Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xix. Capittel.

De Israëliten komen in de woestijne Sinai, in de derde maent na dat sy uyt Egypten getrocken waren, vers 1, etc. Mose klimt op tot Godt op dien bergh, 3. Daer beveelt hem Godt wat hy den volcke aendienen sal, 3. ’t Volck belooft de woorden Godts te gehoorsamen, ’t welck Mose den Heere wederom bootschapt, 8. ’t Volck wort geheylight tegens den derden dagh, 10. ’t en moest

[fol. 34r\Sinai. De tien Geboden.]

den bergh niet genaken, 12. De schrickelicke tegenwoordigheyt Godes op den bergh, 16. Godt spreeckt met Mose, 19. Den volcke, 21. ja oock den Priesteren, wort wederom verboden den bergh te naderen, tot dat sy haer souden geheylight hebben, 22. Alleen Mose ende Aaron wort bevolen op te klimmen tot den Heere, 24. ’t welck sy doen, 25.

1

¹ IN de derde ² maent na ’t uyttrecken der kinderen Israëls uyt Egyptenlande: ³ ten selven dage quamen sy in de woestijne ⁴ Sinai.

1 Dit was het 430 jaer na het verbont met Abraham opgericht, Gen. cap. 15. ende 17.

2 (Of, nieuvve mane) genoemt Sivan by de Ioden, komende ten deele in onsen Mey, ten deele in onsen Iunio.

3 Als sy van Raphidim op getrocken waren, ’t welck was den eersten der maent. (Vergel. Ezech. c. 46. versen 1, 6.) den seven en veertighsten dagh na Paesschen, of uyttocht uyt Egypten.

4 Dit is eenen berg in Arabia, Gal. 4.25. gelegen in eene woestijne, Act. 7.30.

2

Want sy togen uyt Raphidim, ende quamen in de woestijne Sinai, ende sy legerden haer in de woestijne: Israël nu legerde sich aldaer tegen over ⁵ dien bergh.

5 T.w. den bergh Sinai.

3

^a Ende Mose klom op ⁶ tot Godt, ende de HEERE riep tot hem ⁷ van den bergh, seggende, Aldus sult ghy tot den huyse Iacobs spreken, ende den kinderen Israëls verkondigen:

a Actor. 7.38.

6 D. tot de wolcken-colomne op den bergh.

7 T.w. van het hooghste des berghs, Mose zijnde in een leeger plaetse des selven berghs.

4

^b Ghylieden hebt gesien, wat ick den Egyptenaren gedaen hebbe: ⁸ hoe ick u op vleugelen der arenden gedragen, ende u ⁹ tot my gebracht hebbe.

b Deut. 29.2. ende 32.11.

8 Hy wil seggen, gelijck een arent sijn jongen op sijnen rugge draeght, alsoo hebbe ick u-lieden haestelick ende sekerlick uyt Egyptenlande gedragen, siet Deut. 32.11.

9 D. tot de plaetse mijner tegenwoordigheyt, ende gelegentheyt daer ghy my kondt dienen.

5

Nu dan, indien ghy ¹⁰ neerstelick mijne stemme sult gehoorsamen, ende mijn verbont houden: ^c soo sult ghy mijn eygendom zijn uyt alle volckeren, want ^{11 d} de gantsche aerde is mijne.

10 Hebr. gehoorsamende sult gehoorsamen.

c Deut. 7.6. ende 10.14, 15. ende 14.2. ende 26.18. Psalm 135.4. Iesa. 41.8. Tit. 2.14.

11 T.w. met alles datter in is.

d Psalm 24.1.

6

^e Ende ghy sult my ¹² een Priesterlick Koninckrijcke, ende een ¹³ heyligh volck zijn: Dit zijn de woorden die ghy tot de kinderen Israëls spreken sult.

e 1.Petr. 2.9.

12 Hebr. Een Koninckrijcke der Priesteren, D. een rijcke, bestaende uyt Priesters ende Koningen.

13 D. ge-eygent ten dienste Godes.

7

Ende Mose ¹⁴ quam ende riep de Oudtste des volcks, ende stelde voor hare aengesichten alle dese ¹⁵ woorden, die de HEERE hem geboden hadde.

14 T.w. van den bergh tot het volck.

15 Ofte, saken.

8

Doe antwoordde al het volck gelijckelick, ende seyden, ^f Al wat de HEERE gesproken heeft, sullen wy doen: ende Mose bracht de woorden des volcks wederom tot den HEERE.

f Exod. 24 3.

9

Ende de HEERE seyde tot Mose, Siet ick sal tot u komen ¹⁶ in een dicke wolcke, op dat het volck hoore, als ick met u spreke, ende dat sy oock ¹⁷ eeuwelick ¹⁸ aen u gelooven: want Mose hadde den HEERE de woorden des volcks verkondight.

16 Hebr. in de dickigheyt der wolcke.

17 D. haer leven langh.

18 Siet bov. 14.31.

10

Oock seyde de HEERE tot Mose, Gaet tot den volcke, ende ¹⁹ heylightse heden ende morgen, ende datse hare kleederen wasschen,

19 D. beveelt haer, ende siet ghy, ende de Oudtste des volcks neerstelick toe, dat sy haer heylighlick bereyden, om mijne geboden t’ontfangen. Siet wijders Levit. 11. op vers 45.

11

Ende bereyt zijn tegens den derden dagh: want ²⁰ op den derden dagh sal de HEERE voor de oogen van al het volck ²¹ afkomen, op den bergh Sinai.

20 Dit was de vijftighste dagh na Paesschen, die daerom by de Griecken Pentecoste, D. vijftigste dagh genoemt wort, wy noemen dien dagh Pincksteren.

