Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xj. Capittel.

Alle de Israëliten vergaderen te Hebron, vers 1, etc. ende salven David tot Koningh over haer, 3. Daer na trecken sy t’samen na Ierusalem, 4. David overwint die stadt, 5. door Ioab, 6. David gaet op den burcht te Ierusalem woonen, 7. Die stadt wort vernieuwt, 8. David wort dagelicks grooter, 9. Voorder worden verhaelt de Helden, ende voornaemste Overste Davids, ende hare kloecke daden, 10. Als zijn Iasobam, 11. Eleazar, 12. Davids lust om water te mogen drincken uyt den bornput onder de poorte Bethlehems, 17. het welck hem die drie Helden halen, doch hy en woudet niet drincken, 18. Abisai is de derde onder die Helden, 20. Benaja verslaet twee leeuwen, 22. ende eenen grooten Egyptischen man, 23. Helden onder het krijghsvolck, 26.

[fol. 180v\David Koningh. Register van--Davids Helden.]

1

^a DOe vergaderde sich ¹ gantsch Israël tot David na Hebron, seggende, Siet, ² wy zijn u gebeente ende u vleesch.

a 2.Sam. 5.1.

1 Niet dat alle ende een yegelick persoon des gantschen Israëls zy vergadert geweest, maer neffens een groote menighte van de gemeynte, oock de Oudtste des volcks, ende de Hoofden der stammen. vers 3. siet onder cap. 12. vers 23. Soo dat dit als een vergaderinge van Staten geweest is, na de doot Isbosets.

2 D. uwe maeghschap ende bloetverwanten. siet d’aent. op Genes. 29.14.

2

Selfs oock ³ te voren, doe Saul noch Koningh was, ^b hebt ghy Israël uytgeleyt, ende ingeleyt: Oock heeft de HEERE uwe Godt tot u geseyt, Ghy sult mijn volck Israël ⁴ weyden, ende ghy sult voorganger zijn van mijn volck Israël.

3 Hebr. oock gisteren, oock eergisteren, oock doe Saul noch Koningh was, etc.

b 1.Sam. 19.8.

4 T.w. gelijck een herder sijne schapen weydet. siet Psal. 78. vers 71. De Koningen worden dickwils herders des volcks genoemt.

3

Oock quamen alle Oudtste in Israël tot den Koningh na Hebron, ende David maeckte een verbont met haer te Hebron, voor het aengesichte des HEEREN: Ende sy salfden David ten Koningh over Israël, ^c na het woort des HEEREN ⁵ door den dienst Samuëls.

c 1.Sam. cap. 16.

5 Hebr. door de hant.

4

Ende David toogh henen, ende ⁶ gantsch Israël, na Ierusalem, welcke is Iebus: ^d want daer waren de Iebusiten de inwoonders des lants.

6 D. eenige van het krijghsvolck uyt alle de stammen Israëls. siet onder cap. 12. vers 23.

d 2.Sam. 5.6.

5

Ende de inwoonders van Iebus seyden tot David, Ghy en sult hier niet in komen: David dan noch wan ⁷ de burcht Zions, welcke is de stadt Davids.

7 T.w. de burcht die op den bergh Zions lagh.

6

Want David seyde, Al die de Iebusiten ten eersten slaet, sal tot ⁸ een Hooft, ende tot een Overste worden: Doe beklomse Ioab de sone Zeruja ten eersten, daerom wert hy tot een Hooft.

8 Een Hooft is hier te seggen, een Generael over al het krijghsvolck.

7

David nu woonde op de burcht, daerom hietmense de stadt Davids.

8

Ende hy bouwde de stadt rontom, van Millo af, ende rontom henen: Ende Ioab ⁹ vernieuwde het overige der stadt.

9 Hebr. hy maeckte levendigh. D. hy vernieuwde, of hy heelde, repareerde, of verbeterde ’t vervallene. And. liet leven.

9

Ende David ¹⁰ gingh geduerighlick voort, ende wert groot, want de HEERE der heyrscharen was met hem.

10 Hebr. gingh gaende, groot wordende.

10

Dese ^e nu waren de Hoofden der helden, die David hadde, die haer dapper by hem gedragen hebben ¹¹ in sijn Koninckrijck by geheel Israël, ¹² om hem Koningh te maken, ^f na ’t woort des HEEREN over Israël.

e 2.Sam. 23.8.

11 D. in den handel belangende het Koninckrijcke. Daer in hebben sich die mannen by alle de Israëliten dapperlick ende kloeckelick gedragen, insonderheyt in het innemen van Iebus.

