Onze Taal. Jaargang 65
(1996)– [tijdschrift] Onze Taal–
Auteursrechtelijk beschermdOnze Taal. Jaargang 65. Genootschap Onze Taal, Den Haag 1996
DBNL-TEI 1
Wijze van coderen: standaard
-
gebruikt exemplaar
eigen exemplaar DBNL
algemene opmerkingen
Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Onze Taal. Jaargang 65 uit 1996.
De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren beijvert zich voor het verkrijgen van toestemming van alle rechthebbenden; eenieder die meent enig recht te kunnen doen gelden op in dit tijdschrift opgenomen bijdragen, wordt verzocht dit onverwijld aan ons te melden (mailto:dbnl.auteursrecht@kb.nl).
redactionele ingrepen
Koppen tussen vierkante haken zijn toegevoegd.
Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de pagina's met advertenties (deel 9: 243, deel 10: 271, deel 11: 286) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.
[Deel 1, pagina 1]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
DE NIEUWE SPELLING
LINDEBOOM - EIKENBOOM
De tussen-n in het nieuwe Groene Boekje
NAAMBEKENDHEID - NAAMSBEKENDHEID
Is de dubbelspelling nu ook echt verdwenen?
DE NIEUWE SPELLING IN DRIE NASLAGWERKEN
Een vergelijkend warenonderzoek
•
DE INGREDIËNTEN VAN EEN SUCCESVERHAAL
Interview met de eindredacteur van Het Beste
TIPS VOOR HET GEBRUIK VAN OVERHEADSHEETS
DE TAALWETENSCHAPPER ALS TAALADVISEUR
TAAL IN BEELD
maandblad van het genootschap onze taal
1
65ste jaargang • januari 1996
[Deel 1, pagina 2]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon 070-356 12 20
(Fax 070-392 49 08)
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
voorzitter:
H.A.M. Hoefnagels
vice-voorzitter:
dr. D. Dolman
secretaris:
C.N.F. van Ditshuizen
penningmeester:
H.P. van Leeuwen r.a.
leden:
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Martin de Koning, Marlies Philippa, Rob Rentenaar, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,-. Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-48 23 45 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal 650 Bfr of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Cartoons: Leo Immerzeel
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
65ste jaargang nummer 1 januari 1996
| DE NIEUWE SPELLING | ||
|---|---|---|
| 3 | Redactie Onze Taal | De nieuwe spelling: samenwerking noodzakelijk |
| 3 | Harry Cohen | De tussen-n in het nieuwe Groene Boekje
Uit de nieuwe regels volgt schedeontsteking naast peesschedenontsteking en lindeboom naast eikenboom. Kan de gewone taalgebruiker het nog snappen? |
| 7 | Corriejanne Timmers | De naam(s)bekendheid van de dubbelspelling
De verwarrende dubbelspelling verdwijnt. Maar voor samenstellingen met een tussen-s blijkt dit weer niet te gelden. |
| 10 | Liesbeth Koenen en Rik Smits | Nieuwe regels tussen-n onhanteerbaar
Hebben de Taalunie-ministers met de nieuwe regels gekregen waar ze om vroegen? Ja, meent de Taalunie. Nee, niet helemaal, vinden Koenen en Smits. |
| 11 | Corriejanne Timmers | De prijs van de nieuwe spelling
De nieuwe spelling is tot nu toe weergegeven in drie naslagwerken. Ze geven verschillende regels en verschillende toepassingen. Een vergelijkend warenonderzoek. |
| • | ||
| 19 | Jaap de Jong | De ingrediënten van een succesverhaal
Maandblad Het Beste brengt kennis over door verhalen te vertellen. Hoe gaat dat precies? Een interview met de eindredacteur. |
| 24 | Bas Andeweg en Jaap de Jong | Overheadsheets: adviezen voor een transparante toespraak
Door een goed gebruik van visuele ondersteuning kunt u van gereserveerde luisteraars ook geïnteresseerde kijkers maken. |
| 28 | Joop van der Horst | Over gezag en norm in taaladvisering
Kunnen taalkunde en taaladvisering samengaan? Mag een taalwetenschapper op de stoel van de schoolmeester gaan zitten? |
| • | ||
| EN VERDER | ||
| 21 | Moeder? Míjn moeder! | |
| 22 | Blinde Maupie | |
| 22 | Onze-Taalprijs | |
| 35 | NIEUWE SERIE: Taal in beeld | |
| RUBRIEKEN | ||
| 17 | Reacties: standpunt; amerijtje; tolk(en)-vertalers; Engels?; schrijfwijze buitenlandse plaatsnamen; freule; ossenboek; Vlaams is geen Nederlands | |
| 23 | Vraag en antwoord: relaitje; hele prettige dagen; in spijt van; Brabanters?; waarschuwen voor/tegen | |
| 26 | Taalcuriosa: naamlipogrammen | |
| 27 | Etymofilie: schaapmannetje | |
| 30 | Vergeten woorden: astrant | |
| 30 | Van woord tot woord: (ver)tellen | |
| 31 | Woordenboek van de poëzie: cogito en ergo sum | |
| 32 | Tamtam: nieuwe spelling in Duitsland; gebrekkige talenkennis kost orders; Tien voor taal | |
| 33 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 35 | Uit de jaargangen | |
| 36 | Ruggespraak | |
[Deel 1, pagina 17]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 2/3, pagina 37]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
DE NIEUWE SPELLING
DE TAALUNIE REAGEERT OP KRITIEK VROUWEN IN HET GROENE BOEKJE SPELLINGHERZIENING: EEN WENSDROOM
•
ONZE-TAALCONGRES
TAAL IN DE MEDIA COMMUNICATIE ARTS-PATIËNT DE (ON)RECHTMATIGHEID VAN RECHTSTAAL DE TAAL VAN HET JOURNAAL HOE ZEG JE HET (NIET) IN RECLAMETAAL? JARGON VAN POLITICI EN INTELLECTUELEN REKKELIJKE BESTUURSTAAL
maandblad van het genootschap onze taal
2/3
65ste jaargang • feb/maart 1996
[Deel 2/3, pagina 38]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon 070-356 12 20
(Fax 070-392 49 08)
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
voorzitter: H.A.M. Hoefnagels
vice-voorzitter: dr. D. Dolman
secretaris: C.N.F. van Ditshuizen
penningmeester: H.P. van Leeuwen r.a.