21 Verschijnende in de wolcken-colonme, versen 9, 16.

12

Ende bepaelt het volck rontomme, seggende, ^g Wacht u op den bergh te klimmen, ende sijn ²² eynde aen te roeren: ²³ al wie den bergh aenroert, ²⁴ sal sekerlick gedoot worden.

g Hebr. 12.18.

22 Of, pale, kanten.

23 Ofte, al wat.

24 Hebr. sal stervende gedoot vvorden.

13

Geen hant sal hem aenroeren, maer ²⁵ hy ²⁶ sal sekerlick gesteenight, ofte sekerlick doorschoten worden, het zy een beest, het zy een man, hy en sal niet leven: ²⁷ als de rams hoorn ²⁸ langhsaem gaet, sullen sy ²⁹ op den bergh klimmen.

25 Verstaet mensche of dier, dat den bergh sal hebben aengeroert.

26 Godt wil seggen, is hy na by, soo salmen hem steenigen, is hy verre af, soo salmen hem doorschieten.

27 Daer en was geen rams hoorn, maer men hoorde een geluyt, als ’t geluyt ofte toon eenes rams hoorns.

28 T.w. in eenen toon, ofte eenparigh geluyt, gelijck in het eynde van de gesangen gebruyckelick is.

29 Doch blijvende beneden op den voet des berghs, vers 17. T.w. soo na, dat sy de Wet mochten hooren afkondigen.

14

Doe gingh Mose van den bergh af tot het volck: ende ³⁰ hy heylighde ’t volck, ende sy wiesschen hare kleederen.

30 D. hy beval dat sy haer heyligen souden, als vers 10.

15

Ende hy seyde tot het volck: Weest gereet ³¹ tegens den derden dagh; ^h ende en nadert niet tot de vrouwe.

31 Hebr. na drie dagen.

h 1.Sam. 21.4. 1.Cor. 7.5.

16

Ende het geschiedde ten derden dage, doe het morgen was, ⁱ datter op den bergh donderen ende blicksemen waren, ende een sware wolcke, ³² ende het geluyt eener seer [kolom] stercker basuyne: soo dat al het volck verschrickte, dat in’t leger was.

i Hebr. 12.18.

32 Siet boven vers 13.

17

Ende Mose leydde het volck uyt den leger Gode te gemoete: ^k ende sy stonden ³³ aen ’t onderste des berghs.

k Deut. 4.10, 11.

33 Doch alsoo dat sy den bergh niet en raeckten, nochte het gestelde perck, vers 12. en overtraden.

18

^l Ende de gantsche bergh Sinai roockte, om dat de HEERE op den selven neder quam in vyer: ende sijn roock gingh op, als de roock van eenen oven, ende de gantsche bergh beefde seer.

l Iudic. 5.4. Psalm 68.9. ende 114.4. Habak. 3.10.

19

Doe het geluyt der basuyne gaende was, ende seer sterck wiert: sprack Mose, ende Godt antwoordde hem ³⁴ met een stemme.

34 Ofte, in een stemme, D. in een sachter maniere als door donder, ende het schrickelick geluyt der basuyne. Dit dede Godt om Mose te verquicken, die eerst seer verschrickt ende beangstight was, Hebr. 12. vers 21.

20

Als de HEERE neder gekomen was op den bergh Sinai, ³⁵ op de spitse des berghs: soo riep de HEERE Mose op de spitse des berghs, ende Mose klom op.

35 Hebr. op ’t hooft.

21

Ende de HEERE seyde tot Mose, Gaet af ³⁶ betuyght desen volcke, dat sy niet ³⁷ door en breken tot den HEERE, om te sien, ende vele van hen ³⁸ vallen.

36 D. belastt haer hooge, ende scherpt haer in.

37 T.w. door de afpalinge, die haer gestelt is.

38 D. gedoodet worden van den Heere, gelijck hy dreyght vers 12. Siet de maniere van spreken, Genes. c. 14. vers 10. 1.Cor. 10.8. etc.

22

Daer toe sullen ³⁹ oock de Priesters, ⁴⁰ die tot den HEERE naderen, sich heyligen: dat de HEERE niet tegen hen uyt en breke.

39 Verstaet hier de eerstgeborene, welcke Godt de Heere hem-selven geheylight hadde, ende die voor de afsonderinge van de stamme Levi het Priesterdom in de familien plachten te bedienen, Exo. 13. vers 2. ende 24.5. in welcker plaetse hy naderhant de stamme Levi verkoren heeft!, Num. cap. 8. vers 14, etc.

40 Siet Lev. 10.3.

23

Doe seyde Mose tot den HEERE: Het volck en sal op den bergh Sinai niet kunnen klimmen: want ghy hebt ons betuyght, seggende, Bepaelt den bergh ende ⁴¹ heylight hem.

41 D. seght den volcke, dat sy desen bergh van wegen mijne tegenwoordigheyt voor heyligh houden, ende derhalven den selven niet en naderen.

24

De HEERE dan seyde tot hem, ⁴² Gaet henen, klimt af, daer na sult ghy, ende Aaron met u, opklimmen: doch dat de Priesters ende het volck niet door en breken, om op te klimmen tot den HEERE, dat hy tegens hen niet uyt en breke.

42 T.w. om het volck mijn verbodt aen te seggen, daer na sult ghy ende Aaron wederom tot my op klimmen.

25

Doe klom Mose af tot den volcke: ende ⁴³ seyde ’t hen aen.

43 T.w. ’t gene dat de HEERE hem geboden hadde.