Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het v. Capittel.

1 Den Apostel komt voorder ende bewijst uyt de gebreken, die in hare gemeynte noch waren, dat de Corintheren meer oorsake hadden van haer te vernederen, dan van te roemen ende haer te verheffen, ende voor eerst van wegen het dulden van bloetschande onder haer. 2 Vermaent haer ernstelick, dat sy dien, die sulcks begingh, uyt het midden van haer souden weeren, ende den satan over geven. 6 Brenght daer toe verscheydene redenen voort, insonderheyt genomen by gelijckenisse van eenen suerdeessem, welcke in het houden van het Pascha in het Oude Testament moeste uytgesuyvert worden. 9 Onderrecht haer daer na breeder tegen hoedanige menschen dese Kerckentucht moet worden geoeffent. 11 Namelick, tegen de gene, die broeders genaemt worden, ende dergelijcke ergernissen gaven. 12 latende de gene die buyten de gemeynte waren, Godts oordeel bevolen.

1

MEn hoort ¹ gantschelick [datter] hoererije onder u [is,] ende soodanighe hoererije die oock onder de Heydenen ² niet genaemt en wort, alsoo datter een ^{a 3} sijns vaders huysvrouwe heeft.

1 Dat is, niet als een onseker geruchte, maer als een gewisse sake.

2 Namelick, sonder detestatie of verfoeyinge. Want hoewel hier ende daer in de Griecksche, Romeynsche, ende andere historien sulcke exempelen gevonden zijn, soo worden die nochtans van deselve als onbehoorlick ende onwettelick altijt veroordeelt.

a Levit. 18.8. Deuter. 27.20.

3 Dat is, sijn stiefmoeder, gelijck die oock alsoo in Godts woort genoemt wort, Levit. 18.8.

2

Ende zijt ghy [noch] opgeblasen, ende en hebt niet veel meer ⁴ leet gedragen, op dat hy ⁵ uyt het midden van u wech gedaen worde, die dese daet begaen heeft?

4 Namelick, gelijck men doet wanneer daer oorsake is van gemeenen rouwe. Want hoewel sulcke sonden sonden zijn van bysondere persoonen, soo gaen sy nochtans de geheele gemeynte aen, om dat Godts naem daerom wort gelastert, ende sijnen toorn daer door over de geheele gemeynte ontsteken, als sy na behooren niet en worden gestraft.

5 Dat is, door den Christelicken ban uyt uwe vergaderinge geworpen, gelijck hier na versen 7, 11. verklaert wort.

3

^b Doch ick, als wel met den lichame af wesende, maer tegenwoordigh zijnde ⁶ met den geest, hebbe alreede als [of ick] tegenwoordigh [ware,] den genen die dat alsoo bedreven heeft, besloten,

b Coloss. 2 5.

6 Dat is, met mijne gedachten, wille, ende kracht des geests. Siet dergelijck 2.Reg. cap. 5. vers 26. Coloss. 2.5.

4

⁷ In den name onses Heeren Iesu Christi, als ghylieden ende mijnen geest [te samen] vergadert sullen zijn, ⁸ met de kracht onses Heeren Iesu Christi,

7 Dat is, volgens het bevel ende last Christi, ende met aenroepinge van sijnen naem, Matth. 18.15.

8 Dat is, de krachtige werckinge Christi in de herten der gene onder welcke ende tegen welcke dese straffe wettelick wort gebruyckt. Siet Matth. cap. 18. versen 18, 19, 20.

5

^c Den sulcken ⁹ over te geven den satan, ¹⁰ tot verderf des vleeschs, op dat ¹¹ de geest behouden mach worden, in den dagh des Heeren Iesu.

c 1.Timoth. 1.20.

9 Dat is, uyt uwe gemeynschap te bannen, ofte gelijck Christus spreeckt Matth. 18.17. te houden als een Heyden ende Tollenaer. Want buyten de gemeynte Christi heeft de satan sijn Rijck. Siet 2.Timoth. 2.25, 26.

10 Dat is, tot doodinge ende vernietinge des ouden mensches, dat is, der verdorvene nature, die doorgaens vleesch wort genaemt. Siet Rom. 8.13. Galat. 5.24.

