Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xiij. Capittel.

1 Den Apostel betuyght nu wederom, soo de voorgaende sonden niet en werden gebetert, dat hy sal komen, om sonder voorder uytstel de daders daer van te straffen. 3 ende haer met der daet te doen bevinden hoe krachtigh dat Christus in hem was. 5 Vermant haer dat sy haer selven ondersoecken, of Christus in haer is. 7 Wenscht wederom dat sy de straffe voorkomen met weldoen. 9 ende verklaert dat hy hem dan over haer sal verblijden. 10 alsoo sijne macht moet strecken tot stichtinge ende niet tot verbrekinge. 11 Besluyt daer na den brief met een vermaninge tot verscheydene Christelicke deughden. 12 met de gewoonlicke groete. 13 ende met een gebedt voor haer tot Godt den Vader, Sone, ende Heyligen Geest.

1

DIt is ¹ de derde mael [dat] ick tot u kome: ^a In de mont van twee ² ofte drie getuygen sal ³ alle woort bestaen.

1 Dit seght hy, niet dat hy drie mael te Corinthen is geweest, maer om dat hy aldaer eens geweest zijnde, Act. 18. daer na twee mael voor genomen ende belooft hadde te komen: eens in den eersten brief, Cap. 16. vers 5. ende nu hier wederom.

a Numer. 35. vers 30. Deuter. 17.6. ende 19.15. Matth. 18.16. Ioan. 8.17. Hebr. 10.28.

2 Gr. ende.

3 D. alle sake, ofte waerheyt bevestight worden.

2

Ick hebbe het te voren geseght, ende segge het te voren als tegenwoordigh zijnde de tweede mael, ende ick schrijve het nu afwe-

[fol. 101r]

sende, den genen ⁴ die te voren gesondight hebben, ende allen ⁵ den anderen, dat soo ick wederom kome, ick [haer] ⁶ niet en sal sparen:

4 Namelick, daer van hy in den voorgaenden brief heeft geschreven, ende die haer niet en hebben bekeert.

5 Namelick, die haer exempel daer na gevolght zijn.

6 Namelick, in het dadelick volvoeren van de gedreyghde straffe, of geestelicken tucht ende ban.

3

Dewijle ghy ⁷ soeckt een proeve Christi die ⁸ in my spreeckt, welcke in u ⁹ niet swack en is, maer krachtigh is onder u.

7 Dat is, schijnt te soecken. Want sulcke wort geseght Godts straffe te soecken, die gewaerschouwt zijnde hem niet en bekeert.

8 Ofte, door my.

9 Namelick, in het doen van krachtige teeckenen, ende gaven des Geests, kennisse der talen, ende andere dergelijcke.

4

Want hoewel hy ¹⁰ gekruyst is ¹¹ door swackheyt, ¹² soo leeft hy nochtans ¹³ door de kracht Godts. Want oock ¹⁴ wy zijn swack ¹⁵ in hem, maer ¹⁶ sullen met hem leven door de kracht Godts in u.

10 Dat is, als een swack mensche hem heeft laten kruycigen, ende tot der doot over geven voor ons, daer hy nochtans oock in de gestalte Godts was, Philip. 2.7.

11 Gr. uyt: gelijck oock in het volgende.

12 Dat is, is opgestaen ende verheven in heerlickheyt.

13 Dat is, door de kracht sijner Goddelicker nature, welcke haer als dan heeft geopenbaert, hoewel sy haer te voren heeft ingehouden, Ioan. cap. 2. vers 19. ende cap. 10. vers 18. Want dat Paulus hier spreeckt van de Goddelicke kracht die in Christo is, blijckt hier uyt, dat hy haer dreyght met dese kracht, die Christus door hem tegen de wederspannige sal betoonen, welcke hy seght deselve te zijn, waer door Christus hemselven uyt de dooden heeft verweckt. Siet Rom. cap. 1. vers 4. ende 1.Petr. cap. 3. vers 18.

14 Dat is, wy dragen ons als of wy maer swacke verachtelicke menschen waren.

15 Dat is, als sijne leden zijnde, ende als hem daer in gelijckformigh.

16 Dat is, na het exempel Christi sullen wy tegen u toonen dat de kracht Christi in ons leeft, ende haer tegen de ongehoorsame door sijne straffende hant sal openbaren.

5

^{b 17} Ondersoeckt u selven of ghy in het geloove zijt, ¹⁸ beproeft u selven. Ofte en kent ghy u selven niet, dat Iesus Christus in u is? ’t en zy dat ghy eenighsins ¹⁹ verworpelick zijt.

b 1.Cor. 11. vers 28.

17 Namelick, om sekerlick in u gemoedt overtuyght te worden van de waerheyt van mijn Apostelschap: want sulcks doende sult ghy bevinden dat ghy het ware geloove in Christum hebt, ende dat Christus in u door sijnen Geest leeft, het welck ghy door mijn Euangelium hebt verkregen.