12 D. dat hy die te voren door Samuel tot Koningh gesalft was, na de doot Sauls in het Koninckrijcke gestelt ende bevestight mochte worden: Daer toe hebben hem dese helden geholpen tegen sijne vyanden.

f 1.Sam. 16.1, 12.

11

¹³ Dese nu zijn van het getal der helden die David hadde: ¹⁴ Iasobam de sone Hachmoni was het Hooft der dertigen, die sijn spiesse tegens drie hondert opheffende, versloeghse op een mael.

13 Uyt dese heeft David gekoren de Overste, die ordinaerlick by hem in het leger waren.

14 Vergel. dit met 2.Sam. 23.8.

12

Ende na hem was Eleazar de sone Dodo de Ahohiter: hy was ¹⁵ onder die drie helden.

15 Verstaet Iasobam, die de eerste was, Eleazar de tweede, ende Samma de derde, die hier wort voorby gegaen, maer hy wort uytgedruckt 2.Sam. 23. vers 11. Dese drie zijn het die ’t water uyt den bornput te Bethlehem voor David haelden.

13

Hy was met David te ¹⁶ Pas-Dammim, ^g als de Philistijnen daer ten strijde vergadert waren, ende het stuck des ackers vol gerste was, ende het volck voor het aengesichte der Philistijnen vloodt.

16 Anders, Dammin, 1.Sam. 17.1.

g 2.Sam. 5.17. ende 23.11.

14

Ende ¹⁷ sy stelden sich in het midden van dat stuck ende beschermden ’t, ende sy sloegen de Philistijnen: Ende de HEERE verlostese door een groote verlossinge.

17 T.w. die voorgemelde helden. siet 2.Sam. 23.11.

15

Ende ^h drie uyt de dertigh Hoofden togen af na den rotzsteen tot David in de speloncke Adullam: ende het leger der Philistijnen hadde sich gelegert in ’t dal Rephaim.

h 2.Sam. 23.13.

16

Ende David was doe in de vestinge: Ende de besettinge der Philistijnen was doe te Bethlehem.

17

Ende David kreegh lust ende seyde: ¹⁸ Wie sal my water te drincken geven uyt Bethlehems bornput die onder de poorte is?

18 D. Ick wensche datter yemant ware, die my te drincken gave uyt dien bornput, etc.

18

Doe braken die drie door het leger der Philistijnen, ende ¹⁹ putteden water uyt Bethlehems bornput die onder de poorte is, ende sy droegen ’t ende brachten het tot David: Doch David en wilde ’t niet drincken, maer hy goot het uyt ²⁰ voor den HEERE.

19 And. schepten.

20 Dat is, Godt ter eere.

19

Ende hy seyde, ²¹ Dat late mijn Godt verre van my zijn, van sulcks te doen: [kolom] ²² soude ick het bloet deser mannen drincken? ²³ met perijckel hares levens, ja ²⁴ met perijckel hares levens hebben sy dat gebracht: ende hy en wilde het niet drincken: Dit deden de drie helden.

21 Hebr. dat zy my van mijnen Godt verre.

22 Siet 2.Sam. cap. 23. vers 17.

23 Hebr. met, of, op hare zielen, Dat is, met perijckel hares levens.

24 David herhaelt sijne vorige woorden, uyt groote verwonderinge. siet gelijcke maniere van spreken Gen. 49.4.

20

Abisai nu de broeder Ioabs, die was oock het Hooft van ²⁵ drien, ende hy verheffende sijn spiesse tegen drie hondert, versloeghse: Alsoo ²⁶ hadde hy eenen name onder die drie.

25 T.w. van dewelcke stracks sal gesproken worden, van Abisai, in dit 20 vers, van Benaja, vers 22. ende van Asahel, vers 26. na sommiger meyninge.

26 Anders, maer hy en hadde geenen name onder die drie. De verscheydentheyt der uytlegginge ontstaet uyt de verscheydentheyt van het schrijven ende lesen des Hebreeuschen texts.

21

Uyt die drie was hy ge-eert boven de twee, daerom wert hy hen tot een Overste: ²⁷ Maer hy en quam tot aen die [eerste] drie niet.

27 De meyninge is, dat hy in sterckte, ende in kloecke daden, by de voorgaende andre drie, van dewelcke vers 15. gesproken is, niet en was te vergelijcken.

22

Benaja de sone van Iojada, eenes dapperen mans sone, van ²⁸ Kabzeël was groot van daden: ²⁹ Hy versloegh twee stercke ³⁰ leeuwen van Moab: Oock gingh hy af, ende versloegh eenen leeuw ³¹ in het midden des kuyls ³² ter sneeuwtijt.

