Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het Eerste Capittel.

1 De Apostel verklaert dat de Heere die hy verkondight, gantsch seker ende treflick is. 3 ende dat hy die voorstelt op dat de geloovighe daer door ghemeynschap souden hebben met Godt, ende hare blijtschap volmaeckt zy. 5 dat wy met Godt, die het licht is, geen gemeynschap en konnen hebben als wy in duysternisse wandelen. 7 maer so wy in ’t licht wandelen dat onse sonden door Christi bloedt gereynight zijn. 8 Dat wy ons niet en moeten laten voorstaen dat wy geen sondaers en zijn, 9 maer dat wy onse sonden voor Godt moeten belijden, ende dat de selve ons van Godt sullen vergeven worden.

1

HET gene ^{a 1} van den beginne was, ’tgene wy gehoort hebben, ’tgene wy gesien hebben met onse oogen, ^b ’t ghene wy ² aenschouwt hebben, ^c ende onse handen getast hebben, ³ van het Woort ⁴ des levens:

a Ioan. 1.1.

1 N. der scheppinge, dat is, van alle eeuwigheydt. Siet Mich. 5.1. Ioan. 1.1. waer mede de Godtlicke natuere Christi beschreven wort: gelijck met de volgende woorden sijne menschelicke natuere, na welcke hy ghehoort, gesien, ende getast is, ende in de welcke hy oock door mirakelen ende andersins sijne heerlickheydt somwijlen heeft geopenbaert.

b Ioan. 1.14. 2.Petr. 1.16.

2 Dat segt meer als gesien: want dat geschiet dickwils ter loop, maer het gene men aenschouwt daer op letmen met aendacht.

c Luc. 24.39. Ioan. 20.27.

3 D. van den Heere Iesu Christo, die het woordt van desen Apostel genaemt wordt, Ioan. 1. versen 1, 14. 1.Ioan. 5.7. Apoc. 19.13. Siet de aenteeckeninge op Ioan. 1.1.

4 Dese tytel wordt het woordt, dat is, den Sone Godts, toe-geschreven, om dat hy dat eeuwigh levende wesen Godts in hem selven heeft, ende den schepselen het leven geeft, ende ons het eeuwighe leven niet alleen heeft verkondight maer oock verworven heeft, ende mede-deelt. Siet Ioan. 1.4. ende 14.6.

2

(⁵ Want ⁶ het Leven ⁷ is geopenbaert, ende ⁸ wy hebben’t gesien, ende wy getuygen, ende vercondigen u lieden ⁹ dat eeuwige Leven, ¹⁰ ’twelck by den Vader was, ende ¹¹ ons is geopenbaert)

5 Gr. ende. ghelijck oock capit. 3.4.

6 Dat is, de Sone Godts: die oock het leven genaemt wordt Ioan. 1.4. ende 14.6.

7 Namelick, in den vleesche, ghelijck Paulus spreeckt 1.Timoth. 3.16.

8 Namelick, Apostelen hebben het woordt, dat is, den Sone Godts gesien in sijne aengenomene menschelicke natuere. Een wijse van spreken van den persoon Christi gebruycklick, als van sijnen geheelen persoon van de eene natuere benaemt, geseght wordt het gene alleen na de andere natuere moet verstaen worden. Siet diergelijcke Ioan. 3.13. Actor. 20.28. ende hier vers 7.

9 Dat is, Christum, die van eeuwicheydt leeft, ende den autheur ende gever is des eeuwigen levens, gelijck hy te voren oock het leven genaemt wort vers 2.

10 D. gelijck Ioannes spreeckt in sijn Euangelio, Ioan. 1.1. dat by Godt was. Siet de verklaringe aldaer.

11 Namel. sijnen Apostelen, die hy tot sijne getuygen hadde verkoren ende beroepen, ende haer gegeven te verstaen de verborgentheden des Coninckrijcks Godts. Siet Matth. 13.11. Actor. 1.8. ende 2.32.

3

’T gene wy [dan] gesien ende gehoort hebben, dat vercondigen wy u, op dat oock ghy ¹² met ons ¹³ gemeynschap soudt hebben, ende dese ¹⁴ onse gemeynschap ¹⁵ oock [zy] ¹⁶ met den Vader, ende ¹⁷ met sijnen Sone Iesu Christo.

12 Apostelen Christi ende alle andere geloovige met malkandren. vers 7.

13 N. aen alle de geestelicke weldaden die Christus ons heeft verworven, ende die in den Euangelio worden vercondight.

14 N. die wy geloovighe ghesamentlick hebben.

15 Ofte, is.

16 N. die nu met ons door Christum versoent is, ende ons sijner hemelscher goederen deelachtigh maeckt.

17 N. door den gheloove deelachtig wordende aen sijne gherechtigheydt ende heerlickheydt. Ende het blijckt dat d’Apostel hier spreeckt van eene geestelicke ghemeynschap die wy met Christo hebben.

4

Ende dese dingen schrijven wy u, op dat ¹⁸ uwe blijdtschap ¹⁹ vervult zy.

18 N. die door de predicatie des Euangeliums, ende de werckinge des Heyligen Gheests in uwe herten alreede ontsteken is. Rom. 14.17.

