boom op gaen; voor een distel sal een myrtenboom op gaen: ende 42 het sal den HEERE wesen tot eenen name, tot 43 een eeuwigh teecken, [dat] niet uytgeroeyt en sal worden.
|
-
1
- Het Hebr. woordeken hol, het welck elders soo veel is als wee, is hier een woordeken van opweckinge.
-
2
- Ghy alle die na de gerechtigheyt seer verlanght, gevoelende uwe sonden ende elenden. Ps. 42.3. Matt. 5.6. Ioa. 7.37.
-
3
- D. tot my, of, tot de hemelsche goederen, die ick u door ’t Euangelium aenbiede, N. vergevinge der sonden, ende de gerechtigheyt die ons om niet, ende sonder eenige onse verdiensten van Godt in Christo gegeven worden. Item de gaven des H. Geests, ende eyndelick ’t eeuwige leven: waer toe wy door’t geloove moeten komen, Ioan. 7.37.
-
4
- Hebr. die geen gelt en heeft, D. die in of by u selven geene weerdigheyt noch verdiensten en hebt.
-
5
- D. genietet. Alsoo oock vers 2. Eten, voor genieten, is seer gemeyn by de Hebreen. Siet Iob 21. de aent. op vers 25.
-
7
-
Wijn en melck, beteeckent hier het selve, dat stracks door water is te kennen gegeven, T.w. alles wat tot het geestelicke leven van nooden is.
-
8
- D. waerom doet ghy veel vergeefsche kosten ende moeyte, drijvende uwe afgoderije ende superstitie, daer doch door sulcke middelen geen leven, noch vasten troost te verkrijgen en is?
-
9
- Hebr. Voor niet broot. Aldus noemt hy de valsche leere ende superstitien, die het herte der menschen niet en kunnen spijsen noch verzadigen. Als daer was de leere der Schriftgeleerden ende der Pharizeen van eygene gerechtigheyt, buyten Christum ende sijne gerechtigheyt.
-
10
- D. het gelt dat ghylieden met uwen arbeyt gewonnen hebt.
-
11
- Hebr. om niet ter verzadinge.
-
12
- Hebr. hoort hoorende, D. hoort aendachtelick, neerstelick, ofte ernstelick na my.
-
13
- Dit is oock al van een geestelick eten te verstaen, als oock datter volght.
-
14
- Dit spreeckt Godt de Vader.
-
15
- D. sy sal troost ende vreught hebben, alsse my hoort.
-
16
- Siet Genes. 15. op vers 18. ende Ier. cap. 34. versen 18, 19.
-
17
- Dese woorden zijn hier by gevoeght uyt de woorden Pauli, Act. 13.34. daer aldus staet, Ick sal u-lieden die heylige ende trouwe [beloften] Davids geven.
-
18
- D. die ick David hebbe belooft. Siet 2.Sam. 7.13. ende Psalm 89.29. Tot voltreckinge deser weldadigheden was het van noode dat Christus van den dooden soude op staen, ende alsoo tot sijn eeuwigh Rijck in gaen. Tot sulcken eynde verhaelt de Apostel Paulus dese spreucke, Actor. 13. vers 34. om de opstandinge Christi te bewijsen. Eenige verstaen hier door David, den Heere Christum, alsoo dat door de weldadigheden Davids te verstaen souden zijn, de weldadigheden, die Christus den volcke Godes verwerven ende geven soude. Alsoo oock Ier. 30.9. Ezech. 34. vers 23. etc.
-
20
- T.w. Christum, den sone Davids, die oock Davids Heere ende Verlosser is.
-
21
- D. tot een Propheet ende Leeraer, die de Hemelsche waerheyt betuyge: Ofte, die van mijnen wille getuygenisse geve.
-
22
- Om te gebieden ende bevelen wat hem belieft.
-
24
- D. na dewelcke ghy niet en vraeghdet, maer lietse op hare wegen wandelen. siet Actor. 14.16. Of, die ghy voor u volck niet en kendet.
-
25
- Hebr. een volck die u niet en kenden, sullen tot u loopen, D. die na u niet en vraeghden, noch u voor haren Salighmaker en kenden.
-
26
- D. met grooten yver ende begeerte uwe leere aennemen.
-
27
- Of, ende tot den Heyligen Israëls. siet Psal. 71. op vers 22.
-
28
- Of, als hy u [O Christe] sal vereerlickt hebben, Nam. door de opstandinge uyt den dooden, Rom. 1.4. ende door de verhooginge aen sijne rechter hant in de Hemelen, van daer hy den H. Geest op de Apostelen senden soude, Act. cap. 2. doende groote wonderen door de kracht des selven, Act. 3.13. ende 4.10.
-
29
- D. terwijle hy sijne goedertierenheyt den armen sondaren aenbiet, deselve tot boete ende bekeeringe noodigende. Siet Psal. 32.6. ’t Zijn de woorden des Propheten.
-
30
- Hebr. de man der boosheyt, of der ongerechtigheyt.
-
31
- Hebr. hy vermeerdert te vergeven, of, met vergeven.
-
32
- Hier spreeckt Godt de Heere wederom, ende het is soo vele als of hy seyde, Ghy menschen zijt van sulcken aert, dat ghy het niet lichtelick en vergeeft noch en vergetet, als u yemant vertoornt heeft, insonderheyt als hy ’t te grof maeckt: Maer ick vergeve haest allen den genen, die het leet is dat sy my vertoornt hebben, ende my om vergevinge bidden. Ick en ben oock niet wanckelmoedigh, noch ongetrouw, gelijck de menschen, maer al wat ick beloove, dat doe ick gewisselick.
-
33
- Of, [soo veel.] Vergel. hier mede Psalm 103.11.
-
35
- D. het woort mijner belofte.
-
36
- D. niet sonder yets uyt te richten.
-
37
- Of, geluck hebben, wel gedijen.
-
38
- Of, tot welck, of, werwaerts.
-
39
- T.w. uyt de geestelicke gevangenisse des duyvels, na dat ghy door Christum sult verlost zijn, waer van de Babylonische gevangenisse een beelt was.
-
40
- Siet Iesa. 35.1. De sin is, Dat alle creaturen, al is ’t datse ongevoelick zijn, nochtans het werck des Heeren met vreught sullen helpen bevoorderen. Siet de aenteeck. Psalm 98. op vers 8.
-
41
- D. die te voren als distelen en doornen waren, D. onvruchtbaer, ende tot allen goede onbequaem, sullen vruchtbaer worden, ende als schoone boomen op wassen, na dat sy door den H. Geest sullen vernieuwt ende weder geboren zijn. Siet dergelijcke manieren van spreken Iesa. 41.19.
-
42
- De sin is, Door de verlossinge ende heyliginge der Kercke, sal Godt sijne oneyndelicke goetheyt ende almogentheyt insonderheyt doen blijcken, daerom hy in der eeuwigheyt sal gelooft ende gepresen worden.
-
43
- T.w. een gedenck-teecken.
|