Onze Taal. Jaargang 64
(1995)– [tijdschrift] Onze Taal–
Auteursrechtelijk beschermdOnze Taal. Jaargang 64. Genootschap Onze Taal, Den Haag 1995
DBNL-TEI 1
Wijze van coderen: standaard
-
gebruikt exemplaar
eigen exemplaar DBNL
algemene opmerkingen
Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Onze Taal. Jaargang 64 uit 1995.
De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren beijvert zich voor het verkrijgen van toestemming van alle rechthebbenden; eenieder die meent enig recht te kunnen doen gelden op in dit tijdschrift opgenomen bijdragen, wordt verzocht dit onverwijld aan ons te melden (mailto:dbnl.auteursrecht@kb.nl).
redactionele ingrepen
Koppen tussen vierkante haken zijn toegevoegd.
p. 323: in het origineel is een gedeelte van de tekst onleesbaar. In deze digitale editie is ‘[...]’ geplaatst.
Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de pagina's met advertenties (deel 1: 27, deel 2/3: 57, deel 9: 227, deel 10: I, II, III, IV, 259) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.
[Deel 1, pagina 1]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
VAN HOOGLERARES TOT STAATSSECRETARESSE
Welke middelen biedt onze taal voor de vervrouwelijking van beroepsnamen?
HOE ONTSTOND DE LETTER i
en waar komt dat puntje vandaan?
DE WETENSCHAP VAN HET WOORD
Een bijzonder boek over ons taalvermogen
DRUGS EN GOAL OF DRUKS EN GOOL?
Onderzoek naar de uitspraak van uitheemse woorden
UILENVLUCHT EN BATRAAF
Poëtische woorden uit het verleden
maandblad van het genootschap onze taal
1
64ste jaargang • januari 1995
[Deel 1, pagina 2]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon 070-3561220
Fax 070-3924908
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
voorzitter: H.A.M. Hoefnagels
vice-voorzitter: dr. D. Dolman
secretaris: C.N.F. van Ditshuizen
penningmeester: H.P. van Leeuwen r.a.
leden:
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Liesbeth Gijsbers |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Liesbeth Gijsbers |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Martin de Koning, Marlies Philippa, Rob Rentenaar, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 5,-. Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 33,- per jaar (Bfr. 650); buiten deze landen f 48,- per jaar (per luchtpost f 53,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 24,50 per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 08860-82345
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal 650 Bfr of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen.
In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Brussel, telefoon 09/3215.401876
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Cartoons: Leo Immerzeel
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
64ste jaargang nummer 1 januari 1995
| 3 | Harry Cohen | Alle mensen worden zusters
Wethoudster, staatssecretaresse, hooglerares... Welke middelen biedt onze taal voor de vervrouwelijking van beroepsnamen? En hoe zit dat in andere talen? |
| 14 | Jacques Arends | De wetenschap van het woord
Dankzij een voortreffelijke vertaling van The science of words kunnen nu ook niet-ingewijden kennis nemen van psycholinguïstiek en theoretische taalkunde |
| 20 | Ko van Harn | De i in ons alfabet
Waar komt deze letter vandaan en waarom zetten we eigenlijk ‘de puntjes op de i’? |
| 22 | Peter Bosman | Ook een boek geschreven?
Schrijvers sturen in en de uitgever keurt: over onuitgegeven manuscripten en de beoordeling daarvan |
| • | ||
| NIEUWE SERIES | ||
|---|---|---|
| 16 | Marinel Gerritsen en Renée van Bezooijen | Uitheemse woorden in Nederlandse mond [1]
De uitspraak van vreemde woorden varieert nogal. Hoe zit het met die van de Engelse leenwoorden goal en drugs? |
| 19 | Jeroen Kramer | Sofietje [1]
Peuter Sofie verwerft haar taal |
| 22 | Hans Heestermans | Vergeten woorden
Uilenvlucht, batraaf: woorden verdwijnen, ook al ligt er veel poëzie in besloten |
| • | ||
| EN VERDER | ||
| 10 | Correct taalgebruik en seksisme | |
| 11 | Puntenstrijd: mr. of mr? | |
| 19 | Fax en foon | |
| 26 | Onze Taal op reis | |
| VASTE RUBRIEKEN | ||
| 6 | Reacties: compost; vermakelijk Afrikaans?; Vlaams/Nederlands; het zwarte gat; dat ik of jij contact opneem(t); wie bepaalt wat ‘goed’ is?; rijke stinkerds; zittingsboer; vooruitverwijzen; taalparticularisten; verkeerskegel; sterke werkwoorden; zure room; dooddeur; ik die gelukwens(t) | |
| 12 | Het proefschrift van... Hans van de Velde | |
| 13 | Vraag en antwoord: de/het Aviodome; kennen/kunnen; gewaarworden; 50% van de aannemers betaalt/betalen | |
| 18 | Van kaartenbak tot Koenen [6]: woordenboeken en grammatica | |
| 23 | Taalcuriosa: nummerbordtaal | |
| 24 | Tamtam: Duitse spelling; telefoonboekproblemen; Hertog versus Nassau; verkoop woordenboeken stagneert; goed in vreemde talen | |
| 25 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 28 | Ruggespraak | |
[Deel 1, pagina 6]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 2/3, pagina 29]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
DE TAAL VAN HET GETAL
Bereken het getal van het beest
MICRO, MILLI, MEGA:
Over het succes van het metrieke stelsel
ZO'N VIJF, ZES MOGELIJKHEDEN:
Favoriete getallen in schattingsparen
In alledaagse woorden verborgen getallen
AAPJE, ZWAANTJE, BOCHEL EN FLES:
Bijnamen voor getallen
•
JURYLID VAN DEN TOORN OVER VIJF JAAR GROOT DICTEE
Plezier bij spelling lijkt niet te mogen
MISVATTINGEN OVER DE SPELLINGHERZIENING
TIEN TIPS VOOR EEN GOEDE VOORDRACHT
maandblad van het genootschap onze taal
2/3
64ste jaargang • feb/maart 1995
[Deel 2/3, pagina 30]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon 070-3561220
(Fax 070-3924908)
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
voorzitter: H.A.M. Hoefnagels
vice-voorzitter: dr. D. Dolman
secretaris: C.N.F. van Ditshuizen
penningmeester: H.P. van Leeuwen r.a.
