Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xix. Capittel.

1 Zacheus soeckt Christum te sien, 6 ontfangt hem in syn huys. 8 Betuyght sijne boetveerdigheyt, ende wort van Christo getroost. 11 Door de gelijckenisse van het uytdeelen der ponden, leert Christus dat men sijne gaven tot winste moet besteden. 29 Doet sijnen inganck binnen Ierusalem rijdende op eenen esel. 37 ende wort van de schare met geluckwenschinge ontfangen. 41 Weent over de stadt Ierusalem, ende voorseght hare verwoestinge. 45 Drijft de koopers ende verkoopers uyt den Tempel. 47 De Over-priesters ende Schriftgeleerde soecken hem te dooden.

1

ENde [Iesus] ¹ ingekomen zijnde, ginck hy door ² Iericho:

1 M. in de stadt. Siet cap. 18.35.

2 Van de gelegentheyt van dese stadt. Siet Marc. 10.46

2

Ende siet daer was een man met name geheeten Zacheus, ende dese was een ³ Overste der tollenaren, ende hy was rijck:

3 In elcke Provincie ende stadt waren verscheydene Tollenaren, onder welcke een de ooperste was, die de tollen aen de Romeynen moest verantwoorden. Siet diergelijcke by Iosephum Antiq. lib. 12. cap. 4.

3

Ende socht Iesum te sien, wie hy was: ende en konde niet van wegen de schare, omdat hy kleyn ⁴ van persoon was.

4 Gr. statuere, ofte lenghte

4

Ende voor uyt loopende klam hy op eenen ⁵ wilden vijgeboom, op dat hy hem mochte sien: want hy door dien [wegh] soude voor by gaen.

5 Gr. Sycomoraea, was een boom in Syrien ende Egypten, hebbende de grootte ende de bladeren van een moerbesien-boom, ende vruchten als vijgen, doch sonder kernen. Plin, l. 13. cap. 7.

5

Ende als Iesus aen die plaetse quam, opwaerts siende sach hy hem, ende seyde tot hem, Zachee haest u ende komt af: want ick moet heden in uw' huys ⁶ blijven.

6 D. herbergen, gelijck vers 7. verklaert wort.

6

Ende hy hastede hem ende quam af, ende ontfinck hem ⁷ met blijdschap.

7 Gr. blijde zijnde.

7

Ende alle die't sagen murmureerden, seggende, Hy is tot eenen sondigen man ingegaen om ⁸ te herbergen.

8 Gr. uyt te spannen: een wijse van spreken genomen van het uytspannen der peerden, als men voor de herberge komt.

8

Ende Zacheus stondt ende seyde tot den Heere, Siet de helft van mijne goederen, Heere, geve ick den armen: ende indien ick yemandt yet ⁹ door bedroch ontvremt hebbe, dat geve ick ¹⁰ vierdubbel weder.

9 Ofte, door valsch aenbrengen, ofte beschuldigen, afgenomen hebbe. Siet Luc. 3.14.

10 Namel. volgens de Wet der straffe over de dieverye. Exo. 22.1. 2.Sam. 12.6.

9

Ende Iesus seyde tot hem, Heden is desen ¹¹ huyse salicheyt geschiet, nademael

11 D. huysgesin: alsoo de huysvader in Christum geloovende 't geheele huysgesin in het verbondt oock gerekent wort, volgens de belofte Gen. 17.7. Act. 2.39. Act. 16.15, 33. 't en zy datse door haer ongeloovicheyt dese genade verwerpen.

[fol. 39v]

oock ^a dese ¹² een sone Abrahams is.

a Luc. 13.16.

12 Namel. niet alleen nae den vleesche, maer oock nae de belofte. Rom. 9.8.

10

^b Want de Sone des menschen is gekomen, om te soecken ende salich te maken dat verloren was.

b Matth. 18.11. ende 10.6. ende 15.24. Actor. 13.46.

11

Ende als sy dat hoorden, voeghde hy daer by, ende seyde een gelijckenisse, om dat hy na by Ierusalem was, ende [om dat] sy meynden dat ¹³ het Coninckrijcke Godts terstont soude openbaer worden.

13 N. 'T welck sy haer inbeeldden een wereltsch Coninckrijck te sullen zijn.

12

^c Hy seyde dan, Een seker welgeboren ¹⁴ man reysde in een verre [gelegen] lant, om voor hem selven een Coninckrijck te ontfangen, ende [dan] weder te keeren.

c Matth. 25.14. Marc. 13.34.

14 Gr. mensche. door desen welgeboren man verstaet hy hem selven: door de dienstknechten sijne Discipelen, ende voornamelick de leeraers: door dese burgers de hardtneckige Ioden: door het verre gelegen lant, den hemel: door de ponden de geestelicke gaven: door het wederkomen, sijne laetste komste om te oordeelen, ende door het geven der steden, de geestelicke ende eeuwige belooninge.

