Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het iiij Capittel.

1 Uyt aenmerckinge van het lijden Christi treckt den Apostel een vermaninge dat sy niet en moeten leven na de begeerlickheden des vleeschs, maer nae Godts wille. 4 ende leert dat die het tegendeel doen, ofte andere daer toe brengen, Gode rekenschap geven sullen. 6 Dat daerom oock den dooden het Euangelium is verkondight. 7 Vermaent haer daer nae tot nuchterheyt, bidden, liefde, ende andere deughden. 10 mitsgaders tot rechte aenwendinge der gaven ende bedieningen, die elck heeft ontfangen. 12 Leert wederom dat het lot der geloovigen is verdruckinge te lijden, ende dat haer sulcks saligh is. 15 Maer waerschouwt, dat niemant en lijde als een quaetdoender, maer dat hy lijde als een Christen. 17 overmits het oordeel Godts van sijn huys begint. 18 doch dat de andere hier namaels een swaerder oordeel hebben te verwachten.

1

DEwijle dan Christus voor ons ¹ in het vleesch ² geleden heeft, ^a so ³ wapent ghy u oock met de selve gedachte, ^b [namelijck] dat ⁴ wie in het vleesch geleden heeft, die heeft ⁵ opgehouden van de sonde,

1 D. in sijne menschelicke natuere, gelijck cap 3.18.

2 N. tot versoeninge ende wech-neminge onser sonden.

a Hebr. 12.1.

3 D. sterckt u. N. tegen alle aenvechtingen ende verleydingen des vleeschs, des duyvels, ende der werelt.

b Rom. 6.7.

4 D. wie der sonde gestorven is, ofte wie sijn vleesch ende verdorvene natuere gecruyst ende gedoodt heeft: alsoo dat het woordt vleesch, ende het woort lijden hier anders worden genomen dan in de voorgaende woorden, door een wijse van spreken by de Griecken ghenaemt Antanaclasis, die in de Schriftuere seer gebruycklick is.

5 N. om die voortaen niet meer te dienen. Siet hier van breeder, Rom. 6.3, etc. ghelijck oock het volgende vers verklaert.

2

^c Om nu niet meer na de begeerlickheden ⁶ der menschen, maer na den wille Godts den tijdt ⁷ die overigh is in het vleesch, te leven.

c Rom. 14.7. 2.Corinth. 5.15. Galat. 2.20. Ephes. 4.24. 1.Thess. 5.10. Hebr. 9.14.

6 D. der natuerlicke ende onwedergeborende menschen. Siet Ephes. 2.3.

7 N. na onsen Doop, ende bekeeringe.

3

^d Want het is ons genoech dat wy ⁸ den voorgaenden tijdt des levens ⁹ der Heydenen wille volbracht hebben, ende gewandelt hebben in ontuchticheden, begeerlickheden, wijn-suyperien, brasserien, drinckerien, ende ¹⁰ grouwelijcke afgoderien.

d Ephes. 4.17.

8 N. die onse bekeeringe in onse onwetenheydt voorgegaen is.

9 D. hoe wel wy Ioden waren, nochtans gheleeft hebben nae de ghewente ofte lusten der Heydenen, daer wy onder woonden: niet dat den Apostel selve also juyst geleeft hadde, maer hy spreeckt alsoo by een wijse van spreken, die communicatie wordt genaemt.

10 Ofte, ongeoorloft, onbehoorlick. Dit en wordt daer niet by gedaen als offer eenighe afgoderie ware, die niet grouwelick, ofte, ongheoorloft en zy, maer om uyt te drucken de afgrijselickheydt der afgoderie, daer tot de Ioden haer van de Heydenen, daer sy onder woonden, oock dickmael lieten verleyden om haer te behagen.

4

Waer in ¹¹ sy haer vremdt houden, als ghy niet mede en loopt tot de selve uytgietinge der overdadicheyt, ¹² ende [u] lasteren:

11 N. onbekeerde Ioden ende Heydenen.

12 D. schelden, ofte lasteren u, ende de leere, om dat ghy de selve navolgende niet en doet gelijck sy.

5

De welcke sullen rekenschap geven den genen die bereydt staet om te oordeelen ¹³ de levende ende de doode.

13 D. alle menschen, Siet Act. 10.42.

6

^e Want daer toe is oock den ¹⁴ dooden ¹⁵ het Euangelium vercondicht geworden. op dat sy wel souden ¹⁶ geoordeelt worden ¹⁷ na den mensche ¹⁸ in het vleesch, maer ¹⁹ leven souden ²⁰ na Godt ²¹ in den geest.

e Ioan. 5.25. 1.Petr. 3.19.