leden:
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Liesbeth Gijsbers |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Liesbeth Gijsbers |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Martin de Koning, Marlies Philippa, Rob Rentenaar, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 5,-. Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 33,- per jaar (Bfr. 650); buiten deze landen f 48,- per jaar (per luchtpost f 53,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 24,50 per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 08860-82345
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal 600 Bfr of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen.
In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/3215.401876
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Cartoons: Leo Immerzeel
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
64ste jaargang nummer 2/3 februari/maart 1995
| DE TAAL VAN HET GETAL | ||
|---|---|---|
| 31 | Peter Burger | Het getal van het beest
De apocalyptische rekenkunde zoekt het getal achter de taal: de duivel in Hitler lag al besloten in zijn vercijferde naam... |
| 34 | Thijs Pollmann en Carel Jansen | Hoe precies zijn onze schattingsregels?
Een stuk of 30, 32 is acceptabel maar een stuk of 45, 47 niet: onze schattingspatronen blijken nauw afgebakend |
| 37 | Hans van Maanen | Het succes van het metrieke stelsel
Deci, hecto, tera, pico: na de Franse Revolutie kregen we een helder maatsysteem, die schepel en el verdreef |
| 39 | Ewoud Sanders | Cijfers in woorden
Beschuit, cahier, kienen: vele alledaagse woorden verbergen een getal |
| 43 | Frank Jansen | Hoe meer, hoe minder
Bij getallen gaan vorm en frequentie hand in hand. En hoe kleiner het getal, hoe meer bijnamen |
| 36 | Lijftelwoorden | |
| 41 | Van woord tot woord: basisgetallen | |
| 42 | Hoe vaak is om de maand? | |
| 44 | Van katoen tot briljant | |
| SPELLING | ||
| 52 | M.C. van den Toorn | Zin en onzin van het Groot Dictee
Vijf jaar dictee: lustrum van kritiek én plezier |
| 54 | Greetje van den Bergh | Mite en werkelekhijt
Hardnekkige misverstanden over de spellingherziening |
| 55 | Ingmar Heytze | Alle dichters gaan voorlezen
Tien adviezen voor een goede voordracht |
| • | ||
| EN VERDER | ||
| 50 | Derde Dialectendag | |
| 50 | Onze-Taalprijs | |
| RUBRIEKEN EN SERIES | ||
| 46 | Reacties: al-zin; Esperanto; Interlingua; zowel...als; geroerbakt; meisjesnaam; aanpassing familienamen; Vlaams; rijke stinkerds; tremaregels; tweede persoon; langste straatnaam; nummerbordtaal; punt na mr. | |
| 51 | Vraag en antwoord: vanaf vier voorstelligen; als een dertientje; vijf miljoen mensen keek/keken | |
| 58 | Tamtam: uitspraakwoordenboek; Europese talenoorlog; ‘Communicatief’; Geerts vertrekt; Brussels dialect; Nederlands zingen; Thorbecke-prijs toegekend | |
| 59 | Sofietje [2] | |
| 60 | Het proefschrift van... Jan Komen | |
| 61 | Taalcuriosa: topogrammen [2] | |
| 62 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 64 | Ruggespraak | |
[Deel 2/3, pagina 46]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 4, pagina 65]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
HET TAALGEBRUIK VAN HET VLAAMS BLOK
VAN DALE JUNIORWOORDENBOEK
Wat vinden de ‘junioren’ er zelf van?
KWEEKVIJVER, VERVALTIJD, EPICENTRUM
Waarom zijn ‘wetenschapsmetaforen’ zo in trek?
HET AMBACHT VAN DE WETENSCHAPSJOURNALIST
ETYMOFILIE
TELRAAMAMBTENAAR! ALTERNATIEVE KWEEPEER!
Scheldwoorden van Gerrit Komrij
maandblad van het genootschap onze taal
4
64ste jaargang • april 1995
[Deel 4, pagina 66]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon 070-3561220
(Fax 070-3924908)
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
voorzitter: H.A.M. Hoefnagels
vice-voorzitter: dr. D. Dolman
secretaris: C.N.F. van Ditshuizen
penningmeester: H.P. van Leeuwen r.a.
leden:
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Liesbeth Gijsbers |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Liesbeth Gijsbers |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Martin de Koning, Marlies Philippa, Rob Rentenaar, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 5,-. Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 33,- per jaar (Bfr. 600); buiten deze landen f 48,- per jaar (per luchtpost f 53,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 24,50 per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 08860-82345 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 03417-51014
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal 650 Bfr of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen.
