Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het iij. Capittel.

1 Petrus gaende op na den tempel, met Ioanne, geneest eenen creupel geborenen. 9 waer over 't volck verwondert zijnde toeloopt. 12 welck Petrus onderrecht, dat dit werck niet door sijne, maer door Iesu Christi kracht geschiet was. 14 dien sy gedoodt hadden, ende die van den dooden was opgestaen. 17 Troost haer, ende vermaent'se tot bekeeringe. 20 op dat se voor hem, die nu inden hemel is, ende van daer weder-komen sal. 22 na het getuygenisse Mosis, 24 ende aller propheten, 25 den segen Abrahams ontfangen souden.

1

PEtrus nu ende Ioannes gingen te samen op na den Tempel, ontrent ¹ de uyre des gebedts, zijnde ² de negende [uyre]:

1 N. op welcke, beneffens de gebeden, oock het dagelijcks avont-offer opgeoffert wierdt, Siet Exod. 29.38, 39.

2 N. na den opganck der Sonne, te weten, als die uyre nu ge-eyndight was: over een komende met onse derde uyre na den middagh. siet Actor. 2.15. Ioan. 11.9.

2

^a Ende een seker ³ man, die creupel was van sijns moeders lijve, wiert gedragen: welcken sy dagelijcks setteden aen de deure des tempels, genaemt ⁴ de Schoone, ^b om een ⁵ aelmoesse te begeeren, van de gene die in den Tempel gingen.

a Actor. 14.8.

3 N. van over de veertich jaren. Act. 4.22.

4 Dese was een van de poorten des voor-hofs, ende soo het schijnt, de groote poorte die tegen het Oosten stondt, alsoo genaemt om hare schoonheyt ende kostelickheyt. Siet Ioseph Antiq. lib. 15. c. 14.

b Ioan 9.8.

5 De arme te laten bedelen was van Godt verboden onder sijn volck, Deut. 15.4. so dat dit oock een teecken was dat doe onder de Ioden de wetten Godts zeer vervallen waren.

3

Welcke Petrum ende Ioannem siende, als sy inden Tempel souden ingaen, badt dat hy een aelmoesse mochte ontfangen.

4

Ende Petrus sterck op hem siende, met Ioanne, seyde, Siet op ons.

5

Ende hy hield [de oogen] op haer, verwachtende dat hy ⁶ yet van haer soude ontfangen.

6 Dat is, eenige aelmoesse.

6

Ende Petrus seyde, Silver ende gout en hebbe ick niet: maer 't gene ick hebbe dat geve ick u, ^{c 7} In den name Iesu Christi ⁸ des Nazareners, staet op ende wandelt.

c Actor. 4.10.

7 D. door Christi bevel ende cracht: ofte, vertrouwende op de beloften ende cracht Christi.

8 Siet Matth. 2.23.

7

Ende hem grijpende by de rechter handt, rechtede [hem] op, ende terstont wierden sijne ⁹ voeten ende enckelen vast.

9 Gr. baseis, dat is, fundamenten. want de voeten zijn als het fondament waer op het lichaem rust, staet, ende gedragen wort.

8

Ende hy ¹⁰ op-springende stont ende wandelde, ende ginck met haer in den Tempel, wandelende ende springende, ende lovende Godt.

10 D. niet alleen opstaende, maer tot een teecken van volkomene genesinge ende van blijdschap opspringende. Siet Esai. 35.6. ende Actor. 14.10.

9

Ende alle het volck sagh hem wandelen ende Godt loven.

10

Ende sy kenden hem dat hy die was, die om een aelmoesse geseten hadden aen de Schoone poorte des Tempels: ende sy wierden vervult met verbaestheyt ende ontsettinge, over het gene dat hem geschiet was.

11

Ende als de creupele, die gesont gemaeckt was, [aen] Petrum ende Ioan-

[fol. 60r]

nem ¹¹ vast hield, liep alle het volck gesamentlick tot haer in het voorhof, 't welck ¹² Salomons [voorhof] genaemt wort, verbaest zijnde.

11 D. hem vast ontrent haer hield, sonder van haer te wijcken.

12 D. die eerst van Salomon om den Tempel getimmert was, ende daer na, met den Tempel verwoest zijnde, wederom op de selve plaetse opgebouwt was, ende daerom den name Salomons hadde behouden. siet 1.Reg. 6.3. Ioan. 10.23. Actor. 5.12.