19 Dat is, hier meer ende meer toeneme, ende hier namaels volmaeckt zy. Siet Ioan. 15.11. ende 16.24.

5

Ende dit is ²⁰ de vercondinge, die wy van ²¹ hem gehoort hebben, ende wy u vercondigen, ^d dat Godt ²² een licht is, ende ²³ gansch geene duysternisse in hem en is.

20 Gr. epangelia. welck woordt meest beteekent belofte: doch wort hier wel so bequamelick overgeset verkondinge: om dat het gene volght, niet soo seer een belofte als wel een verkondinge vervat.

21 Namel. Iesu Christo.

d Ioan. 1.9. ende 8.12. ende 9.5. ende 12.35, 36.

22 Namelick, soo in hem selven met sijn verstant alles klaerlick wetende, ende in sijnen wille geheel suyver ende heyligh zijnde: als oock om dat hy de menschen verlicht door sijnen Geest. Ioan. 1.4.

23 Namelick, van eenige onwetenheyt, dwalinge, ofte onheyligheydt.

6

Indien wy seggen dat wy gemeynschap met hem hebben, ende wy in ²⁴ de duysternisse ²⁵ wandelen, so ²⁶ liegen wy, ende en ²⁷ doen de waerheyt niet.

24 Namel. van onwetenheydt, dwaelingen, onheyligheydt ende sonden, die wercken der duysternisse zijn. Ephes. 5.11.

25 Namel. alsoo dat de sonde over ons soude heerschen. Rom. 6. versen 12, 14, 17, 20.

26 Dat is, seggen de waerheydt niet, overmits Godt de soodanige sijne ghemeynschap niet en heeft belooft, ende de gene die waerlick in de gemeynschap Godts zijn, niet en wandelen inde duysternisse. 1.Ioan. 3. vers 9. want het licht ende de duysternisse en hebben geen gemeynschap met malkandren. 2.Corinth. 6.14.

27 Dat is, en handelen niet oprechtelick. Ioan. 3.21.

7

Maer indien wy ²⁸ in het licht wandelen, gelijck hy in het licht is, so hebben wy ghemeynschap ²⁹ met malkanderen, ^{e 30} ende het bloedt Iesu Christi ³¹ sijns Soons ³² reynight ons van ³³ alle sonde.

28 D. niet alleen in de ware kennisse des Euangeliums, maer oock in ware reynigheyt ende heyligheyt des levens.

29 D. wy geloovige onder malkandren ende gesamentlick met Godt ende sijnen Sone. vers 3. Ofte, wy met Godt, ende Godt met ons.

e Hebr. 9.14. 1.Petr. 1.19. Apocal. 1,5.

30 Dit doet de Apostel daer by om te toonen dat ons wandelen in het licht niet een verdienende ofte werckende oorsake van dese onse gemeynschap met Godt en is, maer een vrucht ende kenteecken der selve. Alsoo Christus de Sone Godts de selve te wege gebracht heeft door sijn bloet, dat is, bloedigh lijden ende sterven, ons met Godt daer door versoenende ende vereenigende.

31 Dat doet de Apostel daer by om daer mede uyt te drucken de weerdigheyt vande verdienste Christi: gelijck Actor. 20.28.

32 Namel. wechnemende van ons de schult ende straffe der sonden door de weldaet der rechtveerdighmakinge, ende de smetten der sonde ofte verdorventheydt door de weldaet der wedergeboorte, die in dit leven haer begin heeft, ende hier namaels oock sal volkomen zijn.

33 Namel. soo aengeborene als dadelicke, so groote als kleyne.

8

^f Indien wy seggen dat wy geen sonde en hebben, ³⁴ so verleyden wy ons selven, ende ³⁵ de waerheyt en is in ons niet.

f 1.Reg. 8.46. 2.Par. 6.36. Iob 9.2. Psal. 143.2. Prov. 20.9. Eccl. 7.20.

34 Namel. van den rechten wegh die tot de saligheydt leydet.

35 Dat is, Godts woordt, het welck de waerheydt ghenaemt wordt Ioan. 17.17. ende doorgaens anders leert. Ofte, sulcke meeninge ofte inbeeldinghe bestaet in onwaerheyt.

9

^g Indien wy onse sonden ³⁶ belijden,

g Psal. 32.5. Prov. 28.13.

36 Namel. voor Godt, met waer berouw ende beteringe.

[fol. 147v]

hy is ³⁷ getrouw ende ³⁸ rechtveerdigh, dat hy ons de sonden vergeve, ende ons reynige van alle ongerechticheyt.

37 Namel. in sijne beloften, die hy de boetveerdige sondaren gedaen heeft.

38 D. niet dat de belijdenisse der sonden nae de rechtveerdigheydt Godts, de vergevinghe der sonden soude verdienen, maer dit woort verklaert het voorgaende, also de rechtveerdigheyt vereyscht, dat yemant volbrenght het gene hy belooft heeft. Siet Psal. 143.1. 2.Petr. 1.1.

10

Indien wy seggen dat wy niet gesondight en hebben, so ³⁹ maecken wy hem tot een leugenaer, ende ⁴⁰ sijn woort en is niet in ons.

39 N. soo veel in ons is: dat is, beschuldigen hem van leugen, alsoo hy in sijn woordt anders getuyght.

40 D. de waerheydt: N. die Godt in sijn woordt voorstelt, gelijck hy spreeckt vers 8.