In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/3215.401876
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Cartoons: Leo Immerzeel
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
64ste jaargang nummer 4 april 1995
| 67 | Wim Vandenbussche | Het taalgebruik van het Vlaams Blok
Propagandataal kent vaak dubieuze stijlmiddelen. Het Vlaams Blok jongleert ermee. De taal van een politieke partij. |
| 74 | Jasper, Kamiel en Floris Jansen | Een woordenboek voor kinderen
Vorig jaar verscheen Van Dale Juniorwoordenboek Nederlands. Wat vinden de ‘junioren’ er zelf van? Drie jongens (10 en 11 jaar) beoordeelden het boek. |
| 76 | Erik van der Spek | De meerwaarde van metaforen
Waarom lenen we graag wetenschapsjargon? Is een epicentrum méér centrum dan een gewoon centrum? |
| 78 | Jaap de Jong | INTERVIEW
‘Quarks, DNA of REM-slaap: de lezer mag niet afhaken’ Hans van Maanen, wetenschapsredacteur, over het belang van een goede beginzin, schrijven in beelden en de kunst van het weglaten. |
| 81 | Joris van de Leur | Telraamambtenaar! Alternatieve kweepeer!
Gerrit Komrij verrijkte de Nederlandse taal met diverse woorden en uitdrukkingen. De fraaiste zijn misschien wel de scheldwoorden. |
| 82 | A. Blom | Het ondoorgrondelijk(e) bijvoeglijk(e) naamwoord
Zijn goed recht of zijn goede recht? Het verdwijnen van de e in bijvoeglijke naamwoorden. |
| 84 | Jan Erik Grezel | Ze leren 't nooit, die e!
Hoe leren we buitenlanders het betekenisverschil tussen geheim agent en geheime agent? |
| 86 | Marinel Gerritsen en Renée van Bezooijen | Uitheemse woorden in Nederlandse mond [2]
De Franse leenwoorden restaurant en politie. |
| NIEUWE RUBRIEK | ||
|---|---|---|
| 75 | Ewoud Sanders | Etymofilie
Cultuurhistorische beschrijvingen van alledaagse begrippen, met de taal als uitgangspunt. In de eerste aflevering: de bougie |
| EN VERDER | ||
| 73 | Nederlands op ‘het gym’ | |
| 77 | Compatibeler? | |
| 80 | De zeevlam | |
| 85 | Sofietje [3] | |
| 90 | Nogmaals | |
| RUBRIEKEN | ||
| 69 | Vraag en antwoord: Johan(s) en Pieters boek; twintig stuks vee kwam(en) om; de te herziene rekening; niemand kent elkaar | |
| 70 | Reacties: klemtonen; spellingherziening; lijftelwoorden; metathesis; -ova; ingrijpen in taal; baträöfke; uitspraak; vruchtbaarheidsregeling; de honden blaffen... | |
| 73 | Vergeten woorden: pesjonkele | |
| 88 | Tamtam: Nederlands-Perzisch lexicon; eigen taal is geld waard; politieke retorica; reclame bij rouw; stijlcheckers; taalkunde in onderwijs | |
| 90 | Van woord tot woord: plonkelen | |
| 91 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 92 | Ruggespraak | |
[Deel 4, pagina 70]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 5, pagina 93]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
THEMA: TAAL EN GEHEUGEN
PROF. WAGENAAR OVER DE WERKING VAN HET GEHEUGEN
AAP, NOOT, MIES
Bijna vergeten schoolrijtjes
DE AANZWELLENDE TEKSTMASSA
MIDDELEEUWSE GEHEUGENKUNST
EEN ACTEUR, EEN RAPPER EN EEN DICHTER OVER HET VAN BUITEN LEREN VAN TEKSTEN
•
KEBAB, LIMPIE, REPERA, MATI
Exotische woorden in onze taal
HET VERTELPERSPECTIEF ALS STIJLMIDDEL
maandblad van het genootschap onze taal
5
64ste jaargang • mei 1995
[Deel 5, pagina 94]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon 070-3561220
(Fax 070-3924908)
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
voorzitter: H.A.M. Hoefnagels
vice-voorzitter: dr. D. Dolman
secretaris: C.N.F. van Ditshuizen
penningmeester: H.P. van Leeuwen r.a.
leden:
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Martin de Koning, Marlies Philippa, Rob Rentenaar, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 5,-. Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 33,- per jaar (Bfr. 600); buiten deze landen f 48,- per jaar (per luchtpost f 53,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 24,50 per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 08860-82345 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 03417-51014
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal 650 Bfr of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen.
In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/3215.401876
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Cartoons: Leo Immerzeel
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
64ste jaargang nummer 5 mei 1995
| TAAL EN GEHEUGEN | ||
|---|---|---|
| 95 | Jaap de Jong en Peter Burger | Het geheugen als bibliotheek
Hoe komt het dat we ons lang niet alles kunnen herinneren? Een interview met geheugendeskundige prof. W.A. Wagenaar. |
| 98 | Theo Groen | De aanzwellende tekstmassa
Er worden hoe langer hoe meer teksten geproduceerd. Is het nog wel bij te benen? |
| 100 | Jan van der Plas | ‘Rappen is jongleren met woorden’
Leert Def P al zijn raps uit het hoofd? Een interview. |
| 102 | W.P. Gerritsen | De eieren van de ridder en de kunst van het onthouden
Middeleeuwers moesten de teksten die zij lazen ook onthouden. In hun geheugenkunst speelden illustraties en leestekens een belangrijke rol. |
| 105 | Jaap de Jong | ‘Wat in je hoofd zit, kan niemand je afpakken’
Michaël Zeeman over het van buiten leren van poëzie. |
| 108 | Pieter Steinz | Aap, noot, mies: leren was memoriseren
Schoolrijtjes van vroeger en hun geschiedenis. |
| 111 | Jaap de Jong | ‘Bestond er maar een geheugenpilletje!’