leden:
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
| m.m.v. Liesbeth Gijsbers |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Martin de Koning, Marlies Philippa, Rob Rentenaar, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,-. Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-48 23 45 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal 650 Bfr of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Cartoons: Leo Immerzeel
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
65ste jaargang nummer 2/3 februari/maart 1996
| • | ||
| DE NIEUWE SPELLING | ||
|---|---|---|
| 39 | Nederlandse Taalunie | Tussen gedroomde eenvoud en praktische haalbaarheid
De Taalunie reageert op de spellingstukken uit het januarinummer - en ook daar wordt weer op gereageerd met naschriften. |
| 43 | Harry Cohen | Vrouwelijke nevenvormen in het Groene Boekje
Hoe noem je een vrouwelijke alcoholicus? Het Groene Boekje zwijgt erover. Wel vermeldt het historica, maar weer niet het meervoud daarvan. |
| 45 | Corriejanne Timmers | De spellingherziening: een wensdroom
De Taalunie en Van Dale gaan hun nieuwe naslagwerken vergelijken. Wat valt er zoal te bespreken? |
| • | ||
| CONGRES ‘ALS U BEGRIJPT WAT IK BEDOEL’ | ||
| 56 | Herbert Blankesteijn | Beeld is onze taal
Wetenschap in de krant, en op radio en tv. |
| 59 | Dr. D. Overbosch | Als u begrijpt wat ik voel
Hoe kan de communicatie tussen arts en patiënt verbeterd worden? |
| 60 | Mr. M.R. Wijnholt | Rechtmatig gebruik van rechtstaal
Juridische taal is voor velen onbegrijpelijk. Heeft de burger geen recht op uitleg? |
| 62 | Henny Stoel | Woord en beeld: de taal van het Journaal
Het NOS-Journaal moet vooral begrijpelijk zijn - in woord én beeld. |
| 64 | Gregor Frenkel Frank | Hoe zeg je het in reclametaal?
Te veel ‘creativiteit’ en te weinig duidelijkheid - dat is het manco van veel reclame. |
| 67 | Frans Boenders | Hedendaagse newspeak
Het jargon van politici en intellectuelen. |
| 69 | Dr. Jan Terlouw | Taal als verdedigingsmiddel
Bestuurders praten er vaak omheen, maar soms kan dat niet anders. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
| 46 | Als het ware | |
| 53 | Taal in beeld | |
| 55 | Onze-Taalprijs | |
| RUBRIEKEN | ||
| 47 | Vraag en antwoord: weleens/wel eens; een blonte, bijdehante tante?; grote(-)stedenbeleid | |
| 48 | Reacties:grafische kenmerken van tekst; een aantal lezers is/zijn; lopen; gaten in de taal; de nieuwe spelling; Engels | |
| 51 | Etymofilie: BM-jacht | |
| 52 | Tamtam: taalcampagne SIRE; Franse taalwet | |
| 53 | Vergeten woorden: bamis | |
| 54 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 72 | Ruggespraak | |
[Deel 2/3, pagina 48]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 4, pagina 73]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
LEESBAARHEIDSFORMULES
Zin en onzin van een meetinstrument
HOEVEEL RESPECT VERDIENT HET NEDERLANDS?
DE NIEUWE SPELLING IN DE PRAKTIJK
Het Groene Boekje blijkt onbruikbaar
RONALD GIPHART: ‘LITERATUUR IS STIJL’
GRAMMATICAONDERWIJS [1]: DE SCHOOLBOEKEN
‘HET KAN NIET ZO ZIJN DAT NIET...’
