Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het viij. Capittel.

1 Paulus stelt den Corintheren voor het exempel der Gemeynten van Macedonien, die een milde handreyckinge gedaen hadden voor de arme geloovige te Ierusalem. 6 ende verklaert dat hy Tito bevel gegeven hadde om diergelijcke oock by haer te bevoorderen. 9 Stelt oock haer voor het exempel Christi, die arm geworden is, om ons door sijne armoede rijck te maken. 10 ende vermaent haer nu wel te voleyndigen ’t gene sy over een jaer wel hadden begonnen. 13 Doch niet alsoo dat sy haer selven souden benauwen, om andere te verlichten, maer om uyt haren overvloet het gebreck der andere te vervullen. 15 gelijck in het versamelen van het Manna geschiet was. 16 Betuyght voorder dat Titus om sulcks over te brenghen tot haer gereyst was. 18 met noch een ander broeder die van de Gemeynten daer toe was vercoren. 20 om alle opsprake voor te komen. 22 ende noch een derde, wiens getrouwicheyt nu meermaels was beproeft, soo wel by hem als by de Gemeynten.

1

VOorts maecken wy u bekent, broeders, ¹ de genade Gods die ² in de Gemeynten van Macedonien gegeven is:

1 D. de weldadigheyt door de ghenade Godts, die hare herten beweeght heeft om soo milden handreyckinge te doen aen de arme te Ierusalem, ghelijck het volgende vers verklaert.

2 Ofte, door.

2

Dat in vele beproevinge der verdruckinge ³ de overvloedt harer blijdschap, ende ⁴ hare zeer diepe armoede overvloedich geweest is ⁵ tot den rijckdom harer ⁶ goetdadicheyt.

3 N. spruytende uyt het geloove in Christum, niet tegenstaende alle verdruckinge. Siet Rom. 5.3.

4 D. hoe wel sy door de groote verdruckingen tot de uyterste armoede schenen gekomen te zijn, nochtans zijn sy overvloedigh geweest in’t geven.

5 D. tot overvloedige mildicheyt, ghelijck het volgende vers uytwijst.

6 Ofte, eenvoudigheyt, oprechtigheyt. N. in’t geven.

3

Want sy zijn na vermogen (ick betuyge’t) ja boven vermogen gewillich geweest.

4

^a Ons met vele ⁷ vermaninge biddende dat wy wilden ⁸ aennemen ⁹ de gave ende ¹⁰ de gemeynschap deser bedieninge, die voor ¹¹ de heylige geschiet.

a Actor. 11.29. Rom. 15.26. 1.Corinth. 16.2. 2.Corinth. 9.1.

7 Ofte, vertroostinge.

8 D. op ons nemen.

9 Gr. de genade. dat is, de goetwillige gave.

10 Dat is, de sorghe om die collecte wel te bestellen, ende te rechter-handt te doen komen, als een teecken van hare gemeynschap met deselve.

11 Namel. te Ierusalem. Siet 1.Cor. 16. versen 3, 4. Rom. 15.26.

5

Ende [deden] ¹² niet [alleen] gelijck wy gehoopt hadden, maer ¹³ gaven haer selven eerst aen den Heere, ende [daer na] aen ons, door den wille Godts.

12 D. deden meer als wy gehoopt ofte verwacht hadden.

13 Namel. noch vlijtelicker ende overvloediger.

6

Also dat wy Titum vermaenden, dat gelijck hy te voren ¹⁴ begonnen hadde, hy oock also noch ¹⁵ dese gave by u ¹⁶ voleynden soude.

14 N. u lieden tot alle geestelicke deugden te verwecken, gelijck in het volgende vers verklaert wort.

15 Gr. genade, dat is, dese gifte der weldadigheydt, gelijck versen 1, 7, 19.

16 D. tot een goet eynde soude brengen.

7

So dan gelijck ghy in alles overvloedich zijt, in geloove, ende in woort, ende in kennisse, ende in alle neersticheyt, ende in uwe liefde tot ons, siet dat ghy oock in dese gave overvloedich zijt.