Acteur Joop Admiraal over het instuderen van toneelteksten. |
| • | ||
| 118 | Nicoline van der Sijs | Exotische woorden in onze taal
Leenwoorden uit het Surinaams, Arabisch, enz.: een overzicht én een oproep. |
| NIEUWE RUBRIEK | ||
| 127 | Uit de jaargangen
Onze Taal van juni 1945 |
|
| EN VERDER | ||
| 114 | Sofietje [4] | |
| 114 | In mei | |
| 125 | Jaarvergadering Onze Taal | |
| RUBRIEKEN | ||
| 115 | Vraag en antwoord: aansluit(ings)kosten; denken aan/over | |
| 116 | Reacties: Vlaams; punt na mr.; maateenheden; meisjesnaam; om de maand | |
| 120 | Het proefschrift van... José Sanders | |
| 121 | Etymofilie: revolver | |
| 122 | Tamtam: neerlandistiek in Zuid-Afrika; Nederlands in Wallonië; rampzalige taalfout; het Nederlands in verval?; 100 jaar ANV | |
| 124 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 126 | Van woord tot woord: heugen en meugen | |
| 128 | Ruggespraak | |
[Deel 5, pagina 116]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 6, pagina 129]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
DE NADELEN VAN POLITIEK CORRECT TAALGEBRUIK
ONZE-TAALPRIJS VOOR KOOS VAN ZOMEREN
‘Mooie zinnen gaan altijd ergens over, dat onderschatten veel mensen.’
KOMT ER EEN ‘NIEUWE’ LETTER: DE IJ?
DIALECT IN BEWEGING
BAAIVANGEN EN ZWEMBADPAS
Gevleugelde woorden uit Thijssens Kees de jongen
HET WNT OP CD
DE PEN [WAARMEE IK] [WAAR IK MEE] SCHRIJF
maandblad van het genootschap onze taal
6
64ste jaargang • juni 1995
[Deel 6, pagina 130]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon 070-3561220
(Fax 070-3924908)
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
voorzitter: H.A.M. Hoefnagels
vice-voorzitter: dr. D. Dolman
secretaris: C.N.F. van Ditshuizen
penningmeester: H.P. van Leeuwen r.a.
leden:
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Martin de Koning, Marlies Philippa, Rob Rentenaar, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 5,-. Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 33,- per jaar (Bfr. 600); buiten deze landen f 48,- per jaar (per luchtpost f 53,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 24,50 per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 08860-82345 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 03417-51014
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal 650 Bfr of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen.
In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/3215.401876
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Cartoons: Leo Immerzeel
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
64ste jaargang nummer 6 juni 1995
| 131 | F. Jansen | Wat is er tegen politiek correct taalgebruik?
‘Mongool’ of ‘een persoon met het syndroom van Down’? Bedenkingen bij politiek correct taalgebruik. |
| 136 | Onze-Taalprijs
De derde Onze-Taalprijs gaat naar Koos van Zomeren. Het juryrapport en een interview met de winnaar. |
|
| 140 | ...X, IJ, Y, Z
Zoek je ijzer onder de i of tussen de x en de z? En moet er geen einde komen aan deze verwarring? |
|
| 142 | Siemon Reker | Dialect in beweging
De resultaten van recent onderzoek naar dialecten. |
| 144 | J.M. van der Horst | Een taalregel waarmee iets/waar iets mee mis is
Sommigen vinden De pen waarmee ik schrijf beter dan De pen waar ik mee schrijf. Waar komt die ‘regel’ vandaan? |
| 146 | Jaap Bakker | Een gesloten grabbelton
De Rijmschijf, een rijmwoordenboek op diskette. Voldoet hij aan de eisen? |
| 148 | Jos Paardekooper | Baaivangend in zwembadpas
Theo Thijssen voegde enkele gevleugelde woorden toe aan het Nederlands. |
| 150 | Ewoud Sanders | Het WNT op cd
Ons taalmuseum op cd-rom; wat blijft er te wensen over? |
| 152 | Willem Hendrikx | Taal voor techneuten
Taalhandleidingen voor technici. Een vergelijkend warenonderzoek. |
| 156 | Luuk Lagerwerf | Communicatie versus grammatica
Als je een ongrammaticale zin verbetert, wordt die dan ook duidelijker? |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 135 | Lezing op jaarvergadering Onze Taal | |
| 143 | ‘Als u begrijpt wat ik bedoel’: congres Onze Taal | |
| 145 | Signalement: al ben je... | |
| 151 | Schuin | |
| 155 | Sofietje [5] | |
| 157 | Jargon en slang [6] | |
| RUBRIEKEN | ||
| 133 | Reacties: herkomst van telwoorden; nul; getal van het beest; compatibelst; pesjonkele; wetenschapsmetaforen; taal van het Vlaams Blok | |
| 139 | Vraag en antwoord: waken voor; flauwe(,) platvloerse; getuige(n) de reacties | |
| 149 | Nieuwe woorden | |
| 154 | Taalcuriosa: topogrammen; crypto-nummerplaten | |
| 155 | Etymofilie: basalt | |
| 158 | Tamtam: Vlaams; Nederlands in Europa; uitspraakwoordenboek; Taalunie krijgt zusje | |
| 160 | Van woord tot woord: -ingvissen | |
| 161 | Het proefschrift van... Mark van Twist | |
| 162 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 163 | Uit de jaargangen | |
| 164 | Ruggespraak | |
[Deel 6, pagina 133]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 7/8, pagina 165]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
‘ALS U BEGRIJPT WAT IK BEDOEL’
Congres op 21 oktober
DE TAAL VAN TOONDERS DORKNOPER
ANS, STER, AAP, PINT, LID
Letterwoorden zijn vaak ook bestaande woorden.