13

Ende geroepen hebbende sijne tien dienstknechten, gaf hy haer tien ¹⁵ ponden, ende seyde tot haer, Doet handelinge tot dat ick kome.

15 Gr. Mna, in't Latijn Mina: welcke gerekent wort op tsestich gemeene sikels, ofte hondert ende twintich denarien ofte drachmen silvers. Siet Ezech. 45.12. ende wat een denarius doet, siet Mat. 18.28. Soo men dese Mina wil verstaen van goudt, soo bedraeght'se soo veel meer, als het goudt weerdiger is als het silver.

14

Ende sijne burgers hateden hem, ende sonden hem gesanten na, seggende, Wy en willen niet dat dese over ons Coninck zy.

15

Ende het geschiedde, doe hy weder quam, als hy het Coninckrijck ontfangen hadde, dat hy ¹⁶ seyde dat die dienstknechten tot hem souden geroepen worden, dien hy ¹⁷ het gelt gegeven hadde, op dat hy weten mochte, wat een yegelijck met handelen gewonnen hadde.

16 D. beval.

17 Gr. het silver.

16

Ende de eerste quam, ende seyde, Heere, uw' pondt heeft tien ponden daer toe gewonnen.

17

Ende hy seyde tot hem, Wel, ghy goede dienst-knecht, dewijle ghy in het minste getrouw' zijt geweest, so hebt ¹⁸ macht over tien steden.

18 Ofte, gebiedt.

18

Ende de tweede quam ende seyde, Heere, uw' pondt heeft vijf ponden ¹⁹ gewonnen.

19 Gr. gemaeckt.

19

Ende hy seyde oock tot desen, Ende ghy, weest over vijf steden.

20

Ende een ander quam seggende, Heere, siet [hier] uw' pondt, 'twelck ick in eenen ²⁰ sweet-doeck wech geleyt hadde:

20 Ofte neusdoeck, ofte, lijnendoeck.

21

Want ick vreesde u, om dat ghy een straf mensche zijt, ghy neemt wech dat ghy niet geleght en hebt, ende ghy maeyt dat ghy niet gezaeyt en hebt.

22

Maer hy seyde tot hem, ^d Wt uwen mondt sal ick u oordeelen, ghy boose dienst-knecht: ghy wist dat ick een straf mensche ben, nemende wech dat ick niet gelecht en hebbe, ende maeyende dat ick niet gezaeyt en hebbe.

d 2.Sam. 1.16. Matth. 12.37.

23

Waerom en hebt ghy dan mijn gelt niet inde ²¹ banck gegeven, ende ick komende hadde het selve met ²² woecker mogen eysschen?

21 Gr. Tafel, dat is, den genen die tafel ofte banck houden, om gelt op wissel ofte winste uyt te geven.

22 D. winste. Niet dat de Heere onbehoorlicken woecker soude prijsen, maer dat hy daer mede wil leeren, dat men sijne gaven tot winste ende stichtinge onses naesten, ende tot Godes eere moet besteden. Siet diergelijck Matth. 25.27.

24

Ende hy seyde tot de gene die by hem stonden, Neemt dat pondt van hem wech, ende geeft het dien, die de tien ponden heeft.

25

Ende sy seyden tot hem, Heere hy heeft tien ponden.

26

^e Want ick segge u, ²³ dat eenen yegelijcken die heeft sal gegeven worden: maer van den genen die niet en heeft, van dien sal genomen worden oock dat hy heeft.

e Matth. 13.12. ende 25.29. Marc. 4.25. Luc. 8.18.

23 Dese reden en past niet op het naeste, maer op het 24 vers waer van siet Mat. 13.12.

27

Doch ²⁴ dese mijne vyanden, die niet en hebben gewilt, dat ick over haer Coninck soude zijn, brenght hier, ende ²⁵ slaet'se [hier] voor my doot.

24 Hier door worden de hardtneckige Ioden verstaen, die vers 14. sijne burgers genaemt worden, ende door hare weerspannicheyt sijne vyanden waren geworden.

25 Gr. slachtse.

28

Ende dit geseght hebbende reysde hy ²⁶ voor [haer] henen, ende ginck op na Ierusalem.

26 Ofte, voor henen, om te betoonen sijne gewillicheyt ende vrymoedicheyt in het aengaen van sijn lijden.

29

^f Ende het geschiedde als hy na by ²⁷ Bethphage ende Bethanien gekomen was, aen den bergh genaemt ²⁸ den Olijf-bergh, dat hy twee van sijne discipelen uytsondt,

f Matth. 21.1. Marc. 11.1.

27 Hoe verre dese plaetsen van Ierusalem gelegen waren, Siet Matth. 21.1.

28 Gr. der olijven, Namel. bergh.

30

Seggende, Gaet henen in dat vleck, dat tegen over is: in 't welck inkomende sult ghy ²⁹ een veulen gebonden vinden, waer op geen mensche oyt en heeft geseten: ontbindt het selve, ende brenght het.