Ontkenningen in politiek taalgebruik
TAALCURIOSA: HANOLSCHRIFT
WOORDENBOEK VAN DE POËZIE: ROUWMANTEL
maandblad van het genootschap onze taal
4
65ste jaargang • april 1996
[Deel 4, pagina 74]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon: 070-356 12 20
Fax: 070-392 49 08
e-mail: onze_taal@pi.net
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| H.A.M. Hoefnagels, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| H.P. van Leeuwen r.a., penningmeester |
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der
Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
65ste jaargang nummer 4 april 1996
| 75 | Peter Burger en Jaap de Jong | Zin en onzin van leesbaarheidsformules
De leesbaarheidsformule van Flesch is onbetrouwbaar, vinden taalkundigen. Toch wint die weer aan populariteit, als onderdeel van automatische stijlcontroles. |
| 80 | Jozef Deleu | Het belang van elementair zelfrespect
Het einde van het Nederlands is nabij, volgens Harry Mulisch. Jozef Deleu ziet dat anders; bovendien vindt hij dat grote schrijvers wel wat meer respect voor hun taal mogen hebben. |
| 82 | P.S. Vermeer en H. Coenders | De onbruikbaarheid van het nieuwe Groene Boekje
Hoe bevalt het nieuwe Groene Boekje in de praktijk? Na twee maanden intensief gebruik blijkt dat er heel wat rariteiten, blunders en raadselachtigheden in voorkomen. |
| 88 | Ingmar Heytze | Ronald Giphart: ‘Literatuur is stijl’
Schrijver Ronald Giphart wordt bewonderd en verguisd, maar vaststaat dat zijn proza leest als een trein. Hoe gaat hij te werk? Een interview. |
| 92 | Dr. Jannemieke van de Gein | Wat doet Tijn de Taaljutter? Grammaticaonderwijs [1]
Het grammaticaonderwijs op de basisschool kwijnt weg. Dat is wel begrijpelijk, maar ook zorgelijk. Jannemieke van de Gein maakt in een vierdelige serie de balans op. In de eerste aflevering: de schoolboeken. |
| 98 | Peter Zuijdgeest | Duidelijk ontkennen en toch wat zeggen
‘Het kan niet zo zijn dat niet...’ Politici zeggen vooral hoe het niet is. Lezers hebben moeite met het ontcijferen van deze ‘negataal’; bovendien lezen ze liever hoe het wél is. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 85 | Spookrijder of niet? | |
| 85 | Onze Taal op Internet? | |
| 86 | Hij voor zij | |
| 87 | Jargon en slang [7] | |
| 89 | Onze-Taalprijs | |
| 91 | ‘Wilt u gereanimeerd worden?’ | |
| 95 | Werkse! | |
| 96 | De laatste wachtende | |
| 96 | Men heeft dut proberen te doen | |
| 97 | Let Op Uw Taal (LOUT) vraagt uw steun | |
| 97 | Taal in beeld | |
| 99 | Utrechter | |
| 105 | Innige deelneming? | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 78 | Reacties: buitenlandse plaatsnamen; opzakken; moddermannetje; verstandelijk gehandicapten; vervalscher/vervalser; pith; secondelang; kranten gaan over op de nieuwe spelling | |
| 81 | Vraag en antwoord: gelijk/meteen; stampij of stampei?; bosschage; ik schenk het erin/er in? | |
| 86 | Taalcuriosa: hanolschrift | |
| 90 | De taalgrens: toch wel | |
| 100 | Woordenboek van de poëzie: rouwmantel | |
| 101 | Van woord tot woord: kantoor | |
| 102 | Tamtam: de nieuwe spelling op school; taalvraagbaak op Internet; dialect in reclame; minder lesuren Nederlands | |
| 104 | Het proefschrift van... Jacqueline Hulst: vertalen | |
| 105 | Etymofilie: wellerisme | |
| 106 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 107 | Uit de jaargangen | |
| 108 | Ruggespraak |
[Deel 4, pagina 78]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 5, pagina 109]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
DE NIEUWE SPELLING
DE GROTE VERDWIJNTRUC
Spellingcompromis tussen Van Dale en de Taalunie
PLANTNAMEN EN DE NIEUWE SPELLING
HOE DOEN DE BUREN HET?
Spellingherziening in Duitsland
SPELLING IN HET ONDERWIJS
•
EEN DELTAPLAN VOOR HET NEDERLANDS?
HEDENDAAGSE VOORNAMEN
VERANDERING IN KOMMAGEBRUIK
TIPS VOOR BETERE BRIEVEN
DE FUNCTIE VAN RETORISCHE VRAGEN
maandblad van het genootschap onze taal
5
65ste jaargang • mei 1996
[Deel 5, pagina 110]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon: 070-356 12 20
Fax: 070-392 49 08
e-mail: onze_taal@pi.net
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| H.A.M. Hoefnagels, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| H.P. van Leeuwen r.a., penningmeester |
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november. Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
65ste jaargang nummer 5 mei 1996
| 111 | Wim Daniëls | De grote verdwijntruc Het spellingcompromis tussen Van Dale en de Taalunie
Zijn de problemen over de verschillen tussen de woordenlijsten nu opgelost? |
| 114 | Ruud van der Meijden | Heukels' flora en de nieuwe spelling
Plantnamen en de nieuwe spelling - ze vormen een hoofdstuk apart. |
| 116 | Harry Cohen | Hoe doen de buren het? De Duitse spellingherziening
Ook de Duitse spelling is herzien. Deed men het daar anders? |
| 118 | Dr. Jannemieke van de Gein | Spelling in het onderwijs
Hoe gaat het met de spelling in het basis- en voortgezet onderwijs? En de nieuwe spellingregels, zijn die gemakkelijk ‘leerbaar’? |
| 121 | Een deltaplan voor het Nederlands?