DE INLEIDING VAN EEN TOESPRAAK
CONDOOM: ‘GOM DOE OM’
Een bijzondere vorm van etymologie
LEGERTAAL
DE UITSPRAAK VAN ENKELE FRANSE LEENWOORDEN
Speciaal, cruciaal, aubergine, energie en ingenieur
DUBBELE ONTKENNINGEN
NEOLOGISMEN VAN VAN KOOTEN EN DE BIE
maandblad van het genootschap onze taal
7/8
64ste jaargang • juli/aug. 1995
[Deel 7/8, pagina 166]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon 070-3561220
(Fax 070-3924908)
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
voorzitter: H.A.M. Hoefnagels
vice-voorzitter: dr. D. Dolman
secretaris: C.N.F. van Ditshuizen
penningmeester: H.P. van Leeuwen r.a.
leden:
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Martin de Koning, Marlies Philippa, Rob Rentenaar, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 5,-. Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 33,- per jaar (Bfr. 600); buiten deze landen f 48,- per jaar (per luchtpost f 53,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 24,50 per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 08860-82345 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 03417-51014
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal 650 Bfr of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen.
In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/3215.401876
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Cartoons: Leo Immerzeel
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
64ste jaargang nummer 7/8 juli/augustus 1995
| 167 | Congres ‘Als u begrijpt wat ik bedoel’ | |
| 168 | René Appel | Acrohomoniemen
ANS, STER, AAP: letterwoorden zijn vaak ook bestaande woorden. Is dat toeval? |
| 174 | Christine Swankhuisen | De inleiding van een toespraak
Vijf adviezen voor een pakkende opening. |
| 176 | Redactie Koenen | Van kaartenbak tot Koenen [7]: grammatica
Werkwoordsvormen en bijvoeglijke naamwoorden. |
| 178 | Jan Klerkx | Het neo-Dorknoperiaans
Marten Toonder krijgt het erelidmaatschap van het genootschap. De taal van ambtenaar Dorknoper is een mooie illustratie van Toonders taalkunst. |
| 180 | Marinel Gerritsen en Renée van Bezooijen | Uitheemse woorden in Nederlandse mond [3]
De Franse leenwoorden speciaal, cruciaal, aubergine, energie en ingenieur. |
| 184 | Margriet de Koning Gans | Legertaal
Kenmerken van een springlevende groepstaal. |
| 186 | Ton van der Wouden | Dubbele ontkenningen
Gebruik nooit twee ontkenningen bij elkaar, want die heffen elkaar op. Hoe juist is deze regel eigenlijk? |
| 188 | F. Jansen | Valkuilen voor de amateurtaalkundige
Kwispelen komt van ‘ik wil spelen’ en condoom van ‘gom doe om’: etymologie volgens Willem Hietbrink. |
| 190 | Marcel Lemmens | Het systeem als systematiek
Waarom systematiek in plaats van systeem? |
| 194 | Renson van Tilborg | Simplisties Woordenboek
Vijftig neologismen van Van Kooten en De Bie. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 171 | De/het place | |
| 172 | Genootschap zonder ruggegraat | |
| 179 | Medelanders | |
| 183 | Het einde van de tunnel | |
| 191 | Functies van het cliché | |
| 192 | Taalergernissen | |
| 195 | Sofietje [6] | |
| 199 | Signalement | |
| RUBRIEKEN | ||
| 170 | Reacties: In mei; meisjesnaam; huwelijksfeesten; perspectief; Dixieland; uilebal | |
| 173 | Vraag en antwoord: foutief beknopt; omdat/doordat | |
| 182 | De taalgrens: wel weer even | |
| 185 | Vergeten woorden: gerden | |
| 189 | Etymofilie: pekinees en abessijn | |
| 196 | Het proefschrift van... Jehannes Ytsma | |
| 197 | Tamtam: groter dan mij; de ergste woorden; talenonderwijs in mbo | |
| 198 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 199 | Uit de jaargangen | |
| 200 | Ruggespraak | |
[Deel 7/8, pagina 170]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 9, pagina 201]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
HET VOORZITTEN VAN EEN VERGADERING
Tips van Annemarie Grewel
‘IF YOU GATHER MY MEANING’
Het werk van Marten Toonder in vertaling
IS HET NEDERLANDS EEN BEDREIGDE TAAL, EN HEEFT WETTELIJKE BESCHERMING ZIN?
CITEREN VAN SPREKERS
Moet het altijd woordelijk?