14 N. die ten tijden Noë geleeft hebben, ende nu doodt zijn, van de welcke hy hier voor cap. 3.19, 20. heeft gesproken: die Noë oock lasterden, om dat hy niet en dede gelijck sy, N. houwelicken, eten, drincken, etc. sonder achterdencken van Godts toekomende straffe, gelijck Christus daer van oock spreeckt Mat. 24.37, 38.

15 N. door Noë den prediker der gerechtigheyt. N. om haer daer door tot bekeeringe van sulcken sorgeloos leven te brengen.

16 D. gestraft ofte gecastijdt worden: gelijck 1.Cor. 11.31, 32. N. door de sundt-vloet, die Godt over ’t geheele menschelicke geslachte wilde doen komen. Andere verstaen dit van de doodinge des vleeschs, ende van ’t geestelick leven des Geests. Doch de eerste verklaringe komt met de woorden alhier, ende met het 19 vers van het voorgaende cap. beter over een.

17 Gr. na de menschen. dat is, nae den uytwendigen stant des menschen in dese werelt.

18 D. in het lichaem, door het benemen van haer tijtlick leven.

19 N. so sy Noë hoorden, ende sijne vermaninge waer namen, ende haer daer over bekeerden.

20 Dat is, voor Godt, ofte na Godts genade, die haer wiert aengeboden.

21 D. na de ziele, ende in haren geestelicken stant: gelijck het can zijn, hoewel Petrus dit niet klaerlick en segt, dat eenige haer in het eynde noch bekeert hebben, siende dat Godt sijne straffe alreede over haer sondt. Immers blijckt hier uyt dat Godt daerom Noë haer tot eenen prediker heeft gesonden, om haer tot bekeeringe te nooden, op dat so hare lichamen vergingen, ten minsten hare zielen behouden wierden.

7

^f Ende het eynde ²² aller dingen is na by: ^g Zijt dan nuchteren, ende waeckt in de gebeden.

f 1.Ioan. 2.18.

22 N. in dese werelt. Ende daerom, wil de Apostel seggen, moeten wy op onse hoede zijn, op dat ons het laetste oordeel niet en overvalle, gelijck de sundtvloet de eerste werelt overviel. Siet diergelijck Mat. 24.37. Luc. 21.34.

g Luc. 21.34.

8

Maer voor al hebt vyerige liefde tot malcandern: ^h want de liefde ²³ sal menichte van sonden bedecken.

h Prov. 10.12.

23 Namelick, onder de menschen, alsoo de liefde alles verdraeght, alles ten besten duydt, alles vergeeft, Ende desen sin vereyscht merckelick de plaetse Proverb. 10. vers 12. daer den Apostel dese woorden uyt neemt. Want het is alleen de verdienste Christi die onse sonden voor het oordeel Godts bedeckt. 1.Ioan. 2. versen 1, 2.

9

ⁱ Zijt herbergsaem tegen malcanderen, ^{k 24} sonder murmureren.

i Rom. 12.13. Hebr. 13.2.

k Philip. 2.14.

24 N. dat u sulcx moeyelick ofte lastigh valt, gelijck de menschen lichtelick plegen te doen.

10

^l Een yegelick ²⁵ gelijck hy gave ontfangen heeft, [alsoo] bediene hy de selve aen den anderen, als goede uytdeelders der menigerley genade Godts.

l Prov. 3.28. Rom 12.6. 2.Cor. 8.11.

25 N. van Godt. Waer onder oock het verscheyden beroep tot gebruyck der selver gaven wordt verstaen: gelijck Ephes. 4.8.

11

^m Indien yemandt ²⁶ spreeckt, [die spreke] ²⁷ als de woorden Godts: indien yemandt ²⁸ dient, [die diene] ²⁹ als uyt cracht die Godt verleent: op dat Godt in allen gepresen worde door Iesum Christum, welcken toecomt de heerlickheyt ende de cracht, in alle eeuwicheyt. Amen.

m Ierem. 23.22.

26 D. Godts woort de Gemeynte, ofte in het openbaer ende gemeyn, ofte in het bysonder voorstelt ende uytleght tot leeringe, troostinge, ende vermaninge, etc.

27 D. met allen ernst ende eerbiedinge, gelijck het betamelick is Godts woordt te spreken.

28 Ofte, bedient, die bediene, Want hy spreeckt hier van het ampt der Diakenen ende Diakenissen. Siet diergelijck Rom. 12. versen 6, 7, 8.

29 Dat is, met ernst ende yver, als die van Godts wege sulcks doet: mildelick, als die door Godts segen doet het gene hy doet, ende in nedrigheyt, als sulcks doende niet uyt sijne eygene krachten, maer daer toe van Godt, die een autheur alles goets is, krachten verkrijgende.