Moet Onze Taal eigenlijk niet méér doen tegen ‘taalverloedering’? Twee lezers luchten hun hart, en de redactie reageert. |
|
| 126 | Ko van Geldorp | Tom en Anne, Koen en Lisa. Voornamen in 1993-1995
Hedendaagse voornamen en frappante wetmatigheden. |
| 128 | Nicoline van der Sijs | Verandering in het gebruik van de komma
Het kommagebruik neemt de laatste decennia af. Hoe komt dat? |
| 130 | Jan-Willem van Wessel | Onomatopeeën in het WNT
Hét woordenboek is er nu ook op cd-rom. Klanknabootsende woorden als zoekvoorbeeld. |
| 132 | David Bloch | Briefverzorging: het kan ook anders
Veel briefconventies zijn onzinnig. Tips voor betere brieven. |
| 136 | Pauline Slot | Vier redenen om retorische vragen te gebruiken
Soms dient een vraag niet om iets te weten te komen, maar juist om iets te zeggen. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 134 | De duim der wijsheid | |
| 135 | Woordspeling | |
| 135 | Taal in beeld | |
| 139 | Jaarvergadering Onze Taal | |
| 143 | Oproep: oude jaargangen Onze Taal | |
| RUBRIEKEN | ||
| 124 | Reacties: het Groene Boekje; bamis | |
| 125 | Vraag en antwoord: hij bridgt/bridget; slatje?; zou(d)t u; een kudde dolfijnen?; zijde(n) bloemen | |
| 131 | Taalcuriosa: naamlipogrammen (2) | |
| 138 | Etymofilie: panamahoed | |
| 140 | Tamtam: gebarentaal; politiek correcte bijbel; dialect | |
| 141 | Woordenboek van de poëzie: maandagziekte | |
| 142 | Het proefschrift van... Kees van Noortwijk: juridisch jargon | |
| 143 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 143 | Uit de jaargangen | |
| 144 | Ruggespraak |
[Deel 5, pagina 124]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 6, pagina 145]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
KAMERLEDEN OVER BELEIDSNOTA'S
ONVERTAALBARE WOORDEN
DE DISPLAY OF HET DISPLAY?
Het woordgeslacht van Engelse leenwoorden
WOORDGROEPEN IN HET GROENE BOEKJE
HET BELANG VAN TEKSTSTRUCTUUR
IS SCHRIJVEN TE LEREN?
Schrijversvakschool 't Colofon
DE ‘SLUIPENDE’ INVLOED VAN HET ENGELS
GRAMMATICAONDERWIJS [2]: DE ZINSKERN
maandblad van het genootschap onze taal
6
65ste jaargang • juni 1996
[Deel 6, pagina 146]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon: 070-356 12 20
Fax: 070-392 49 08
e-mail: onze_taal@pi.net
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
H.A.M. Hoefnagels, voorzitter
dr. D. Dolman, vice-voorzitter
C.N.F. van Ditshuizen, secretaris
H.P. van Leeuwen r.a., penningmeester
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mevr. drs. Vera Illés |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
| prof. dr. J.W. de Vries |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
65ste jaargang nummer 6 juni 1996
| 147 | Rob Neutelings en Daniël Janssen | Wat willen kamerleden lezen?
Parlementsleden luchten hun hart over wat ze zoal te lezen krijgen. En: hoe kunnen die teksten beter? |
| 154 | Peter Burger | Gaten in de taal [2]
Onvertaalbaar Nederlands en buitenlandse woorden zonder Nederlands equivalent: nogmaals over onvermoede rijkdommen en schrijnende lacunes in de taal. |
| 156 | Gerard Verhoeven en Frank Jansen | Het woordgeslacht van Engelse leenwoorden
Wat moet je kiezen: de paper of het paper, de display of het display? En waarop is die keus gebaseerd? |
| 158 | Harry Cohen | Woordgroepen in het Groene Boekje
Onderzoek van zogenoemde woordgroepen illustreert nog eens hoe gebruikersonvriendelijk en onsystematisch het nieuwe Groene Boekje is: menens staat bij het, onderaf bij van... |
| 162 | Erik van der Spek | Architectuur en adem. Gedachten over tekststructuur
Veel teksten gaan ten onder aan een warrige structuur. Een pleidooi voor meer aandacht voor de architectuur van een tekst. |
| 166 | Frans van Lier | De kunst van het schrijven
Schrijven blijk je te kunnen leren. Over Schrijversvakschool 't Colofon in Amsterdam. |
| 168 | Marcel Lemmens | De ‘sluipende’ invloed van het Engels
De invloed van het Engels op het Nederlands is het duidelijkst zichtbaar in leenwoorden. Maar er zijn ook minder opvallende gevallen van beïnvloeding. |
| 170 | Dr. Jannemieke van de Gein | Grammaticaonderwijs [2]: de zinskern
Het grammaticaonderwijs op de basisschool kwijnt weg. Jannemieke van de Gein maakt de balans op. Ditmaal over de even hardnekkige als omstreden ‘zinskern’. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 151 | Een groepje bomen kan het ook | |
| 152 | Ander woord voor... science | |
| 160 | Een leegte(n)gevoel. Het Groene Boekje in de praktijk | |
| 161 | Onti(e)g(elijk) | |
| 165 | Jargon en slang [slot] | |
| 169 | Er: bedreigd idioom | |
| 175 | IJle haring | |
| 175 | Oproep ‘Ruggespraak’ | |
| 176 | Hun en u: een parallel | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 149 | Reacties: astrant; nieuwe spelling; muësli; bondsdagpresidente; hij voor zij; dat is gebeurd door...; innige deelneming; verneuken; spookrijder of niet? | |
| 153 | Vraag en antwoord: Ajacied/Ajaxied; burn(-)out(-)syndroom; ik/mij betreur(t) het; enerverend?; wederkerig/wederkerend | |
| 164 | Vergeten woorden: bevoorhoofden | |
| 173 | Woordenboek van de poëzie: pikstaanderig | |
| 174 | Het proefschrift van... C. de Poot: sturende vragen | |
| 175 | Etymofilie: clivia | |
| 177 | Tamtam: Groene Boekje; nieuwe spelling; ambtenaren leren vriendelijk schrijven | |
| 178 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 179 | Uit de jaargangen | |
| 180 | Ruggespraak |
[Deel 6, pagina 149]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 7/8, pagina 181]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
STEVEN PINKER: HET TAALINSTINCT
Een veelomvattend boek over ons taalvermogen
‘TAALVERLOEDERING’
Onheilsprofeten versus prikkelende zieners
ONBEGRIJPELIJKE OVERHEIDSTEKSTEN
GENOOTSCHAP, DOE ER IETS AAN!