SPEUREN NAAR SPELFOUTEN: EEN PROEFSCHRIFT
In ‘Vraag en antwoord’:
[SWIETER] OF [SWETTER], GEGRILLD OF GEGRILD, BIJ DEZE OF BIJ DEZEN?
maandblad van het genootschap onze taal
9
64ste jaargang • september 1995
[Deel 9, pagina 202]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon 070-3561220
(Fax 070-3924908)
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
voorzitter: H.A.M. Hoefnagels
vice-voorzitter: dr. D. Dolman
secretaris: C.N.F. van Ditshuizen
penningmeester: H.P. van Leeuwen r.a.
leden:
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Martin de Koning, Marlies Philippa, Rob Rentenaar, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 5,-. Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 33,- per jaar (Bfr. 600); buiten deze landen f 48,- per jaar (per luchtpost f 53,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 24,50 per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 08860-82345 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 03417-51014
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal 650 Bfr of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen.
In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/3215.401876
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Cartoons: Leo Immerzeel
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
64ste jaargang nummer 9 september 1995
| 203 | Ingmar Heytze | Wilt u afronden?
Annemarie Grewel geeft tips voor het voorzitten van een vergadering. ‘Contact leggen is belangrijker dan orde houden.’ |
| 210 | Drs. Annemarie Korevaar | ‘If you gather my meaning’
Marten Toonder krijgt het erelidmaatschap van het genootschap. Zijn werk verscheen in diverse talen. Wat werd trullenhoedster in het Turks, en hoe heet Pee Pastinakel in het Engels? Over de vertaalbaarheid van het Rommeldams. |
| 213 | Dr. C.L.J. de Bot | Waarom dit artikel niet in het Engels is
Wordt het Nederlands echt bedreigd door het Engels? En moet onze taal wettelijk worden beschermd? We kunnen een les leren van het Catalaans, en van de Amerikaanse ‘English-Only Movement’. |
| 216 | Kees van Wee | Woordelijk citeren?
Sprekers drukken zich niet altijd even goed uit; wat doe je daarmee als je hen citeert? Adviezen voor integer citeren. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 219 | Ontsnipperen? | |
| 219 | Ander woord voor...inlay | |
| 221 | Sofietje [7] | |
| 222 | Verslag jaarvergadering Onze Taal | |
| 225 | En dergelijke, enzovoort(s), etc. | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 205 | Reacties: Al gaat het nu dooien...; geestelijk/verstandelijk gehandicapt; de ij als ‘nieuwe’ letter; ‘ik ben niet “ook zo”’; crypto-nummerplaten; men wordt verzocht; de uitspraak van energie; Sofietjes kneep; zeggen van...; een stuk kouder/warmer; toen viel (het) me op dat...; namen huwelijksfeesten | |
| 209 | Vraag en antwoord: Romeinse cijfers; bij deze(n); [swieter] of [swetter]?; gegrilld of gegrild vlees? | |
| 217 | Nieuwe woorden | |
| 218 | Taalcuriosa: droedels [2] | |
| 218 | Van woord tot woord: niets | |
| 220 | Het proefschrift van... Theo Vosse | |
| 223 | Etymofilie: bantamgewicht | |
| 224 | Tamtam: Taalunie-conferentie over veeltaligheid in Europa; ‘herverkaveling’ tijdschriften voor neerlandici; fouten in tenaamstellingen | |
| 226 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 226 | Uit de jaargangen | |
| 228 | Ruggespraak | |
[Deel 9, pagina 205]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 10, pagina 229]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
EEN STANDPUNT INNEMEN
‘Territoriale’ beeldspraak bij meningsverschillen
DE TAAL VAN MARTEN TOONDER
Bommel, de Bovenbazen: wat zit er achter de naam?
ONZE-TAALLEZERS: WIE ZIJN ZE EN WAT WILLEN ZE?
WIE CORRIGEERT DE CORRECTOR?
De moeizame verhouding tussen publicisten en correctors
WOORDENBOEK VAN DE POËZIE
DE UITSPRAAK VAN SCEPTER, EUTHANASIE EN AUTO
WOORDENBOEKEN EN TAALVERANDERING
HET IDEAAL VAN DE RRROLLENDE R
maandblad van het genootschap onze taal
10
64ste jaargang • oktober 1995
[Deel 10, pagina 230]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon 070-3561220
(Fax 070-3924908)
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
voorzitter: H.A.M. Hoefnagels
vice-voorzitter: dr. D. Dolman
secretaris: C.N.F. van Ditshuizen
penningmeester: H.P. van Leeuwen r.a.
leden:
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Martin de Koning, Marlies Philippa, Rob Rentenaar, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 5,-. Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 33,- per jaar (Bfr. 600); buiten deze landen f 48,- per jaar (per luchtpost f 53,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 24,50 per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 08860-82345 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 03417-51014
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal 650 Bfr of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen.
In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/3215.401876
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Cartoons: Leo Immerzeel
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
64ste jaargang nummer 10 oktober 1995
| 231 | Frans van Eemeren en Rob Grootendorst | Ga van dat standpunt af!
De taal van het meningsverschil is rijk aan ‘territoriale’ beeldspraak: van een standpunt innemen tot zich op de vlakte houden. |
| • | ||
| DE TAAL VAN MARTEN TOONDER | ||
|---|---|---|
| 236 | Drs. J. Bruggeman | Persoonsnamen in Bommelverhalen
Hoe komen Tom Poes en Ollie B. Bommel aan hun naam? En de Bovenbazen? |
| 237 | Invloed van het Engels op Toonders taal | |
| 238 | Een Bommelverhaal in het Latijn | |
| • | ||
| 240 | Wie u bent en wat u wilt
Het aantal vrouwelijke Onze-Taalleden is flink toegenomen. En de lezers zijn vooral geïnteresseerd in ‘goed en fout taalgebruik’. De resultaten van een enquête. |
|
| 244 | Guus Rombouts | Wie corrigeert de corrector?