8

Ick en segge [dit] niet ¹⁷ [als] gebiedende, maer [als] ¹⁸ door de neersticheyt van andere oock de oprechticheyt uwer liefde beproevende.

17 Gr. nae bevel.

18 D. door het exempel der neerstigheyt ende mildigheyt van de Gemeynten in Macedonien.

9

Want ghy wetet de genade onses Heeren Iesu Christi, ^b dat hy om uwent wille ¹⁹ is arm geworden, ²⁰ daer hy rijck was, op dat ghy door sijne armoede soudet ²¹ rijck worden.

b Luc. 9.58.

19 Namel. wanneer hy hem selven heeft vernietight de gedaente eenes dienstknechts aennemende. Philip. 2.5, etc.

20 Namel. een heere van alle dingen. Siet Hebr. 1.2.

21 D. aller sijner geestelicke ende hemelsche goederen deelachtigh worden. 1.Corinth. 1.30.

10

Ende ²² ick segge in desen [mijne] meyninge. Want dit is u oorbaer, als die niet alleen het doen, maer oock ²³ het willen van over een jaer te voren hebt begonnen.

22 Gr. ick geve: gelijck 1.Corinth. 7.25.

23 D. het doen met vlijtigheydt ende gewilligheydt: Want dat is meer als alleen willen, ofte alleen doen.

[fol. 101v]

11

Maer nu voleyndicht oock het doen: op dat gelijck als’er geweest is de volveerdicheyt des gemoets om te willen, daer oock alsoo zy het voleyndigen ²⁴ uyt het gene dat ghy hebt.

24 D. nae de mate van het gene dat ghy hebt.

12

^c Want indien te voren de volveerdicheyt des gemoets daer is, ^d so is yemant ²⁵ aengenaem na ’t gene dat hy heeft, niet na ’tgene dat hy niet en heeft.

c Marc. 12.43. Luc. 21.3.

d Prov. 3.28. 1.Petr. 4.10.

25 N. Gode, in het uytdeelen van sijne gaven. Siet Marc. 12.43. 2.Cor. 9.7.

13

Want [dit en segge ick] niet op dat andere souden verlichtinge hebben, ende ghy ²⁶ verdruckinge:

26 D. op dat andere souden overvloet door uwe gaven verkrijgen, ende ghy gebreck hebben, ofte u te zeer benauwen.

14

Maer [op dat] uyt gelijckheyt, in desen tegenwoordigen tijdt, uwen overvloet [zy] om haer gebreck [te vervullen]: ²⁷ op dat oock haren overvloedt zy om uw’ gebreck [te vervullen], ²⁸ op datter gelijckheyt worde.

27 N. wannneer ghy in den tijt der vervolginghe, ofte andersins, hare hulpe oock soudt moghen van doen hebben. Andere nement van den overvloedt der geestelicke gaven, die die van Ierusalem den Heydenen te vlijtelicker ende te bequamer souden mede-deelen, wanneer sy om den tijdtlicken leeftocht haer niet en souden moeten bekommeren.

28 N. in het geven ofte ontfangen nae den noodt ende overvloet van een yeder. Ofte, op dat het een lidt niet te seer en overvloeye, ende het ander niet te benauwt en zy: het welck met het volgende vers wel so wel over een komt.

15

Gelijck ²⁹ geschreven is, ^e Die veel [versamelt hadde], en hadde niet over: ende die weynich [versamelt hadde], en hadde niet te weynich.

29 N. Exod. 16.18. in ’t versamelen van ’t Manna. Want die veel versamelt hadden, en namen daer uyt maer elck een gomer tot haren leeftocht, die weynigh, vervulden dat selve gomer uyt het gene van andere versamelt was, dat yemandt meer te huys bracht, verderf ende ginck verloren.

e Exod. 16.18.