18 Namelick, aen de ware proeven ende merckteeckenen des waren geloofs, ende der ware vereeninge met Christo.

19 Ofte, verworpen zijt, Dat is, soodanige lieden zijt die de preuve niet en soudt konnen uytstaen. Het woort eenighsins versacht dit dreygement des Apostels, als of hy seyde, Soo ghy sulcks niet en bevindt, soo zijt ghy in perijckel van verworpelick ofte verworpen te zijn. Want wie in Christum oprechtelick gelooft, die is wel versekert dat hy uytverkoren is, Ioan. cap. 6. vers 37. ende cap. 8. vers 47. Rom. cap. 8. vers 30, etc. maer die de predicatie des Euangeliums door een waer geloove niet aen en neemt, ende de aengebodene genade versuymt, ofte veracht, is wel in perijckel van een verworpen mensche te zijn, doch men moet van hem niet wanhopen, soo lange hy leeft: om dat de Heere de menschen oock somwijlen ter elfder ure roept, Matth. cap. 20. versen 6, 9. ende oock in den laetsten oogenblick haers levens, gelijck den moordenaer aen het kruyce, Luce cap. 23. vers 40, etc. Hebr. cap. 3. versen 7, 13. Ende daerom en kan dit alhier soo niet genomen worden. Andere nemen dit woort verworpelick voor onbequaem tot het geloove: doch alle menschen zijn daer toe van naturen onbequaem, tot dat sy door Godes Geest bequaem gemaeckt worden, 2.Cor. 3.5.

6

Doch ick hope ²⁰ dat ghy sult ver-[kolom]staen, dat wy ²¹ niet verworpelick en zijn.

20 Namelick, soo ghy u selven recht ondersoeckt.

21 D. verworpelicke ofte verachtelicke Apostelen, gelijck dese ons nageven.

7

Ende ick wensche van Godt, dat ghy geen quaet en doet: ²² niet op dat wy ²³ beproeft souden ²⁴ bevonden worden, maer op dat ghy het goede soudet doen, ende wy ²⁵ als verworpelick souden zijn.

22 D. niet soo seer.

23 D. getrouw ende oprecht: voor trouwe Apostelen souden gekeurt ende gekent worden.

24 Gr. openbaer worden, ofte, schijnen.

25 Namelick, voor de oogen ende na het achten der menschen, dewijle wy in sulcken geval geen teeckenen van onse geestelicke macht in het straffen der sonden souden geven.

8

Want wy en vermogen niets tegen de waerheyt, maer ²⁶ voor de waerheyt.

26 D. tot hanthavinge ende sterckinge der waerheyt: waer onder hy hier oock de oprechtigheyt des levens verstaet.

9

Want wy verblijden ons wanneer wy ²⁷ swack zijn, ende ghy ²⁸ sterck zijt. Ende wy wenschen oock dit, [namelick] uwe ²⁹ volmakinge.

27 D. in verdruckinge ende verachtinge, gelijck meermaels hier voren.

28 Namelick, in de gaven ende genade Godts.

29 Ofte, herstellinge, oprechtinge, weder-opbouwinge.

10

Daerom schrijve ick afwesende dese dingen, op dat ick tegenwoordigh zijnde niet en soude ³⁰ strengigheyt gebruycken, na de macht ^c die my de Heere gegeven heeft tot opbouwinge, ende niet tot ³¹ nederwerpinge.

30 Gr. strengelick.

c 2.Cor. 10.8.

31 D. om yemant door dese straffende hant te verbreken, ofte neder te slaen, ofte van het lichaem der gemeynte te scheuren: maer om hem daer door weder op te rechten, ende met Christo ende sijne gemeynte weder te versoenen ende vereenigen. Siet 1.Corinth. 5.5.

11

Voorts, broeders, zijt blijde, wort ³² volmaeckt, zijt getroost, ^d zijt eens gesint, ^e leeft in vrede: ende de Godt der liefde ende des vredes sal met u zijn.

32 Ofte, weder opgerecht, weder opgebouwt, namelick, tot vereeninge met malkanderen.

d Rom. 12.16. ende 15.5. 1.Corinth. 1.10. Philip. 2.2. 1.Petr. 3.8.

e Rom. 12.18. Hebr. 12.14.

12

^f Groetet malkanderen ³³ met eenen heyligen kus. U groeten alle de heylige.

f Rom. 16.16. 1.Corinth. 16.20. 1.Thessal. 5.26. 1.Petr. 5.14.

33 Namelick, na de gewoonte van die Oostersche landen, daer dit een teecken van eenigheyt was, ende van eere die sy den anderen aen deden. Siet Genes. 41.40. Psalm 2.12.

13

³⁴ De genade des Heeren Iesu Christi, ende ³⁵ de liefde Godts, ende ³⁶ de gemeynschap des Heyligen Geests, zy met u allen. Amen.

De tweede [Sendtbrief] aen de Corintheren, is geschreven van Philippis in Macedonien, [ende gesonden] door Titum ende Lucam.

34 Namelick, waer door hy ons met Godt heeft versoent, Rom. cap. 5. vers 10.

35 Namelick, daer mede hy ons in Christo Iesu lief heeft, ende als sijne kinderen aenneemt ende bewaert, Rom. 8.39.

36 Namelick, waer door wy in dese genade ende liefde meer ende meer gesterckt, ende daer van versekert worden, Rom. 8.15. Alsoo dat hier een klaer getuygenisse is van de Heylige Drievuldigheyt: hoewel de ordre der persoonen hier niet en wort gestelt, gelijck Matth. 28.19.

Eynde van den tweeden Sendtbrief PAULI aen die van Corinthen.