Taalergernissen
EPIBREREN, ZWEMBADPAS, MODERMISME
Gevleugelde woorden uit de literatuur
DE WONDERBAARLIJKE TAAL VAN ADVOCATEN
CHINEES LEREN: EEN LANGE MARS
GRAMMATICAONDERWIJS: DE LEERKRACHTEN
maandblad van het genootschap onze taal
7/8
65ste jaargang • juli/aug. 1996
[Deel 7/8, pagina 182]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon: 070-356 12 20
Fax: 070-392 49 08
e-mail: onze_taal@pi.net
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| H.A.M. Hoefnagels, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst |
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mr. F.W. Kist |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
65ste jaargang nummer 7/8 juli/augustus 1996
| 183 | Jan Erik Grezel | Steven Pinker: Het taalinstinct
Het vermogen om taal te leren zit er bij de mens ingebakken. Psycholinguïst Pinker schreef er een veelomvattend en leesbaar boek over. |
| 184 | Jan Erik Grezel | Geen genade voor taalgoeroes
Er wordt nogal wat geklaagd over taalverloedering. Maar behalve onheilsprofeten zijn er ook prikkelende zieners. Een van hen is Steven Pinker. |
| 192 | Christiann la Poutré | Niet leuker, wel makkelijker?
Teksten van de overheid zijn vaak onbegrijpelijk. Valt daar echt niets aan te doen? Tien tips. |
| 198 | Henri Raven | Gevleugelde woorden uit de Nederlandse literatuur
Epibreren, zwembadpas, modermisme: veel gevleugelde woorden zijn ontleend aan de moderne literatuur. Een overzicht én een oproep. |
| 200 | Barbara E. Vos | Togataal
Veel juristen hebben hun toga nog niet aan of ze beginnen een ander Nederlands te gebruiken. |
| 202 | Wouter Schoonman | Chinees: een lange mars
Wat staat een Nederlander te wachten als hij Chinees gaat leren? Een cursist ondervond het aan den lijve. |
| 204 | Dr. Jannemieke van de Gein | Zoveel hoofden, zoveel zinnen Grammaticaonderwijs [slot]
Wat voor grammaticaonderwijs krijgen kinderen op de basisschool? Eerder dit jaar kwamen de schoolboeken aan bod. In dit slotartikel: de leerkrachten. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 183 | Onze Taal in de nieuwe spelling | |
| 190 | Oproep: taal in beeld | |
| 194 | Pc-eend, akkie, bilo: bedrijfstaal | |
| 195 | Een woordenboekje Vlaams | |
| 196 | Taalergernissen | |
| 199 | Raider of Twix | |
| 201 | Botataal | |
| 203 | Oerklinkers | |
| 210 | Klanknabootsingen in tien talen | |
| 215 | Appèlketel | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 186 | Reacties: hondenweer; werk ze; leesbaarheidsformules; briefverzorging; rectificatie; Engels in het Nederlands; zondagziekte; spelling in het onderwijs; kommagebruik; hij voor zij; leegte(n)gevoel | |
| 191 | Vraag en antwoord: cliëntèle/clientèle; allerlei soorten; een moederschaap en zijn lam?; misdrijven tegen de mens(elijk)heid; te remmen zijn/zijn te remmen | |
| 207 | Van woord tot woord: woordenschat | |
| 209 | Etymofilie: Oost-Indisch doof | |
| 211 | Tamtam: Nederlands in grondwet?; nieuw klemtoonteken | |
| 212 | Het proefschrift van... Joost Schilperoord: denkend schrijven | |
| 213 | Vergeten woorden: de swies | |
| 214 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 215 | Uit de jaargangen | |
| 216 | Ruggespraak |
[Deel 7/8, pagina 186]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 9, pagina 217]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
in dit nummer o.a.
EEN NIEUW MEDIUM, ANDERE TAAL
Taalgebruik op Internet
taalwebsites, taal-e-zines
Nederlandse taal op Internet
MAG EEN ZIN MET EN OF MAAR BEGINNEN?
ANDER WOORD VOOR SCIENCE
WOORDVERWERKING
Ontwikkelingen in de lexicografie
IS IMPRODUCTIEF OOK ONPRODUCTIEF?