29 Namel. van eene eselinne, met sijn moeder. Siet Mat. 21.2. Marc. 11.2.

31

Ende indien yemandt u vraeght, Waerom ontbindt ghy [dat]? so sult ghy alsoo tot hem seggen, Om dat het de Heere van noode heeft.

32

Ende die uyt gesonden waren, henen gegaen zijnde, vonden 't gelijck hy haer geseght hadde.

33

Ende als sy het veulen ontbonden, seyden de heeren des selven tot haer, Waerom ontbindt ghy het veulen?

34

Ende sy seyden, De Heere heeft het van noode.

35

^g Ende sy ³⁰ brachten het selve tot Iesum. ^h Ende hare ³¹ kleederen op het veulen geworpen hebbende, setteden ³² sy Iesum daer op.

g Ioan. 12.14.

30 Gr. leydden 't.

h 2.Reg. 9.13.

31 D. opper-kleederen ofte mantels.

32 Namel. vele uyt de schare. Marc. 11.8.

36

Ende als hy [voort] reysde, spreydden sy hare kleederen onder [hem] op den wegh.

37

Ende als hy nu genaeckte aen den af-ganck des Olijf-berghs, begon alle de menichte ³³ der Discipelen haer te verblijden, ende Godt te loven met grooter stemme, van wegen alle ³⁴ de krachtige daden die sy gesien hadden,

33 Namel. soo die hem gevolgt waren, als die hem uyt Ierusalem te gemoete gekomen waren. Ioan. 12.12, 13.

34 Gr. de krachten.

38

Seggende, ^{i 35} Gesegent is de Coninck die daer komt inden name des Heeren: ^{k 36} Vrede [zy] inden Hemel, ende heerlickheyt inde hooghste [plaetsen].

i Psal. 118.26.

35 Siet hier van Matth. 21.9.

k Luc. 2.14. Ephes. 2.14.

36 D. Godt zy bevredight ende versoent met de menschen, door de komste deses Conincks, ende daer door verheerlickt.

39

Ende sommige der Phariseen uyt de schare seyden tot hem, Meester bestraft uwe Discipelen.

40

Ende hy antwoordende seyde tot haer, Ick segge u lieden dat, so dese swijgen, ^l de steenen haest roepen sullen.

l Hab. 2.11.

41

Ende als hy na by quam, ende de stadt sagh, weende hy over haer,

42

Seggende, Och of ghy oock bekendet, oock noch in ³⁷ desen uwen dagh, 't gene tot uwen vrede [dient]! Maer nu is het verborgen voor uwe oogen.

37 Namel. op welcken ick nu voor de laetste reyse tot u kome, ende u waerschouwe, tot uwe behoudinge ende salicheyt: Dit is een afgebrokene reden, waer op moet worden verstaen, hoe geluckigh soudt ghy dan zijn? ofte yet diergelijcks.

43

Want daer sullen dagen over u komen, dat uwe ³⁸ vyanden ³⁹ een begravinge rontom u sullen opwerpen, ende sullen u omcingelen, ende u van alle zijden benauwen.

38 N. de Romeynen. Siet de vervullinge hier van by Iosephus, van het Ioodsche oorlogh in 't seste Boeck.

39 Ofte, wal van uyt-gegravene aerde op-geworpen.

44

^m Ende sullen u tot den grondt nederwerpen, ende uwe ⁴⁰ kinderen in u: ende sy en sullen in u den [eenen] steen op den [anderen] steen niet laten: daerom dat ghy ⁴¹ den tijdt uwer besoeckinge niet bekendt en hebt.

m Matth. 24.1, 2. Marc. 13.3. Luc. 21.6. 1.Reg. 9.7, 8. Mich. 3.12.

40 D. inwoonders, gelijck Matt. 23.37.

41 N. in welcke u door de predicatie des Euangeliums de genade Godts nu wort aengeboden.

45

Ende gegaen zijnde inden Tempel, begon hy uyt te drijven de gene die daer in verkochten ende kochten,

46

Seggende tot haer, ⁿ Daer is geschreven, ⁴² Mijn huys is een huys des gebedts: maer ghy hebt dat tot een kuyl der moordenaren gemaeckt.

n Esai. 56.7. 1.Reg. 8.29. Matth. 21.13. Marc. 11.17. Ierem. 7.11.

42 D. den Tempel.

47

Ende hy leerde dagelicks inden Tempel: ^o ende de Overpriesters, ende de Schriftgeleerde, ende ⁴³ de Overste des volcks sochten hem ⁴⁴ te dooden:

o Marc. 11.8. Ioan. 7.19. ende 8.37.

43 Gr. de eerste, ofte, voornaemste.

44 Gr. verderven, ofte, vernielen.

48

Ende sy en vonden niet, wat sy doen souden: want alle het volck ⁴⁵ hingh hem aen, ende hoorde [hem].

45 Gr. hingh van hem. D. hingh hem aen: ofte was zeer begeerich om hem te hooren.