12

Ende Petrus [dat] siende ¹³ antwoordde tot het volck, Ghy Israëlitische mannen, wat verwondert ghy u over dit? ofte wat siet ghy [so] sterck op ons, als of wy door onse eygene kracht ofte ¹⁴ Godtsalicheyt desen hadden doen wandelen?

13 D. sprack.

14 Nam. als of wy voor de selve dit souden verdient hebben.

13

¹⁵ De Godt Abrahams, ende Isaacs, ende Iacobs, de Godt onser Vaderen, heeft sijn ¹⁶ kindt Iesum ¹⁷ verheerlijckt, welcken ghy overgelevert hebt, ende hebt hem ¹⁸ verloochent ^d voor het aengesicht Pilati, als hy oordeelde datmen [hem] soude los laten.

15 D. de ware Godt, die hem aen dese Patriarchen ende voorvaders geopenbaert, met haer ende hare naekomelingen een verbondt gemaeckt heeft, ende die van haer is gekent ende gedient geweest, siet Actor. 5.30. ende Phil. 2.9.

16 Ofte, knecht, dienaer. Siet Iesai. 53.11. ende hier vers 26. ende Actor. 4.27.

17 N. hem van den dooden opgeweckt, ende inden hemel tot de hooghste eere opgenomen hebbende, ende door onsen dienst dusdanige mirakelen doende.

18 N. dat hy uwe Coninck was. Ioan. 19.15.

d Matth. 27.20. Marc. 15.11. Luc. 23.18. Ioan. 18.40.

14

Maer ghy hebt ¹⁹ den heyligen ende rechtveerdigen verloochent, ende hebt begeert dat u ²⁰ een man, die een doodt-slager was, soude geschoncken worden:

19 Siet Act. 2.27.

20 Namel. Barabbas. Siet Marc. 15.7.

15

Ende ²¹ den Vorst des levens hebt ghy gedoodet, welcken Godt opgeweckt heeft uyt den dooden: ^{e 22} waer van wy getuygen zijn.

21 D. die den eenigen leydsman is om de menschen door sijn verdiensten ende crachtige werckingen tot het eeuwige leven te brengen. Siet Act. 4.12.

e Actor. 1.8. ende 2.32.

22 D. van welcke saecke, ofte, van welcken Christus.

16

Ende door het geloove ²³ in sijnen naem heeft ²⁴ sijnen naem desen ²⁵ gesterckt, dien ghy siet ende kent: ende het geloove dat ²⁶ door hem is, heeft hem dese ²⁷ volmaeckte gesontheyt gegeven, in uwer aller tegenwoordicheyt.

23 Gr. sijns naems, dat is, dewijle hy in den name Christi gelooft heeft, gelijck in't volgende verclaert wordt. Siet Marc. 11.22. ende Rom. 3.22.

24 Dat is, dese Iesus Christus selve, in wiens name ende door wiens cracht dit mirakel geschiet is.

25 D. sijne voeten vast gemaeckt, dat hy nu op de selve staen ende gaen kan.

26 Ofte, in hem.

27 N. van alle sijne leden, die hy nu ten vollen can gebruycken.

17

Ende nu, Broeders, ick weet dat ghy't door ²⁸ onwetenheyt gedaen hebt, gelijck als oock uwe ²⁹ Overste:

28 Dit seght hy om haer te troosten met de hope van vergevinge, also'se niet in den H. Geest gesondigt en hadden. siet Luc. 23.34. Ioan. 16.3. 1.Cor. 2.8. 1.Tim. 1.13.

29 Dit moet verstaen worden van sommige der selve, van welcke d'Apostel spreeckt 1.Cor. 2.8. want van sommige getuyght Christus datse in den H. Geest gesondight hebben, Matth. 12.30, 31, 32.

18

Maer Godt heeft alsoo vervult, 'tgene hy ^f door den mondt aller sijner Propheten te voren verkondight hadde, dat de Christus lijden soude.

f Luc. 24.27. Iesa. 50.6. ende 53.5.

19

^g Betert u dan, ende bekeert u, op dat uwe sonden mogen uytgewischt worden: wanneer de tijden ³⁰ der verkoelinge sullen gekomen zijn, van het aengesicht des Heeren,

g Actor 2.38.

30 D. der verquickinge der geloovige, die de hitte der vervolgingen in dese werelt onderworpen zijn. Psalm 66.12. Iesai. 28.12. Ier. 6.16.

