Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het ij. Capittel.

1 Christus in de bruyloft tot Cana verandert het water in wijn. 11 'Twelck het beginsel is van sijne wonderwercken. 12 Gaet nae Capernaum. 13 ende van daer nae Ierusalem, op het feest van Paschen. 14 Drijft de verkoopers ende wisselaers uyt den Tempel. 18 De Ioden begeeren een teecken, welcke hy wijst op het breken ende weder oprechten van den Tempel sijns lichaems. 23 Vele siende sijne wonderwercken gelooven in hem. 24 Doch hy en betrouwt hem selven haer niet, om dat hy haer herte kende.

1

ENde op den ¹ derden dagh was daer een bruyloft te Cana ² in Galileen: ende de moeder Iesu was aldaer.

1 N. na sijn vertreck naer Galileen, waer van cap. 1.44. gesproken wort.

2 D. gelegen in Galileen, ontrent dry uyren gaens van Nazareth. Wort alsoo genaemt om te onderscheyden van een ander Cana gelegen by de palen van Phenicien, in de stamme Aser. Iosu. 19.28.

2

Ende Iesus was oock ³ genoot, ende sijne Discipelen, tot de bruyloft.

3 Gr. geroepen.

3

Ende als'er wijn gebrack, seyde de moeder Iesu tot hem, Sy en hebben geenen wijn.

4

Iesus seyde tot haer, ⁴ Vrouwe, ⁵ wat hebbe ick met u [te doen]? Mijne ⁶ uyre en is noch niet gekomen.

4 So noemt Christus sijne Moeder, niet uyt kleynachtinge, maer om aen te wijsen, dat hare moederlicke autoriteyt in saken sijn ampt aengaende niet en moest gelden, maer alleen sijn Godtlick beroep.

5 Gr. wat is my ende u. Een Hebreeusche maniere van spreken met sich brengende eene bestraffinge. siet 2.Sam. 16.10. ende 19.22.

6 D. het en is noch den bequamen tijdt niet.

5

Sijne moeder seyde tot de dienaers, So wat hy u lieden sal seggen, [dat] doet.

6

Ende aldaer waren ses steenen water-vaten gestelt ^a na ⁷ de reyniginge der Ioden, elck houdende twee ofte drie ⁸ metreten.

a Marc. 7.3.

7 D. na de wijse van de reyniginge der Ioden, waer van siet Mat. 15.2. ende 23.25. Marc. 7.4, 8. Luc. 11.39.

8 Elck Metretes hield, gelijck sommige rekenen, ontrent hondert ende twintig ponden nats, elck pont nu voor een halve pinte gerekent zijnde, soude elcke metretes houden ontrent vijfthien stoopen. So dat de water-vaten van twee metreten souden houden ontrent dertig stoopen, ende van dry metreten vijf ende veertig stoopen.

[fol. 45r]

7

Iesus seyde tot haer, Vullet de watervaten met water. Ende sy vuldense tot boven toe.

8

Ende hy seyde tot haer, Schept nu, ende draeght het tot den ⁹ hofmeester, ende sy droegen't.

9 Gr. Architriclinos, D. de Overste van de eetsale die by ons gemeenlijck schaf-meester, ofte hof-meester, genaemt wort.

9

Als nu de hofmeester het water, dat wijn geworden was, geproeft hadde (ende hy en wist niet van waer [de wijn] was, maer de dienaren die het geschept hadden wisten't) so riep de hofmeester den Bruydegom,

10

Ende seyde tot hem, Alle ¹⁰ man set eerst den goeden wijn op, ende wanneermen ¹¹ wel gedroncken heeft, als dan den minderen: [maer] ghy hebt den goeden wijn tot nu toe bewaert.

10 Gr. mensche.

11 Gr. als sy droncken geworden zijn, D. door den dranck verheught zijn geworden. want dit woort en beteeckent niet altijt 't gene eygentlick dronckenschap genaemt wort, maer oock een milde nuttinge des drancx, sonder overdaet, tot verheuginge. Siet Gen. 43.34. Hag. 1. vers 6.

11

Dit ¹² beginsel der teekenen heeft Iesus gedaen te Cana in Galileen, ende heeft sijne ¹³ heerlickheyt geopenbaert: ende sijne discipelen ¹⁴ geloofden in hem.

12 D. het eerste van alle de mirakelen, die hy oyt in 't openbaer gedaen heeft: ofte het eerste dat hy in Galileen gedaen heeft, gelijck men kan afnemen uyt Ioan 4.46, 54.