Verschillen in ontkennende vormen
TAAL IN BEELD
maandblad van het genootschap onze taal
9
65ste jaargang • september 1996
[Deel 9, pagina 218]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon: 070-356 12 20
Fax: 070-392 49 08
e-mail: onze_taal@pi.net
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR
GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| H.A.M. Hoefnagels, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst |
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mr. F.W. Kist |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen.
In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
65ste jaargang nummer 9 september 1996
| 219 | Herbert Blankesteijn | Een nieuw medium, andere taal Taalgebruik op Internet
Internet biedt allerlei nieuwe communicatiemogelijkheden. Dat heeft ook gevolgen voor de taal. |
| 222 | Aart-Jan van Amerongen | Nederlandse taal op Internet
Taalwebsites, taalnieuwsgroepen, taal-e-zines - een overzicht. |
| 227 | Marcel Uljee | Mag een zin met en of maar beginnen?
Begin een zin nooit met en of maar, zeggen strenge taalmeesters. Hoe zinnig is die regel eigenlijk? Kunnen we niet beter een voorbeeld nemen aan literaire schrijvers? |
| 230 | Rik Schutz | Woordverwerking
Het woordenboek is niet langer alleen een deftige meneer, maar ook een handige buurman. Over deze en andere ontwikkelingen in de moderne lexicografie gaat de serie ‘Woordverwerking’. In de eerste aflevering: trefwoord gezocht. |
| 232 | Marcel Lemmens | Onmogelijke ontkenningen
Zet voor een bijvoeglijk naamwoord im-, niet-, on-, a-, enzovoort, en je hebt de ontkennende vorm. Maar is improductief wel hetzelfde als onproductief? |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 229 | Ander woord voor science | |
| 231 | Hussen met... | |
| 238 | Verslag jaarvergadering Onze Taal | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 224 | Vraag en antwoord: ape(n)kool; toptien?; volgendeklantbalkje; op/onder telefoonnummer | |
| 225 | Reacties: gaten in de taal; veranderend kommagebruik; het/hij voor zij; grove taal; moedertaalonderwijs; Leenwoordenboek | |
| 231 | Taal in beeld | |
| 234 | Vergeten woorden: schapraai | |
| 235 | Etymofilie: monierwerk | |
| 235 | Uit de jaargangen | |
| 236 | Tamtam: Limburgs erkend?; Vlaams in het Groene Boekje; taaldiscriminatie in Friesland; brochure Van Dale; China moderniseert woordenboek | |
| 239 | Woordenboek van de poëzie: straatstenen | |
| 240 | Het proefschrift van... Agata Kowalska: uitdrukkingen | |
| 241 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 244 | Ruggespraak |
[Deel 9, pagina 225]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag. Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 10, pagina 245]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. Prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
VARA EN K-L-M; NOS EN N-O-S
De uitspraak van letterwoorden
BASSDRUM OF GROTE TROM? CRASH OF BEKKEN?
Drummersnederlands
DE TAAL VAN VADERS EN MOEDERS IN KINDERBOEKEN
GAY, BLIJ, HOMO/LESBO
Aanduidingen voor homoseksuelen
SPELLINGCHAOS
EPONIEMEN IN PLANTNAMEN
TÓCH GEEN TAALKUNDE OP SCHOOL
maandblad van het genootschap onze taal
10
65ste jaargang • oktober 1996
[Deel 10, pagina 246]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon: 070-356 12 20
Fax: 070-392 49 08
e-mail: onze_taal@pi.net
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| H.A.M. Hoefnagels, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst |
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mr. F.W. Kist |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers: Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van Nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
65ste jaargang nummer 10 oktober 1996
| 247 | F. Jansen en G. Verhoeven | De uitspraak van letterwoorden
Waarom zeggen sommigen [ennoowes] als ze NOS bedoelen, en anderen [nos]? En hoe zou het komen dat niemand KRO als [kroo] uitspreekt, maar iedereen KNAU als [knau]? |
| 254 | Hugo Pinksterboer | Drummersnederlands
Het jargon van slagwerkers is vergeven van de Engelse woorden. Toch is ook een enkele Nederlandse benaming ingeburgerd geraakt. Over de kansen van het Drummersnederlands. |
| 256 | Martine Koelemeijer | Het kinderboek als sprekend voorbeeld
In de kinderboeken van tegenwoordig zijn mannen en vrouwen gelijkwaardig. Maar is ook hun stereotiepe taalgebruik verdwenen? |
| 258 | Leo Bontje | Homo's en lesbiennes zijn niet blij
Gay, blij, anders geaarde, flikker/pot, homo/lesbo - over de (achtergronden van) de vele aanduidingen voor homoseksuele mannen en vrouwen. |
| 260 | Ludo Permentier | Griezelen en gnuiven met de nieuwe spelling
Wat ging er allemaal mis bij de totstandkoming van de nieuwe spelling? Twee journalisten schreven er een boek over. |
| 264 | J. van Donselaar | Fuchsia, bromelia, hortensia. Eponiemen onder onze plantnamen
Sommige plantnamen zijn ontleend aan persoonsnamen. Wat waren dat voor personen en waarom werden juist zij uitverkoren? |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 261 | Woordverwerking [2] | |
| 262 | Taalkundeonderwijs in de knop gebroken | |
| 263 | Historische -e(n) | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 249 | Reacties: Onze Taal in de nieuwe spelling; overheidsteksten; stede(n)bouw; Vlaams; onnodig Engels; cipier; lipogram; de swies; botataal; briefverzorging; appelketel; Chinees; misdaden tegen de mensheid | |
| 253 | Vraag en antwoord: een Chopinnetje?; shaslik/sjasliek; oud(-)papierhandel; een feestmaal aanrechten? | |
| 263 | Taal in beeld | |
| 266 | Het proefschrift van... Jeroen Aarssen: Turks-NL | |
| 267 | Etymofilie: margherita | |
| 268 | Tamtam: schoolboeken en de nieuwe spelling; taalles voor ambtenaren | |
| 269 | Woordenboek van de poëzie: dubbele scheermessen | |
| 270 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 270 | Uit de jaargangen | |
| 272 | Ruggespraak | |
[Deel 10, pagina 249]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 11, pagina 273]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
in dit nummer o.a.