28 Dit was een stadt in de stamme Iuda gelegen, Iosu. 15.21.

29 Siet 2.Sam. cap. 23. vers 20.

30 Eenige verstaen hier door leeuwen, stercke mannen als leeuwen.

31 D. in eenen put, of gracht.

32 Hebr. in den dagh der sneeuw, of, op eenen sneeuwdagh.

23

Hy versloegh oock eenen Egyptischen man, ³³ eenen man van groote lenghte, van ³⁴ vijf ellen, ende die Egyptenaer hadde een spiesse in de hant, als ³⁵ een wevers boom; maer hy gingh tot hem af met ³⁶ eenen staf, ende hy ruckte de spiesse uyt de hant des Egyptenaers, ende ³⁷ hy doode hem met sijne [eygene] spiesse.

33 Hebr. eenen man der mate, D. eenen man van groote mate ende lenghte. siet 2.Sam. 23.21.

34 Goliath was ses ellen ende een spanne langh, 1.Sam. 17.4.

35 D. soo dicke als eenes wevers boom. Soo dicke was oock Goliaths spiesse.

36 Eenen stock ende slinger waren oock Davids geweere, doe hy met Goliath gingh strijden.

37 Dit hadde David oock gedaen, 1.Sam. 17.51.

24

Dese dingen dede Benaja de sone Iojada: dies hadde ³⁸ hy eenen name onder ³⁹ die drie helden.

38 D. hy was vermaert, T.w. van wegen sijne sterckte ende kracht.

39 Dese drie helden zijn geweest in de tweede ordeninge, ende waren dese, Abisai, Benaja, ende Asahel.

25

Siet hy was de heerlickste van ⁴⁰ die dertigh, nochtans en quam hy tot aen ⁴¹ de drie niet: Ende David stelde hem over ⁴² sijne trauwanten.

40 Siet 2.Sam. cap. 23. vers 24. daer worden dese dertigh, ende andere meer genoemt.

41 Te weten, van dewelcke vers 18. gesproken is.

42 Hebr. over sijne gehoorsaemheyt, dat is, over sijne gehoorsame, verstaende daer by sijne trauwanten, ofte lijfwacht, die altijt by ende ontrent den Koningh waren, om sijne bevelen te gehoorsamen.

26

ⁱ De helden nu der heyren waren Asahel, de broeder Ioabs, ⁴³ Elhanan de sone van Dodo van Beth-lehem.

i 2.Sam. 23.24.

43 Anders, Elchanan sijnes ooms sone van Bethlehem.

27

Sammoth de Haroditer, Helez de Peloniter.

28

Ira de sone Ikkes de Tekoiter, Abiëzer de Anthothiter.

29

Sibbechai de Husathiter, Ilai de Ahohiter.

30

Maharai de Netophathiter, Heled de sone Baana de Netophathiter.

31

Ithai de sone Ribai van Gibea der kinderen Benjamins: Benaja de Pirhathoniter.

32

Hurai ⁴⁴ van de beken Gaas, Abiël de Arbathiter.

44 Anders, uyt een van de valleijen, ofte, leeghten, D. uyt eene der selver.

33

Azmaveth de Baharumiter, Eljahba de Saalboniter.

34

[Van] de kinderen Hasems des Gizoniters was Ionathan de sone van Sage de Harariter.

35

Ahiam de sone Sachar de Harariter, Eliphal de sone Ur.

36

Hepher de Mecheratiter, Ahija de Peloniter.

37

Hezro de Carmeliter, Naarai de sone Ezbai.

38

Ioël de broeder Nathans, Mibhar de sone van Geri.

39

Zelek de Ammoniter, Nahrai de Berothiter, wapendrager Ioabs des soons Zeruja.

40

Ira de Ithriter, Gareb de Ithriter.

41

Urija de Hethiter, Zabad de sone Ahlai.

42

Adina de sone Siza de Rubeniter was het Hooft der Rubeniten, ⁴⁵ nochtans warender dertigh boven hem.

45 Dat is, de dertigh helden van dewelcke te voren gesproken is, waren in kracht ende in daden treffelicker dan Hadina, ende de gene, die hier na genoemt worden.

43

Hanan de sone Maacha, ende Iosaphat de Mithniter.

44

Ussija de Asteratiter: Sania, ende Ieiël de sone Hothams, des Aroëriters.

45

Iediaël de sone Simri, ende Ioha sijn broeder de Tiziter.

46

Eliël Hammahavim, ende Ieribai,

[fol. 181r\Davids medestanders uyt alle--stammen.]

ende Iosavja de sonen Elnaams: ende Ithma de Moabiter.

47

Eliël ende Obed, ende Iaaziël van Mezobaja.