De samenwerking tussen publicist en corrector verloopt niet altijd even gladjes. |
| 246 | Theo de Boer | Van kaartenbak tot Koenen [8]
Taal verandert; wat fout is wordt soms goed. Hoe reageert een woordenboekmaker hierop? |
| 248 | Marinel Gerritsen en Renée van Bezooijen | Uitheemse woorden in Nederlandse mond [4]
Griekse/Latijnse woorden als scepter, euthanasie en auto. |
| NIEUWE RUBRIEK | ||
| 253 | Guus Middag | Woordenboek van de poëzie
Poëziecriticus Guus Middag over de soms vreemd aandoende woordkeus van onze dichters. In de eerste aflevering: het ossenboek. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
| 239 | Rijssel of Lille? | |
| 243 | Engels? | |
| 245 | Zwemmen | |
| 247 | Hunnofobie is hypercorrect | |
| 250 | Levensbestendig? | |
| 254 | Sofietje [8]: een rrrollende r | |
| 255 | Richting de mensen | |
| 257 | Contributie 1996 | |
| VASTE RUBRIEKEN EN SERIES | ||
| 233 | Reacties: mi spiego bene?; taal voor techneuten; de/het place; dubbele ontkenningen; systematiek; genootschap zonder ruggegraat; legertaal | |
| 235 | Vraag en antwoord: tolk(en)-vertalers; punt of dubbele punt?; casu quo | |
| 242 | De Taalgrens: we zien wel | |
| 243 | Vergeten woorden: amerijtje | |
| 250 | Etymofilie: radar | |
| 251 | Tamtam: colleges in het Engels; taalkunde op de tocht | |
| 252 | Het proefschrift van... Mirjam Woutersen | |
| 256 | Van woord tot woord: poot en been | |
| 257 | Uit de jaargangen | |
| 258 | Inzicht: over nieuwe boeken | |
| 260 | Ruggespraak | |
[Deel 10, pagina 233]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 11, pagina 261]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
JAJEM, TINNEF, KINNESINNE
Jiddische leenwoorden in het Nederlands
WAT IS EIGENLIJK EEN BASTAARDWOORD?
VAN SCHOT IN DE ROOS TOT LOSSE FLODDER
‘Oorlogsmetaforen’ in de taal van het meningsverschil
SPELLEN: ZIEN WE LETTERS OF WOORDEN?
Spellingherziening taalpsychologisch doorgelicht
GRAFISCHE VORMGEVING EN LEESBAARHEID
Tips voor een optimaal waarneembare tekst
WAAROM IS HET IS ER BEST PLUIS RAAR NEDERLANDS?
GROENMAN-TAALPRIJS VOOR MARTINE TANGHE
maandblad van het genootschap onze taal
11
64ste jaargang • november 1995
[Deel 11, pagina 262]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon 070-3561220
(Fax 070-3924908)
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
voorzitter: H.A.M. Hoefnagels
vice-voorzitter: dr. D. Dolman
secretaris: C.N.F. van Ditshuizen
penningmeester: H.P. van Leeuwen r.a.
leden:
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Martin de Koning, Marlies Philippa, Rob Rentenaar, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 5,-. Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 33,- per jaar (Bfr. 600); buiten deze landen f 48,- per jaar (per luchtpost f 53,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 24,50 per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 08860-82345 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 03417-51014
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal 650 Bfr of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen.
In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/3215.401876
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Cartoons: Leo Immerzeel
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
64ste jaargang nummer 11 november 1995
| 263 | Floor Loeb-Diehl | Jiddische leenwoorden in het Nederlands
Hoe langer hoe minder mensen weten dat jajem, tinnef en kinnesinne Jiddische woorden zijn. Veel jongeren kennen er ook de betekenis niet van. |
| 264 | Dr. K. Bakker | Sores
Een kort verhaal vol Jiddische leenwoorden. |
| 270 | Harry Cohen | De zeszevenproef
Geen spellingdebat of het gaat wel over de schrijfwijze van bastaardwoorden. Maar wat is dat volgens deskundigen nu eigenlijk, een bastaardwoord? |
| 272 | Frans van Eemeren en Rob Grootendorst | Van schot in de roos tot losse flodder
In de taal van het meningsverschil komen nogal wat ‘oorlogsmetaforen’ voor. Argumenten worden voorgesteld als wapens: als pijlen, degens en bommen. |
| 275 | Gerard Kempen | De mythe van het woordbeeld
Spellen we letter voor letter of herkennen we woordbeelden? Spellingherziening taalpsychologisch doorgelicht. |
| 278 | Gerard Nas | Met het oog op de tekst
Leesbaarheid heeft ook veel te maken met de grafische vormgeving. Hoe krijg je een optimaal waarneembare tekst? |
| 284 | Ton van der Wouden | Negatieve omgevingen
Het is er best pluis is raar Nederlands. Pluis heeft hier een ontkenning nodig. Geldt dat ook voor hoeven? En voor ook maar iets? |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 280 | Groenman-taalprijs voor Martine Tanghe. Het juryrapport. | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 265 | Reacties: ‘Waarom dit artikel niet in het Engels is’ (over de bescherming van het Nederlands); kakelburger; men wordt verzocht; politiek correct | |
| 268 | Nieuwe woorden | |
| 269 | Vraag en antwoord: eruitzien of er uitzien?; herstel(d)melding; meervoudsvorm haar? | |
| 274 | Etymofilie: newfoundlander | |
| 281 | Van woord tot woord: olifant | |
| 282 | Tamtam: vloeken; tekstbegrip van technici; onduidelijke brieven van de gemeente; Nederlands in de grondwet; nieuwe spelling | |
| 285 | Woordenboek van de poëzie: tochthond | |
| 286 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 287 | Uit de jaargangen | |
| 288 | Ruggespraak | |
[Deel 11, pagina 265]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 12, pagina 289]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
NEERLANDISTIEK IN HET BUITENLAND
NERGENS ZO GEZELLIG ALS IN HET NEDERLANDS
Over onvertaalbare woorden
SPINNEWIEL-SPINNENWEB, RUGGESPRAAK-RUGGENMERG
De tussen-n in het nieuwe Groene Boekje
JURIDISCHE TEKSTEN
Kan het iets begrijpelijker?