20

Ende hy ³¹ gesonden sal hebben Iesum Christum, die u ³² te voren gepredickt is:

31 N. voor de tweede reyse, ofte in sijne tweede toekomste ten oordeel.

32 Anders, te voren bestelt, geschickt, geordineert.

21

Welcken de Hemel moet ³³ ontfangen ³⁴ tot de tijden der weder-oprechtinge aller dingen, die Godt gesproken heeft door den mond aller sijner heylige Propheten ³⁵ van [alle] eeuwe.

33 D. ontfangen hebbende, behouden.

34 D. tot den dagh des algemeynen oordeels, op welcke alle dingen, die nu om der sonden wille de ydelheyt onderworpen zijn, weder te rechte sullen gebracht ende herstelt worden. Rom. 8.20. 2.Pet. 3.13. ofte tot dat alles volkomelick sal vervult zijn, dat door de Propheten is voorseght geweest.

35 D. eertijts, in voortijden: ofte, van't begin der eeuwen, Ioan. cap. 9. vers 32. Onder dese is oock geweest Enoch. Iude. vers 14.

22

Want Moses heeft tot de Vaderen geseght, ^h De Heere uwe Godt sal u ³⁶ eenen Propheet verwecken uyt uwe broederen ³⁷ gelijck my: dien sult ghy hooren, ³⁸ in alles wat hy tot u spreken sal.

h Deut. 18.15, 18, 19. Ioan. 1.46. Actor. 7.37.

36 D. een uytnemend' leeraer op een bysondere wijse van Godt gesonden.

37 D. my gelijck zijnde na de menschelicke nature, ende in uytnementheyt van bysondere sendige, getrouwheyt, ende mirakelen: doch hem in velen oock te boven gaende. Siet Deut. 18.15. Hebr. 3.2, 3, 4, 5.

38 Ofte, na alles.

23

Ende het sal geschieden, dat alle ziele die desen Propheet niet en sal gehoort hebben, ³⁹ uytgeroeyt sal worden uyt den volcke.

39 Ofte, verdelght, vernielt: Moses seght Deuter. 18.19. van dien wil ick het eysschen: dat is, ick sal hem straffen, namelick als hier verclaert wort, met uytroeyinge uyt mijn volck. Hebr. 2.2, 3.

24

Ende oock alle de Propheten ⁴⁰ van Samuel aen, ende die daerna [gevolght zijn], so vele als'er hebben gesproken, die hebben oock dese dagen te voren verkondight.

40 Hoe wel voor Samuels tijden na Mosem oock eenige Propheten geweest zijn, soo wil nochtans Petrus datmen voornamelick sal sien op Samuel ende de Propheten die na hem geweest zijn, ten tijde der Coningen ende daer na alsoo de selve claerder van Christo hebben gepropheteert. Act. 10.43.

25

Ghy lieden zijt ⁴¹ kinderen der Propheten, ende des ⁴² Verbondts, 't welck Godt ⁴³ met onse Vaderen opgerecht heeft, seggende tot Abraham, ⁱ Ende in uwen zaede sullen alle ⁴⁴ geslachten der aerde gesegent worden.

41 D. afkomstigh van de Propheten: ofte, dien de Propheten voornamelick zijn gesonden geweest.

42 Ofte, Testaments. Siet Gen. 17.7. Rom. 9.4.

43 Ofte, tot onse vaderen.

i Gen. 22.18. Gal. 3.8.

44 D. volcken. waer van siet nader verclaringe Galat. 3.8. Gen. 22.18.

26

Godt ⁴⁵ opgeweckt hebbende sijn ⁴⁶ kint Iesum, heeft den selven eerst ⁴⁷ tot u gesonden, dat hy u lieden ⁴⁸ segenen soude ⁴⁹ daer in dat hy een yegelijck [van u] afkeere van uwe boosheden.

45 N. uyt den dooden: ofte verweckt, dat is, inde werelt gesonden. Act. 13.22, 23.

46 Ofte, knecht, dienaer. Siet vers 13.

47 N. Ioden, ende burgers van Ierusalem. Act. 13.46.

48 N. met genade in dit leven, ende met heerlickheyt in het toekomende.

49 Ofte, daer in dat een yegelick van u hem afkeere van sijne boosheden. Doch het eerste komt beter over een met het woordt segenen, gelijck oock met diergelijcke plaetse Actor. 5.31.