11 Dat is, de nieuwe mensche, die door dese vleeschelicke begeerten ende sonden gelijck doot ende begraven scheen, wederom verweckt worde, ende de overhant verkrijge, tot dat hy in den dagh der toekomste Christi in ons geheel ende alleen sal heerschen.

6

¹² Uwen roem en is niet goet. ^d En weet ghy niet dat ¹³ een weynigh suerdeessems het geheele deegh suer maeckt?

12 Namelick, daer mede ghy roemt als of ghy ende uwe gemeynte geheel volmaeckt ware.

d Galat. 5.9.

13 Gr. een kleyn suerdeessem. Met dese gelijckenisse verklaert de Apostel, dat een ergerlick mensche als hy niet gestraft en wort in de gemeynte, andere lichtelick tot navolginge treckt.

[fol. 87v]

7

¹⁴ Suyvert dan den ouden suerdeessem uyt, op dat ghy een nieuw deegh zijn meught, gelijck ghy ongesuert zijt. Want oock ¹⁵ ons’ ^e Pascha is voor ons geslachtet, [namelick] Christus.

14 Dit kan ofte in ’t bysonder verstaen worden van de uytsuyveringe ofte uytwerpinge van desen ergerlicken mensche, op dat de geheele gemeynte mochte zijn buyten opsprake ende perijckel van voorder besmettinge, alsoo sy alreede door den Geest Godts van den suerdeessem der natuerlicke verdorventheydt ten grooten deele waren bevrijdt. Ofte, in het gemeen voor een algemeene vermaninge uyt occasie van de voorgaende gelijckenisse, dat namelick elck in het bysonder den ouden suerdeessem der sonde uyt hem meer ende meer soude uytsuyveren, gelijck sy alreede van de heerschappije der selve verlost waren. Siet Ephes. cap. 4. vers 22. Coloss. 3. versen 5, 9, 10.

15 Ofte, ons’ Pascha is voor ons geoffert, Dat is, het Pascha dat voor ons tot versoeninge onser sonden is geoffert. Christus wort hier genaemt het Pascha, door een oneygentlicke maniere van spreken, die van de Sacramenten dickwils gebruyckt wort (gelijck het broot in het avontmael genaemt wort het lichaem Christi, ende de gemeynschaps des lichaems Christi) om dat het Paeschlam een teecken ende figuere van Christus ende sijne offerhande was. Siet Ioan. 19.36.

e Iesa. 53.7. Ioan. 1.29. 1.Corinth. 15.3.

8

¹⁶ Soo dan laet ons ^f feest houden, niet ¹⁷ in den ^g ouden suerdeessem, noch ¹⁸ in den suerdeessem der quaetheyt ende der boosheyt, maer ¹⁹ in de ongesuerde [brooden] der oprechtigheyt ende der waerheyt.

16 Het gene de Israëliten na het slachten van het uyterlick Pascha, in het voorbeelt moesten doen op de voorbereydinge van Paschen met het uytsuyveren van alle suerdeessem, ende met seven dagen langh haer van gesuerde brooden te onthouden, volgens Godts bevel, Exod. cap. 12. vers 15. dat gebiedt den Apostel den Christenen in de beteeckende sake al haer leven langh te doen: namelick, heylighlick ende rechtveerdelick te wandelen voor Godt ende de menschen, ende derhalven oock alle ergernissen uyt haer te weeren, na dat sy door de offerande ende besprenginge des bloets Christi met Godt versoent zijn.

f Exod. 12. versen 3, 15.

17 Dat is, in de besmettinge van de aengeborene natuerlicke verdorvenheyt.

g Deuter. 16.3.

18 Dat is, noch in andere moetwillige sonden ende boosheden, die de natuerlicke menschen noch dagelicks daer by hoopen.

19 Dat is, in eenen suyveren ende onbesmetten wandel.

9

Ick hebbe u geschreven ²⁰ in den brief, ^h dat ghy u niet en soudet ²¹ vermengen met den hoereerders:

20 Dit verstaen sommige van eenen anderen brief die de Apostel voor desen aen de gemeynte van Corinthen soude geschreven hebben, om dat de woorden die volgen met soo vele letters hier voren niet uytgedruckt en staen: doch alsoo de sin van dese woorden hier voren in ’t tweede ende sevende vers verhaelt is, soo kan dit bequamelick van desen selven brief Pauli verstaen worden.

h Deut. 7.2. Matth. 18.17. 2.Cor. 6.14. Ephes. 5.11. 2.Thess. 3.14.