VERSTAND EN GEVOEL IN DE TAAL VAN HET MENINGSVERSCHIL
WAT KOMT NIET IN HET WOORDENBOEK?
TIPS VOOR UW NIEUWJAARSSPEECH
NIEUW: AUTOMATISCHE STIJLCONTROLE
maandblad van het genootschap onze taal
12
64ste jaargang • december 1995
[Deel 12, pagina 290]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon 070-3561220
(Fax 070-3924908)
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
voorzitter: H.A.M. Hoefnagels
vice-voorzitter: dr. D. Dolman
secretaris: C.N.F. van Ditshuizen
penningmeester: H.P. van Leeuwen r.a.
leden:
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Martin de Koning, Marlies Philippa, Rob Rentenaar, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 5,-. Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 33,- per jaar (Bfr. 600); buiten deze landen f 48,- per jaar (per luchtpost f 53,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 24,50 per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 08860-82345 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 03417-51014
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal 650 Bfr of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen.
In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/3215.401876
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Cartoons: Leo Immerzeel
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
64ste jaargang nummer 12 december 1995
| IVN 25 JAAR | ||
|---|---|---|
| 291 | Peter Burger | De buitenposten van het Nederlands
Op zo'n 250 plaatsen in het buitenland zijn er docenten neerlandistiek actief. Hun belangen worden behartigd door de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek. |
| 293 | Peter Burger | Het is nergens zo gezellig als in het Nederlands
Welke Nederlandse woorden zijn onvertaalbaar? En voor welke buitenlandse woorden bestaat er geen Nederlands equivalent? Een enquête onder docenten Nederlands in het buitenland. |
| • | ||
| 300 | Corriejanne Timmers | De spelling van de tussen-n
Deze maand verschijnt het nieuwe Groene Boekje. Hoe is daarin het prangende probleem van de tussen-n opgelost, en wat ging er aan die oplossing vooraf? |
| 303 | Bob Duynstee en Charlotte Polak | Het ‘alles-voor-de-punt-syndroom’
Kunnen juridische teksten niet begrijpelijker? De meningen lopen uiteen. |
| 306 | Frans van Eemeren en Rob Grootendorst | Verstand en gevoel: water en vuur?
Redelijkheid is koel, emotionaliteit warm, maar een discussie mag noch te koud noch te warm worden. Aflevering 3 van een serie over de taal van het meningsverschil. |
| 308 | Theo de Boer | Van kaartenbak tot Koenen [9] [slot]
Waarom ontbreken sommige woorden in het woordenboek? |
| 309 | Aart-Jan van Amerongen | ‘Alweer een jaar voorbij...’
Tips voor een goede nieuwjaarsspeech. |
| 311 | Riemer Reinsma | Een schrijfhulp met handicaps
Haast elke tekstverwerker heeft een spellingcorrector. Sinds kort is er ook een programma dat stijlfouten verbetert. Voldoet het? |
| • | ||
| EN VERDER | ||
| 302 | De nieuwe spelling in Onze Taal | |
| 305 | Dankwoord Marten Toonder, erelid Onze Taal | |
| 313 | Ander woord voor inlay | |
| 313 | Het Nederlands beschermen? Een weerwoord | |
| 315 | Hij is groter dan mij of ik? | |
| 320 | Sofietje [9] [slot] | |
| 320 | Judasschaap | |
| 323 | Trefwoordenregister 1995 | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 296 | Reacties: nieuwe speling; wie corrigeert de corrector?; en of maar aan het begin van een zin; minister(s)-president; genootschap zonder ruggegraat?; skeptisch en septisch; verstandelijk gehandicapt | |
| 299 | Vraag en antwoord: des vrouws?; goed(e) nota nemen; onderwijs wacht(en) veranderingen; je reinste onzin; weleens/wel eens | |
| 314 | Nieuwe woorden | |
| 316 | Het proefschrift van... Rob Vousten: schoolpleindialect | |
| 317 | Woordenboek van de poëzie: mazoet | |
| 318 | Tamtam: Nedersaksisch; Befehl ist geklets; Groot Dictee; taalscheiding in Kroatië | |
| 321 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 322 | Uit de jaargangen | |
| 324 | Ruggespraak | |
[Deel 12, pagina 296]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |