|
-
1
- Hebr. in ’t achterste, laetste, ofte, nae gevolgh der daghen, D. in de toekomende tijden, T.w. ontrent 200 jaren nae desen tijt beginnende, ende voorts tot de komste ende ’t Koninckrijcke des Messiae toe.
-
2
- D. een kindt in de principale sterckte mijnes levens ghewonnen.
-
3
- Te weten, in het kinderwinnen: alsoo worden de Eerstgeborene genoemt, Deut. c. 21. vers 17. Psal. 78.51.
-
4
- Hebr. de voortreffelickheydt.
-
6
- T.w. als ghy uwes vaders bedde geschonden hebt: gelijck het water van een hooge plaetse in eene leeghe seer snellick afloopt, soo hebt ghy door uwe onkuysche begheerte, vereenight met groote stoutheydt ende lichtveerdigheydt, u selven in eene schandelicke misdaet ende oneere gestort.
-
b
- Bov. 35.22. 1.Chron. 5.1.
-
7
- D. ghy hebt uwes vaders bedde door bloetschande ontreynight.
-
8
- Dit heeft Iacob gesproken, hem wendende tot sijne andere sonen.
-
9
- T.w. niet alleen van nature, maer oock van sinnen, manieren, ende wercken in’t quade: ’t welck sy bewesen hebben met haren handel tegen de Sichemiten, bov. cap. 34.
-
11
-
Eere, is hier soo veel als te voren ziele, dewelcke het weerdighste deel des menschen is, alsoo kan het woort, eere, oock genomen worden, Psal. 16. vers 9. ende 30. vers 13. ende 57.9. And. tonge, daer mede men schuldigh is Godt te eeren, ende sijnen lof te verbreyden. Men kan oock door ’t woort eere verstaen sijn goeden name.
-
12
- Hebr. den man, verstaet de Sichemiten. Siet bov. 34.25, 26.
-
13
- Hebr. den osse: verstaet hier by oock andere beesten, die sy in het plunderen der stadt Sichem den inwoonderen ontweldiget hebben. Dickwils gebruycken de Hebreen het getal van een voor vele, bov. 32.5. ende 1.Chron. cap. 10. vers 1. vergeleecken met 1.Sam. 31.2.
-
14
- Vervloeckt te zijn, is lichamelicke ende geestelicke, tijdelicke, ende eeuwige straffe, ofte eenige deser onderworpen te zijn, als bov. 3.14. ende 4.11. ende 5.29. Deut. 28. versen 16, 17. Matt. 25.41. Verstaet hier tijdelicke straffe.
-
15
- Iacob spreeckt in den name Godts, als een Propheet, ende sijne prophetie is vervult in de nakomelingen, want de stamme Simeons in den lande Canaan is vermenght geweest onder de stamme Iuda. Ios. cap. 19. vers 1. Ende de stamme Levi verspreyt onder alle de stammen.
-
d
- Ios. 19.1. ende 21.3, 4. etc.
-
16
- D. ghy sultse in de vlucht slaen, ende dempen. Vergel. Psal. 18.41.
-
17
- Hier mede geeft hy te kennen, dat sijne nakomelingen tot de heerschappije, het andere deel van het recht der eerstgeboorte, souden verheven worden.
-
18
- Dit alles wort hier gesproken by gelijckenisse, om uyt te drucken de tijdelicke heerschappije, ende macht der nakomelingen van Iuda, Iudic. 1. vers 2. ende 1.Sam. 17.51. ende 2.Sam. 8.12, 13. ende 1.Reg. 9.20. etc. Ende d’eeuwige van den Messias, die uyt Iuda soude spruyten, Matth. 28.18. Luce c. 1. versen 32, 43. Ephes. 1.20, 21.
-
19
- Als of hy seyde; {seyde:} sijne vyanden sullen hem soo seer vreesen, dat sy hem niet lichtelick noch sonder haren schade, tergen en sullen.