12

Geliefde, ^{n 30} en houdt u niet vremt over ³¹ de hitte [der verdruckinge] onder u, die u geschiet tot versoeckinge, als of u [yet] vremdts overquame:

n Iesai. 48.10. 1.Corinth. 3.13. 1.Petr. 1.7.

30 Gr. en zijt geen vremdelingen. dat is, en laet u niet vremt duncken, ofte en verwondert u niet, gelijck vremde plegen wanneer haer yet ongewoons over komt. gelijck oock vers 4.

31 Het Griecx woordt pyrosis beteeckent eene werckinge des vyers tot beproevinge.

13

Maer gelijck ghy gemeynschap

[fol. 144v]

hebt aen ³² het lijden Christi, ³³ [also] verblijdt u: op dat ghy oock in de openbaringe sijner heerlickheyt u mooght verblijden ende verheugen.

32 D. aen de verdruckinghen die wy na het exempel Christi, ende om sijnent wille lijden. Ofte, die Christus lijdt in sijne ledematen. Siet Rom. 8.17. 2.Cor. 1.5. Coloss. 1.24. Hebr. 11.26.

33 N. dat ghy weerdigh gheacht zijt om Christi wille, ende na sijn exempel, te lijden. Siet Matth. 5.12. Actor. 5.41.

14

^o Indien ghy gesmadight wort om den name Christi, so zijt ghy saligh: want ³⁴ de Geest der heerlickheyt, ende ³⁵ [de Geest] Godts rust op u: wat ³⁶ haer aengaet, ³⁷ hy wort wel gelastert, maer wat u aengaet, ³⁸ hy wort verheerlickt.

o Matth. 5.10. 1.Petr. 2.20. ende 3.14.

34 D. die u met heerlickheydt als kinderen Godts verciert, ghelijck hy de Gheest der waerheydt, der wijsheydt, etc. oock elders wort genaemt. Iesai. 11.2. Ioan. 16.13.

35 D. die ons Godt door Christum ende om Christi wille mededeelt, in ons als sijne leden woont, ende ons derhalven Christo in desen ghelijckformich maeckt.

36 N. uwe verdruckers.

37 N. dese Gheest, die dese vrymoedigheydt in u baert.

38 N. als ghy in het midden van de verdruckinghe sijne kracht ende vertroostinge in u gevoelt, ende daer door by anderen bewijst. Siet Mat. 10. vers 19. Luc. 12.11. Ioan. 14. versen 16, 17.

15

Doch dat niemant van u en lijde als een doodtslager, of dief, ³⁹ oft quaetdoender, ofte als een ⁴⁰ die hem met een anders doen bemoeyt:

39 N. van eenige andere soorte van quaet, daer over de burgerlicke wetten de menschen plegen te straffen.

40 D. met een anders ampt ofte saken, uyt curieus heydt ofte albestrierucheydt, waer door dickmael werringen, twisten, ende scheuringen voort komen, ende der halven oock strafbaer is.

16

Maer indien [yemandt lijdt] als een Christen, ⁴¹ die en schame hem niet, maer verheerlicke Godt in desen deele.

41 N. over het lijden, ofte over de schande, die hem daerom aengedaen wordt.

17

^p Want het is de tijdt, dat ⁴² het oordeel beginne ⁴³ van het huys Godts: ende indien het eerst van ons [begint], ^{q 44} welck sal het eynde zijn der gene die den Euangelio Godts ongehoorsaem zijn?

p Ierem. 25.29. Luc. 23.3.

42 D. de kastijdingen. Want gelijck de verdruckigen zijn beproevingen der geloovige, soo zijn oock die den selven castijdingen, ten aensien van Godts handt, die dese roeden gebruyckt tot haren besten. Siet Hebr. 12.6, etc.

43 D. van de huysgenooten Godts, ofte van sijne Gemeynte. Hebr. 3.2, etc.

q Luc. 10.12.

44 D. hoe vreeslick sal, etc.

18

^r Ende, indien de rechtveerdige ⁴⁵ nauwelicks saligh en wort, waer sal de godtloose ende ⁴⁶ sondaer ⁴⁷ verschijnen?

r Prov. 11.31.

45 D. niet dan door veel strijdt, vele verdruckingen, benautheden, beproevingen, ende castijdingen. Matth. 7. versen 13, 14. Andersins gaet de salicheyt der geloovige, die door het geloove in Christum gerechtveerdight zijn, ende door sijnen Geest geheylight, nae Godts belofte seker ende gewis. Siet Rom. 8.33.

46 Dat is, de onboetveerdige sondaer, gelijck Psal. 1.1. Ioan. 9.31.

47 N. om in Godts oordeel te bestaen. Psal. 1.5.

19

Soo dan oock die lijden na den wille Godts, dat sy hare zielen [hem] als den getrouwen schepper, bevelen met weldoen.