.

31 D. dapper, ende wel gemoet. Vergel. Psal. 78.9, etc.

32 D. met blijtschap aenschouwen, hooren, vernemen.

33 Van wegen den Heere, T.w. van wegen sijne genadige bescherminge.

8

Ick salse ³⁴ toe-tsissen, ende salse vergaderen, ³⁵ want ick salse verlossen: ende ³⁶ sy sullen vermenichvuldicht worden, gelijck sy [te vooren] vermenichvuldicht waren.

34 D. beroepen, ende in mijne kercke versamelen door de predicatie des H. Euangelij, Matth. 11.28. Marc. 16.20. Ioh. 7.37. Verstaetmen dit tsissen, ofte te samen roepen van eene vergaderinge des volcks Godes, om hare vyanden tegen-stant te doen, so is het een bewijs, dat Godt seer lichtelick, alst hem belieft, groote heyrlegers kan doen vergaderen. Siet Ies. 5. d’aenteeck. op vers 26. ende 7.18.

35 Of, als ickse verlossen sal. T.w. door het bloet ende Geest mijnes soons Iesu Christi.

36 Of, sy sullen vele, ofte groot worden, gelijck, etc.

9

Ende ³⁷ ick salse onder de volcken zaeyen, ende sy sullen ³⁸ mijner gedencken in verre plaetsen: ende sy sullen ³⁹ leven met hare kinderen, ende ⁴⁰ weder-keeren.

37 D. ick sal mijne kercke die door de gantsche werelt verstroyt sal zijn, uytbreyden, ende vruchtbaer maken, als het gezaeyde zaet. siet Hos. 2. op vers 23. siet de vol-brenginge Actor. 2.5. ende 8.1, 4. 1.Pet. 1.1.

38 D. in my gelooven, my aenroepen, ende dienen : Ia oock mijnen name verkondigen. Dit is insonderheyt geschiet ten tyde der predicatie des H. Euangelij door d’Apostelen, ende hare metgesellen.

39 Dit is te verstaen van een geestelick leven: Doch sommige nemen het, voor wel ende geluckelick hier op aerden leven.

40 T.w. tot Godt door bekeeringe, ofte, tot hare aerdsche besittingen, verlost zijnde uyt de handen harer vyanden.

10

Want ⁴¹ ick salse weder-brengen uyt Egypten-lant, ende ick salse vergaderen uyt Assyrien: ende ick salse in’t lant Gilead, ende Libanons brengen, ⁴² maer ’t en sal haer niet genoech wesen.

41 De sin is, Gelijck ick mijn volck Israel eertijts uyt Egypten-lant, ende andre landen, daer het eenen tijt lanck in elende is geweest, hebbe gebracht in ’t lant Canaan, Alsoo sal ic mijn uytverkoren volck uyt de blintheyt, afgogerye, ende dienstbaerheyt des duyvels verlossen, in mijne kercke brengen, ende eeuwich salich maken.

42 And. maer daer en sal niet plaetse genoech voor haer gevonden worden. T.w. om te woonen, sy sullen te machtich in getale zijn. Van de beteeckenisse des Hebr. woorts siet Num. 11. d’aenteeck op vers 22. Hos. 12.9.

[fol. 135r]

11

Ende ⁴³ hy sal door de zee gaen, ⁴⁴ die benauwende, ende ⁴⁵ hy sal de golven in de zee slaen, ende alle de diepten der rivieren sullen verdroogen: dan sal ⁴⁶ de hoochmoet van Assur neder-geworpen worden, ende ⁴⁷ de scepter van Egypten sal wech-wijcken.

43 T.w. de Heere Christus.

44 Hebr. hy sal door de zee gaen [met] benautheyt, ofte, benauwinge. De sin is, hy sal de zee beangstigen, gelijck hy eertijts de roode zee beangsticht heeft. siet Psal. 114.3. Iesa. c. 11.15, etc. D. Godt sal sijne uytverkorene eenen wonderlicken doorganck openen, om uyt het geestelicke Egypten deser werelt in het hemelsche Canaan te gaen. Andre, ende het [T.w. mijn volck] sal door de zee der benautheyt, ofte der beangstinge doorgaen, eer het in het hemelsche Canaan sal gestelt worden.

45 T.w. de Heere. Die sal alle verhindernissen uyt den wech nemen.

46 Of, de hoocheyt.

47 D. het regiment, alle regeringe, als Gen. 49.10. want de Assyriers, ende Egyptenaers, mitsgaders andre heydensche Natien, die de Gemeynte Godes plechten te vervolgen, sullen haer den scepter ende regeringe Christi onderwerpen.

12

Ende ⁴⁸ ick salse stercken ⁴⁹ in den HEERE, ende in sijnen Name sullen sy wandelen, spreeckt de HEERE.

48 T.w. Godt de Vader, sal mijn volck verstercken.

49 D. in den geloove aen Iesum Christum, die het hooft sijner kercke is.