-
20
- D. de macht om te regeeren, Ies. 14. vers 5. Ezech. c. 19. versen 11, 14. Zach. 10. vers 11. om dat de regeerders staven, ofte scepters in hare handen droegen, tot een teken van heerschappije, Esth. c. 8. vers 4. And. de stamme, D. de stamme Iuda en sal niet vermenght worden met andere, noch gevoert uyt hare plaetse voor al eer, etc.
-
21
- Verstaet den genen, die de macht heeft om de wetten der regeeringe te stellen, ende voor te schrijven. siet Prov. 8.15.
-
22
- D. die van den stamme Iuda afkomstigh sal wesen. And. die als een discipel aen de voeten des meesters in de wetten sal onderwesen worden: alsoo Deut. 33.3.
-
23
- Hier by wort buyten alle twijffel verstaen de Messias: ende wort van sommige verduyscht {verduytscht} sijn sone, ofte, vrucht: Te weten, de soon van Iuda: want het Hebr. woort beteeckent het velleken, daer de kinderen in geboren worden; ende alsoo het kint selfs, datter in leyt, ende uyt het geslachte van Iuda (daer van de Maget Maria des Heeren Christi moeder was, Luce 1.32.) voort komen soude. And. de Heylant, Salighmaker, Geluck-gever, etc.
-
24
- And. gekomen sal zijn. Beyde is waerachtigh, ten aensien van tweederley forme van regeeringe, d’eene macht hebbende over criminele saken, de andere alleen over burgerlicke verschillen, ende differenten der religie, want sommige jaren, eer Christus quam, is den Ioden door Pompeium afgenomen de eerste forme der regeeringe, maer de andere is hen noch overigh geweest, doe Christus in den vleesche verschenen was, Ioan. 18.31.
-
25
- Hebr. ende tot, ofte, aen hem sal de gehoorsaemheyt der volckeren zijn: D. de ware geloovige uyt alle volckeren sullen hem gehoorsaemheyt bewijsen, hem bekennende voor haren Heere ende Salighmaker, etc. And. ende tot hem sal zijn de vergaderinge der volcken.
-
26
- Met dese maniere van spreken wort te kennen gegeven den overvloet, ende de edelheyt des wijns, die in het erfdeel van Iuda soude wesen.
-
28
- D. sap der druyven, ofte, wijn. Alsoo Deut. 32.14.
-
29
- Met dese maniere van spreken geeft hy te kennen den overvloet, ende de kracht van den wijn, ende van de melck, dewelcke in den lande Iuda soude wesen. And. rooder van oogen dan wijn, ende witter van tanden dan melck.
-
30
- D. hy sal sijne wooninge aen de zeekant hebben. Siet de vervullinge hier van Iosu. 19.10, 11. etc.
-
32
- Siet van dese stadt bov. 10.19.
-
33
- By gelijckenisse van eenen stercken, doch luijen, ende gemackelicken ezel, voorseyt hy, dat de nakomelingen van Issaschar wel souden sterck zijn, ende groot van vermogen, door de goetheyt hares lants, maer soo tot gemack ende vrede genegen, dat sy niet bysonders en souden uytrechten, ja hen laten van andere overlasten. siet Iudic. 5.13. ende vergl. Deut. 33.18.
-
34
- Hebr. een ezel des beens, D. een ezel, die groot ende sterck van gebeente is.
-
35
- D. regeeren, met wetten te geven, ende uyt te voeren. alsoo 1.Sam. 2.10. Ps. 96. vers 13. Zach. 3.7. Dit selve verstaet Iacob oock van de andere stammen, voortkomstigh uyt de andere dienstmaeghden, datse soo wel, als de andere, de volle heerschappije in haer erfdeel hebben souden.
-
36
- De sin ende meyninge deser Prophetie is dese: Dan, sal na der slangen aert, listighlick sijne vyanden bespringen, gelijck oock af te nemen is uyt Deuter. 33.22. Siet exempelen der vervullinge Iudic. capp. 14.15.16.18.
-
37
- And. Pijlslange, dewelcke in de boomen haer bergende, door der selver tacken met groote sterckte, ende snelheyt haer uytschiet, doende van gelijcken op der aerden langhs den wegh. Het Hebr. woort wort hier alleen gevonden.