13 D. de kracht ende majesteyt sijner Godtlicker nature.

14 D. wierden daer door in het geloove versterckt, dat hy de Sone Godts ende de ware Messias was. want datse te voren al geloofden, blijckt uyt Ioan. 1. versen 41, 46, 50.

12

Daer na ginck hy af na Capernaum, hy ende sijne moeder, ende sijne ¹⁵ broeders, ende sijne discipelen, ende en bleven aldaer niet vele dagen.

15 D. sijne bloedtverwanten. Siet Matth. 12.46.

13

Ende het ¹⁶ Pascha der Ioden was na by, ende Iesus ginck op na Ierusalem.

16 Dit was het eerste Pascha na sijnen doop, op welck hy den selven tempel noch eens reynight ontrent sijn laetste Pascha. siet Matt. 21.12. Luc. 19.45.

14

^b Ende hy vondt inden Tempel ¹⁷ die ossen, ende schapen, ende duyven vercochten, ende de wisselaers [daer] sittende:

b Matth. 21.12. Marc. 11.15. Luc. 19.45.

17 Siet hier van Matth. 21.12.

15

Ende een geessel van touwkens gemaeckt hebbende, ¹⁸ dreef hy'se alle uyt den tempel, oock de schapen ende de ossen: ende ¹⁹ het gelt der wisselaren stortede hy uyt, ende keerde de tafelen om.

18 Gr. wierp hy se alle uyt.

19 Het Gr. woort beteeckent kleyn gelt, waer mede het groot gelt verwisselt wort.

16

Ende hy seyde tot de gene die de duyvem vercochten, Neemt dese dingen van hier wech: en maeckt niet het huys mijns Vaders tot een huys van coophandel.

17

Ende sijne Discipelen wierden indachtich datter geschreven is, ^c Den yver uwes huys heeft my ²⁰ verslonden.

c Psal. 69.10.

20 Gr. opgegeten.

18

De Ioden antwoordden dan, ende seyden tot hem, ^d Wat teecken toont ghy ons, ²¹ dat ghy dese dingen doet?

d Matth. 12.38. ende 16.1. Marc. 8.11. Luc. 11.29. Ioan. 6.30.

21 Ofte, waerom, dewijle.

19

Iesus antwoordde ende seyde tot haer: ^{e 22} Breket desen tempel, ende in dry dagen sal ick den selven oprechten.

e Matth. 26.61. ende 27.40. Marc. 14.58. ende 15.29.

22 Gr. ontbindet, ofte, ontdoet.

20

De Ioden seyden dan, ²³ Ses en veertich jaren is [over] desen tempel gebouwt, ende ghy, sult ghy dien in dry dagen oprechten?

23 N. na dat de Ioden uyt de Babylonische gevanckenisse waren weder-gekeert. waer van siet Esdr. cap. 4.5.6. ende Ioseph. Antiq. lib. 11. cap. 1. 2. 3. 4.

21

Maer hy seyde [dit] van ²⁴ den tempel sijns lichaems.

24 D. van sijn eygen lichaem, ofte menschelicke nature, in welcke de volheyt der Godtheyt lichamelick als in haren tempel woont. Col. 2.9. ende waer van desen tempel te Ierusalem een voorbeeld was.

22

Daerom als hy opgestaen was van den dooden, ^f wierden sijne discipelen gedachtich, dat hy dit tot haer geseght hadde: ende sy geloofden de Schrift, ende het woort, dat Iesus gesproken hadde.

f Luc. 24.8.

23

Ende als hy te Ierusalem was, op het Pascha in het Feest, ²⁵ geloofden vele in sijnen name, siende sijne teeckenen die hy dede.

25 N. met een bloote kennisse ende toestemminge, sonder rechten gront ende vertrouwen, gelijck blijckt uyt het volgende vers.

24

Maer Iesus selve en betrouwde haer hem selven niet, om dat hy'se alle kende:

25

Ende dat hy niet van nooden en hadde dat yemant getuygen soude van den mensche, ^g want hy selve ²⁶ wist wat in den mensche was.

g 1.Sam. 16.7. 1 Par. 28.9. Psal. 7.10. ende 103.14. Ierem. 11.20. ende 17.10. ende 20.12. Ioan. 6.64.

26 D. als waerachtich Godt, ende kenner der herten. Apoc. 2.23.