‘UTOPIEËN WIE NOOIT GEBEUREN’
De taal van Johan Cruijff
HET NASYNCHRONISEREN VAN FILMS
VAN MEETING POINT NAAR TREFPUNT
Acties tegen Engels in het Nederlands
TUSSEN WOORD EN WOORDGROEP
Over samengestelde werkwoorden
TIPS VOOR GELEGENHEIDSGEDICHTEN
DUBBEL DUTCH
Een Engels boek over het Nederlands
maandblad van het genootschap onze taal
11
65ste jaargang • november 1996
[Deel 11, pagina 274]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon: 070-356 12 20
Fax: 070-392 49 08
e-mail: onze_taal@pi.net
Taaladviesdienst: 070-345 45 85
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’. Het maandblad Onze Taal (oplage 42.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| H.A.M. Hoefnagels, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst |
| Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mr. F.W. Kist |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Elly Molier |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6,- (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november. Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van Nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
65ste jaargang nummer 11 november 1996
| 275 | Guus Middag en Kees van der Zwan | ‘Utopieën wie nooit gebeuren’ De taal van Johan Cruijff
Cruijff is voor zijn toehoorders vaak net zo ongrijpbaar als hij vroeger voor zijn tegenstanders was. Over zijn idioom, stijlfiguren en orakelspreuken. |
| 282 | Riemer Reinsma | Schrijven op de strijkplank Over nasynchronisatie
Het nasynchroniseren van films vereist nogal wat taalacrobatiek. Een gesprek met regisseur Tony Dirne. |
| 285 | Van meeting point naar trefpunt | Een werkgroep van het Algemeen-Nederlands Verbond strijdt tegen onnodig Engels in het Nederlands. En ook de Stichting Let Op Uw Taal wil niet werkeloos toezien. |
| 287 | Geert Booij | Tussen woord en woordgroep
Voorzetsels vormen samen met werkwoorden andere werkwoorden, zoals afmaken. Zulke samengestelde werkwoorden blijken opmerkelijke eigenschappen te hebben. |
| 290 | Ingmar Heytze | De dichter lacht, de dichter huilt Tips voor gelegenheidsgedichten
Feest- en rouwgedichten zijn niet altijd even geslaagd. Hoe kan het beter? |
| 292 | Harry Cohen | In een Engelse spiegel Is onze taal echt zo moeilijk?
In hun eentje. Ik had 'm door - buitenlanders die zich in het Nederlands verdiepen, stuiten op allerlei rare verschijnselen. Onlangs verscheen daar een Engels boek over: Dubbel Dutch. |
| • | ||
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 279 | Het woordgeslacht van Engelse leenwoorden | |
| 280 | Normaal: bijvoeglijk naamwoord én bijwoord | |
| 294 | Nederwied | |
| 295 | Woordenlijst Onze Taal: vrijwilligers gevraagd | |
| 299 | CITO roept vragen op | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 278 | Reacties: Onze Taal taalkundig verantwoord?; moniertang; moedertaalonderwijs?; dysbalans; honde(n)weer | |
| 281 | Vraag en antwoord: goede(n)dag en -avond; te(#)voorschijn toveren; in ('s) hemelsnaam | |
| 284 | Vergeten woorden: verbalemonden | |
| 289 | Taal in beeld | |
| 294 | Van woord tot woord: mare | |
| 295 | Etymofilie: fez | |
| 296 | Het proefschrift van... Ton Ammerlaan: Strutch | |
| 297 | Tamtam: buitenlandse aardrijkskundige namen; schaakmetafoor van het jaar; protest tegen Fishkill | |
| 298 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 299 | Uit de jaargangen | |
| 300 | Ruggespraak | |
[Deel 11, pagina 278]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |
[Deel 12, pagina 301]
onze taal
beschermvrouwe h.k.h. prinses juliana
•
EXTRA DIK NUMMER OVER CLICHÉS
STOPLAPPEN EN OPVOEDSPREUKEN
GRENZEN VAN HET CLICHÉ
HET NUT VAN CLICHÉS
Clichés in liedteksten Standaardformuleringen dienen de mens Kanten-klare meningen voor conversaties
HET CLICHÉ IN DE TAAL VAN:
advocaten; architecten; recensenten; voetbalcommentatoren; welzijnswerkers en Jiskefet; Gerard Reve; Wim T. Schippers
CLICHÉS IN TITELS EN VOORWOORDEN
maandblad van het genootschap onze taal
12
65ste jaargang • december 1996
[Deel 12, pagina 302]
onze taal
genootschap
onze taal
Laan van Meerdervoort 14a
2517 AK Den Haag
Telefoon: 070-356 12 20
Fax: 070-392 49 08
email: onze_taal@pi.net
Taaladviesdienst: 070-345 45 85 10.00-13.00 en van 14.00-17.00
Het Genootschap Onze Taal (opgericht in 1931) stelt zich ten doel ‘het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen en aan hen die haar gebruiken meer begrip en kennis daarvan bij te brengen’.