-
38
- Iacob geeft hem tot Godt, om hem den welstant sijner nakomelingen te bevelen, door Godes Geest voorsiende de swarigheden, die hen in’t gemeyn souden over komen, ende in het bysonder de stamme van Dan, soo wel ten aensien van haer erfdeel, Iosu. 19.47. Iudic. 1.34. als van de suyvere Religie, ofte Godesdienst, die sy seer haest door afgoderije verloren hebben, Iudic. 18.17.
-
39
- Het Hebr. woort beteeckent, ofte, tijdelicke verlossinge, ende behoudinge, Iudic. 15.18. ende 2.Sam. 10.11. Of, eeuwige, Ies. 45.17. Luc. 19.9. ofte beyde t’samen, als Psal. 37.39. ende hier. And. tot (of, om) u heyl, (of, behoudenisse) wachte ick den Heere.
-
40
- Iacob wil seggen, dat Gad wel in het eerste van sijne vyanden soude als onderdruckt worden, maer dat hyse daer na selfs soude overwinnen. siet Deut. 33.20, 21.
-
41
- Het Hebr. woort beteeckent, met roovende, ende stroopende benden ofte rotten uytval doen.
-
42
- De sin is, dat de nakomelingen Asers, van het lant, het welcke hen ten erfdeele vallen soude, seer goede tarwe, olie, ende ander voetsel in overvloet genieten soude.
-
43
- D. het lant Asers sal seer vruchtbaer zijn, niet alleen van noodigh voetsel, maer oock van kostelicke, vermakelicke, ende leckere vruchten, diemen met eeren eenen Koningh soude mogen voor setten. Siet Deut. 33.24. ende Iosu. 19.24, 25, etc.
-
44
- D. wacker in de oorloghsche daden, Iudic. 4.6, 10. ende 5.18. ende aengenaem in de burgerlicke conversatie.
-
45
- Hebr. sone des vruchtbaren [wijnstocks:] alsoo dochters in’t volgende. Ioseph wort vergeleken by eene vruchtbare stamme, die tacken uyt geeft, die haer seer vermenighvuldigen ende wijt uytbreyden souden.
-
46
- Hebr. de heeren. ofte, meesters der pijlen, D. de schutters, die de pijlen in het schieten gebruycken. siet bov. cap. 14. op het vers 13. Verst. by dese, alle de gene, die Ioseph eenigh lijden hebben aengedaen, als sijne broederen, met hem te verkoopen; sijne juffrouwe, met hem te beschuldigen; haren man, met hem in de gevangenisse te werpen, etc. dewelcke alle na hem, als de schutters, na eenen doel geschoten hebben, om hem te verderven.
-
48
- Siet van het Hebr. woort Iob 16. vers 13. Psal. 18.15. oock Ier. 50.29.
-
49
- D. sijne sterckte ende welvaert, is in haer geheel gebleven, dat hy niet en konde vernielt worden door sijne vyanden. Eenige verstaen door den boge, het geloove Iosephs; door sijne armen, sijne deughden.
-
50
- De handen Gods, beteeckenen sijne Almachtige sterckte, Exod. 13.3. Ps. 10. vers 12. Ezech. 39. vers 21. etc.
-
51
- D. van Godt, die Iacob ende sijn huysgesin door sijne macht beschermt heeft.
-
52
- D. van Godt, die alleen de fonteyne is, ende gever alles goets.
-
53
- Verst. Ioseph, den welcken Godt gestelt hadde tot eenen herder, om voetsel te beschicken den Egyptenaren, ende andere volckeren: doch in het bysonder Iacobs huys: om welcke oorsaeck hy oock een steen, ofte, rotze van toevlucht genoemt wort.
-
54
- Hy spreeckt van Iosephs nakomelingen, den welcken hy voorseyt vierderleijen zegen, die Godt hen verleenen soude: I. Door middel van den Hemel, als zijn, tijdige somer, ende winter, sonne schijn, regen ende dauw, Deut. 33.13. Ezech. 34.26. II. Uyt den afgront, als fonteynen, rivieren, allerley staende ende vloeijende wateren. Vergel. Deuter. 8.7. ende 33.13. III. Door middel van de menschen, als de vruchtbaerheyt, ende vermenighvuldinge der nakomelingen, Deut. 33.17. IIII. Door de beesten, als voetsel, kleedinge, dienstelicke hulpe, ende groote menighte der selver. Vergelijckt Deuter. cap. 28. vers 4.