16

Doch Gode zy danck, die ³⁰ deselve neersticheyt voor u in het herte Titi gegeven heeft,

30 D. dese sorghvuldigheyt om u oock hier toe te vermanen ende bewegen, gelijck het volgende vers verklaert.

17

Dat hy de vermaninge heeft aengenomen, ende zeer neerstigh zijnde gewilligh tot u ³¹ gereyst is.

31 Gr. uytgegaen.

18

Ende wy hebben oock met hem gesonden ³² den broeder, die lof heeft in den Euangelio door alle de Gemeynten.

32 Desen meynen vele oude Leeraers dat Lucas soude geweest zijn, die het Euangelium Christi beschreven heeft: maer alsoo hier niet van het Euangelium te beschrijven, maer van het selve te prediken, gesproken wordt, soo is dat onseker: gelijck oock dat het Barnabas soude zijn.

19

Ende dat niet alleen, maer hy is oock ³³ van de Gemeynten vercoren om met ons te reysen ³⁴ met dese gave, die van ons bedient wort tot de heerlickheyt des Heeren selve, ende ³⁵ de volveerdicheyt uwes gemoets.

33 Het Grieckx woordt beteeckent eygentlick eene verkiesinge die met opstekinge ofte uytreyckinge der handen geschiet: alsoo dat Paulus niet alleen selve desen hier toe en hadde geordineert, maer oock de Gemeynten van Macedonien. Siet van dit woort oock Actor. 14.23.

34 D. weldaet, gifte, weldadige handtreyckinge, gelijck meermaels te voren.

35 D. tot een bewijs van uwe goetwilligheyt ende mildadicheyt.

20

³⁶ Dit verhoedende, dat ons niemandt en moge ³⁷ lasteren in desen overvloedt, die van ons wort bedient:

36 N. door het byvoegen van andere, die desen last nevens ons hebben aengenomen, gelijck het volgende verklaert

37 Ofte, berispen, met quaet achterdencken beswaren, soo wy soodanige overvloedighe aelmoesse alleen hadden overgebracht, het welck van de valsche Apostelen, ende andere vyanden des Euangeliums, lichtelick hadde konnen geschieden.

21

^f Als die besorgen ’tgene eerlijck is, niet alleen voor den Heere, maer oock voor de menschen.

f Rom. 12.17.

22

Wy hebben oock met haer gesonden ³⁸ onsen broeder, welcken wy in vele dingen dickmael beproeft hebben dat hy neerstigh is: ende nu veel neerstiger door het groot vertrouwen ³⁹ dat [hy heeft] tot u lieden.

38 Dese meynen sommige dat Apollos geweest soude zijn. Doch is oock onseker.

39 Ofte, dat wy hebben.

23

Het zy [dan] ⁴⁰ Titus, hy is mijn medegesel, ende mede-arbeyder by u: het zy ⁴¹ onse broeders, zy zijn ⁴² afgesanten der Gemeynten, [ende] ⁴³ een eere Christi.

40 Gr. van Titus, dat is, wilmen weten wie Titus is.

41 N. die van de Gemeynten van Macedonien nevens Titum hier toe zijn verkoren, waer van hy gesproken hadde vers 18, 22.

42 Gr. Apostelen, gelijck dit woort oock voor allerley Leeraers ende Gesanten somwijlen genomen wordt. Siet Rom. 16.7.

43 Gr. een heerlickheyt Christi, D. sulcke persoonen waer door de eere Christi sonderlinge wordt gevoordert.

24

Bewijst dan aen haer de bewijsinge uwer liefde, ende onses roems van u, oock ⁴⁴ voor het aengesicht der Gemeynten.

44 D. als die tot getuyghen van dese uwe liefde ende weldadigheydt sult hebben alle de Gemeynten die daer van kennisse sullen krijgen.