Onze Taal. Jaargang 65

[p. 297]

Tamtam
taalberichtentaalberichtentaalberichtentaalberichten

Nieuwe lijst buitenlandse aardrijkskundige namen

Hoe schrijf je Ruanda? En Kenia? En noem je een inwoner van Guatemala nu echt een Guatemalteek? Het antwoord op deze vragen is niet te vinden in het Groene Boekje. De schrijfwijze van buitenlandse aardrijkskundige namen is niet wettelijk geregeld, dus de officiële Woordenlijst zwijgt erover. Voor wie toch enig houvast zoekt; gaf de Nederlandse Taalunie onlangs het boek Buitenlandse aardrijkskundige namen in het Nederlands uit, verschenen bij Sdu Uitgevers. Het vermeldt van alle landen ter wereld de naam, de officiële naam, de naam die in het land zelf wordt gebruikt, het bijvoeglijk naamwoord, de naam van de hoofdstad en de inwoneraanduiding. Bovendien geeft het de vernederlandste vormen van ‘belangrijke steden, regio's en andere geografische entiteiten in het buitenland’.

Dat is mooi, allemaal. Maar er is ook wel iets anders over te zeggen. Bijvoorbeeld dat dit al de vierde min of meer officiële lijst sinds het begin van de jaren tachtig is. Je zou je dus kunnen afvragen of deze nieuwe uitgave de verwarring niet eerder groter dan kleiner maakt. Neem nu Ruanda. Volgens de Lijst van landennamen (Staatsuitgeverij, 1980) was het Rwanda, de ANP-publicatie Schrijfwijze van buitenlandse namen (Staatsuitgeverij, 1987) vond dat ook, maar in 1993, toen de Taalunie de Lijst van landnamen had uitgebracht, moesten we gaan wennen aan Ruanda. En de nieuwe lijst? Die geeft weer Rwanda.

Het nieuwe overzicht is ook niet echt compleet. Natuurlijk is het ondoenlijk ieder vlek op aarde te vermelden, maar er zijn vast wel mensen die willen weten hoe je bijvoorbeeld Goražde precies spelt (Gorazde? Gorasde? Gorašde?). Onder ‘Bosnië-Herzegovina’ wordt geen enkele ‘stad, regio of andere geografische entiteit’ vermeld, wat volgens de inleiding inhoudt dat de ‘in het bronland geaccepteerde’ vorm moet worden gebruikt. Maar hoe weet je wat die vorm is als je geen Bosnische atlas bij de hand hebt?

Zoals gezegd valt de spelling van buitenlandse aardrijkskundige namen buiten de wettelijke regeling. De overheid en het onderwijs zijn daarom niet verplicht deze nieuwe lijst te volgen. Hij wordt ‘aanbevolen door de Taalunie’, verder gaat men niet.

Schaakmetafoor van het jaar

Sinds deze zomer bestaat er een onderscheiding voor de ‘schaakmetafoor van het jaar’. De prijs, een initiatief van de Stichting Bevordering Schaaksport Nederland, zal jaarlijks worden uitgereikt aan degene die ‘het beste in overdrachtelijke zin gebruik heeft gemaakt van het schaakspel of een onderdeel daarvan’. De eerste winnaar is Erik Jan Nederkoorn, exvoorzitter van de raad van bestuur van Fokker. Begin dit jaar zei hij: ‘Voor de Duitsers was Fokker gewoon een stuk uit een schaakspel. Wij denken dat Fokker het hele bord is.’

Een eervolle vermelding ging naar paus Johannes Paulus II. In Managua toonde hij zich tevreden over de overgang van Nicaragua van ‘het schaakbord voor de supermachten’ naar een vreedzame democratie. Een oneervolle vermelding viel NRC Handelsblad-journalist Jaap Bloembergen ten deel. Hij schreef: ‘Het moderne hockey lijkt verdacht veel op een damspel, maar de spelers zijn geen pionnen die overal kunnen worden neergezet.’

Bron: Vrij Nederland, 24-8-1996

Fishkill weigert naam te veranderen

In de staat New York ligt een dorp dat Fishkill heet. De actiegroep People for the Ethical Treatment of Animals (PETA) is het daar niet mee eens. De naam Fishkill roept volgens PETA direct beelden op van verbeten moordpartijen op vissen. Daarom stuurden de actievoerders een brief op poten naar het gemeentebestuur met het verzoek het dorp om te dopen tot Fishsave.

Burgemeester George Carter is er nog steeds woedend over. Hij vraagt zich af waar de leden van PETA zich mee bemoeien, en wijst erop dat zij absoluut niet weten waar ze het over hebben. De naam Fishkill heeft namelijk niets te maken met het doden van vissen, maar alles met de Nederlandse pioniers die zich in de zeventiende eeuw in de Hudson River Valley vestigden. Zij noemden hun nieuwe woonplaats Viskil, waarbij kil staat voor ‘geul tussen twee zandbanken’. In de loop der tijd is dit Viskil verengelst tot Fishkill.

‘Dat onze rijke voorgeschiedenis op deze wijze belachelijk wordt gemaakt, vinden wij schandelijk’, aldus de burgemeester. Het gemeentebestuur heeft het voorstel dan ook krachtig verworpen. Actievoerder Davey Shepherd had niet anders verwacht. ‘Dat Fishkill uit het Nederlands komt en iets anders betekent dan in het Engels, wisten we ook wel’, zegt hij. ‘We wilden op controversiële wijze duidelijk maken dat mensen voorzichtiger met vissen moeten omgaan.’

Bron: de Volkskrant, 16-9-1996

Zo gezegd

‘Een Turk die “Hij ziek” in plaats van “Hij is ziek” zegt, klinkt ineens een stuk minder domme-buitenlanderachtig voor wie weet dat het Turks geen koppelwerkwoord “zijn” heeft. Wie zich in taalkunde had verdiept, had dat allang kunnen weten. Taalkunde behoort een schoolvak te zijn.’

Liesbeth Koenen in NRC Handelsblad, 21-9-1996