-
55
- Verst. de groote diepte, die in de aerde is, uyt dewelcke de zeen, fonteynen, rivieren, meyren, beken, etc. haren oorspronck nemen. Vergelijckt boven 1.2.
-
56
- Niet alleen om datse my van nieuws bevestight, klaerder geopenbaert ende naerder vervult zijn, maer oock gaen in het gemeyne over alle mijne kinderen, die dan oock in meerderen getale zijn, dan mijns vaders, ende grootvaders kinderen waren, tot het verbont Godts behoorende.
-
57
- D. die van den beginne geweest zijn. Vergel. Deut. 33.15. Ezech. 36.2. Habak. 3.6. ende voorts Psal. 72.5, 7, 17. ende 89. versen 37, 38.
-
58
- D. sy sullen rijckelick uytgestort worden over Ioseph: om van hem over alle sijne nakomelingen in gelijcke mate af te vloeijen.
-
59
- T.w. tot sonderlinge macht ende heerschappije, om een behouder sijnes geslachtes te zijn.
-
60
- D. de Benjaminiten sullen in aert, conditien, ende wercken eenighsins te vergelijcken zijn by de wolven, die altijt uyt zijn om te rooven, het geroofde te verscheuren, het verscheurde te verslinden, ende onder hare jongen uyt te deelen. Want sy ter oorloge genegen sullen zijn, ende kloeck in het gebruyck der wapenen. Siet hier van de vervullinge Iudic. cap. 3. vers 15. Item, Capp. 19.20. ende 1.Sam. capp. 12.14.15.
-
61
- Dat is, geheele dagen sullen sy met oorloghsche wercken besigh zijn.
-
62
- Siet bov. cap. 15. op vers 15. ende 25.8.
-
63
- Van het gebruyck der begravinge, siet bov. cap. 23. op vers 4.
-
64
- Siet bov. cap. 23. op het 10 {10.} vers.
-
k
- Bov. cap. 23. versen 9, 16.
-
65
- Hy beschrijft dese speloncke dus neerstelick, soo wel om te toonen dat hy groote begeerte hadde daer begraven te worden, als om dat hy vreesde, datse de plaetse mochten niet wel onthouden hebben. Want Ioseph nu ontrent negen en dertigh jaren uyt het lant van Canaan geweest was, ende sijne broederen ontrent de seventien jaren.
-
66
- Siet bov. cap. 23. op vers 9.
-
67
- And. genaemt Hebron, gelegen in den stamme van Iuda, bov. 23.19. ende cap. 35. vers 27.
-
68
- Dit verhaelt Iacob in het lange, eensdeels om sijner kinderen herte af te trecken van Egypten, ende op te scherpen in het verwachten van het beloofde lant; anderdeels om aldus opentlick te betuygen, dat hy in de voetstappen van Abrahams ende Isaacs geloove volherdede.
-
l
- Bov. 25.9. ende cap. 35. vers 29. Actor. 7.16.
-
69
- Hebr. de koopinge des ackers, ende der speloncke, die daer in is, is van, etc. And. [in] de besittinge, ofte, het erfgoet des ackers, ende der speloncke, die daer in is, [gekocht] van, etc.
-
70
- Het schijnt, dat Iacob de voorgaende reden gedaen heeft sittende over eynde in het bedde, om het woort Godes, het welcke hy voorder wilde uytspreken, te vereeren, ende op sijn gemack beter voort te brengen; daer na, dat hy dit gedaen hebbende, ende door sijne swackheyt niet meer konnende alsoo sitten, hem weder neder geleght, ende sijne voeten in het bedde by een uytgestreckt heeft, om gerustelick den doot te verwachten, ende sijnen geest Gode te bevelen.
-
m
- Actor. cap. 7. vers 15.
-
71
- Siet boven op het vers 29.
|