21 Dat is, tot de gemeynschap uwer gemeynte toelaten, ende met haer als broeders gemeensamelick verkeeren. siet vers 11.

10

²² Doch niet geheelick met den hoereerders deser werelt, ofte met den gierigaerts, ofte met den roovers, ofte met den afgodendienaers: want anders soudt ghy moeten ²³ uyt de werelt gaen.

22 Dat is, dit en versta ick niet in het gemeyn van alle sulcke ergerlicke menschen, die onder u, ofte by u woonen.

23 Namelick, alsoo de werelt vol is van sulcke menschen, daer ghy dagelicks mede te doen hebt, welcker voetstappen ghy niet en moet volgen, maer die ghy moet soecken Christo te gewinnen, Matth. cap. 5. vers 16. Ephes. cap. 5. vers 11. Ende hoewel dit op alle eeuwen past, soo paste het nochtans allermeest op die eeuwe, in welcke het Heydendom de overhant hadde, die alle afgodendienaers waren, daer dese andere sonden gemeenlick op volgen.

11

²⁴ Maer nu hebbe ick u geschreven, dat ghy u niet en sult vermengen, [namelick] indien yemant ²⁵ een broeder genaemt zijnde, een hoereerder is, ofte een gierigaert, ofte ²⁶ een afgodendienaer, ofte een lasteraer, ofte een dronckaert, ofte een roover: ⁱ dat ghy met soodanigen eenen oock niet ²⁷ en sult eten.

24 Dat is, hebbe noodigh geacht u te schrijven, op dat ghy my wel verstaet.

25 Dat is, voor een lidtmaet der gemeynte gehouden ende gekent wort, gelijck de Christenen doorgaens in de handelingen der Apostelen, ende brieven der selve, broeders genaemt worden, gelijck oock Christus van desen Kerckentucht alsoo spreeckt, Matth. cap. 18. vers 15.

26 Dat de Christenen alsdan haer oock somwijlen in afgoderije verliepen, blijckt 1.Corinth. cap. 10. vers 20. Apoc. cap. 2. versen 14, 20.

i Num. 12.14. Matth. 18.17. 2.Thessal. 3.14. 2.Ioan. vers 10.

27 Dat is, en sult geen gemeensame ende openbare onderlinge vrientschap met sulcke onderhouden, op dat sy haer mogen schamen. Siet 2.Thess. cap. 3. vers 14. 2.Ioan. vers 10. Andersins en verbiedt de Apostel niet, dat van man ende vrouwe, ouders ende kinderen ende dergelijcke, de burgerlicke gemeenschap (daer de wet der nature ende zeden den menschen aen verbindt) selfs met soodanige onderhouden worde: alsoo de Kerckelicke tucht de sulcke maer en ontbloot van de gemeenschap die Christenen als Christenen, soo in het geestelicke als in het wereltlicke, eygen hebben: niet daer mede sy als menschen ofte burgers in het gemeen aen malkanderen verbonden zijn.

12

Want wat hebbe ick oock ²⁸ die buyten zijn te oordeelen? Oordeelt ghylieden niet ²⁹ die binnen zijn?

28 Dat is, noch vreemt van de gemeynte Christi, ende van het geloove, Ephes. cap. 2. vers 12.

29 Dat is, die voor leden van de gemeynte gehouden worden, die hy vers 11. broeders noemt.

13

Maer die buyten zijn ³⁰ oordeelt Godt. ^k Ende doet ghy desen boosen uyt u-lieden wech.

30 Dat is, behoudt die tot sijn eygen oordeel, om die te straffen ofte bekeeren. Waer mede hy toont, dat al is het dat sulcke buyten den tucht van de Kercke zijn, dat sy daerom van Godts oordeel niet vry en zijn. Siet dergelijcke wijse van spreken 1.Corinth. 11.32.

k Deut. 13.5.