Het maandblad Onze Taal (oplage 44.000) wil op prettig leesbare en taalkundig verantwoorde wijze inzicht geven in alle zaken die het taalgebruik betreffen.
Niet alleen de deskundige is aan het woord in Onze Taal, maar ook en vooral de taalgebruiker in welke hoedanigheid ook.
Voor het overnemen van artikelen is toestemming van de redactie nodig.
De Nederlandse Taalunie steunt het genootschap financieel bij zijn activiteiten.
BESTUUR GENOOTSCHAP ONZE TAAL:
| H.A.M. Hoefnagels, voorzitter |
| dr. D. Dolman, vice-voorzitter |
| C.N.F. van Ditshuizen, secretaris |
| drs. J. van der Steen RA, penningmeester |
| prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst Jozef Deleu |
| dr. H. Heestermans |
| mr. F.W. Kist |
| mevr. drs. A. Kosterman |
| dr. J. Renkema |
SECRETARIAAT:
| drs. P.H.M. Smulders, directeur |
| mevr. H.M.J. van der Laan, secretaresse |
| mevr. H. Bakker |
| Elly Molier |
| Gerda Wessels |
Taaladviesdienst:
| Roos de Bruyn |
| Mance Docter |
| Liesbeth Gijsbers |
| Louise Offeringa |
| W. Sterenborg |
Redactie:
| Peter Smulders, secretaris |
| Frank Jansen |
| Jaap de Jong |
| Kees van der Zwan |
Vaste medewerkers:
Jaap Bakker, Peter Burger, Harry Cohen, Nico Groen & Erik Viskil, Hans Heestermans, Guus Middag, Marlies Philippa, Ewoud Sanders, Erik van der Spek, Pieter Uit den Boogaart, Jules Welling
Onze Taal verschijnt tienmaal per jaar, met een dubbelnummer in februari/maart en juli/augustus. Prijs los nummer f 6, - (Bfr. 110). Abonnementsprijs (inclusief lidmaatschap) voor Nederland, België, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen f 35,- per jaar (Bfr. 640); buiten deze landen f 50,- per jaar (per luchtpost f 55,-). Op groepsabonnementen wordt korting verleend. Inlichtingen hierover bij het secretariaat. Opzegging van een abonnement dient te geschieden vóór 1 november.
Prijs voor CJP-houders: f 26,- per jaar; opgave voor CJP'ers uitsluitend aan Federatie CJP, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam.
Voor mensen met een leeshandicap is Onze Taal ook op cassette beschikbaar. Inlichtingen bij Centrum voor Gesproken Lektuur: 0486-486 486 Onze Taal wordt in elektronische vorm voor brailleschrift beschikbaar gesteld door de CBB. Inlichtingen: 0341-55 10 14
Een abonnement op het tweemaandelijkse blad Nederlands van Nu (van de Vlaamse Vereniging Algemeen Nederlands) kost leden van Onze Taal Bfr. 650 of f 37,50. Opgave: Kardinaal Mercierplein 1, B 2800 Mechelen. In Nederland: giro 3992897 t.n.v. Ver. Alg. Ned. Mechelen, telefoon 00/32 15 40 18 76
Het genootschap wordt in zijn werk gesteund door adviezen van:
| - | het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde, Amsterdam |
| - | het Instituut voor Neerlandistiek van de Universiteit van Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren, afdeling Nederlands van de Vrije Universiteit Amsterdam |
| - | de Faculteit der Letteren van de Katholieke Universiteit Brabant |
| - | Sectie Taal en Techniek van de Technische Universiteit Eindhoven |
| - | de Vakgroep voor taalkundig onderzoek van de Fryske Akademy |
| - | de Vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit Leiden |
| - | het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Leiden |
| - | het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen |
| - | de Vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht |
Vormgeving: Inge Kwee, Ad van der Kouwe (Manifesta), Rotterdam
Foto omslag: Tom Croes
Druk: Bosch & Keuning, Baarn
ISSN 0165-7828
INHOUD
65ste jaargang nummer 12 december 1996
THEMANUMMER CLICHÉS
| 303 | Inez van Eijk | Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg
Stoplappen, opvoedspreuken en dooddoeners. |
| 306 | Peter Burger | Lof der zouteloosheid
Kant-en-klare meningen voor conversaties. |
| 308 | Ingmar Heytze | In die zin, als het ware
Een interview met Wim T. Schippers over het cliché in zijn radio- en tv-programma's. |
| 310 | Jaap Bakker | Holle frasen
Over de voordelen van clichés in liedteksten. |
| 312 | Jos Paardekooper | Clichés in het werk van Gerard Reve
Geen schrijver die zo graag dooddoeners (her)gebruikt als Reve. |
| 314 | Henk van Gelder | Goedesmorgens; lullo. De taalrages van Jiskefet
Over de aanstekelijkheid van neologismen uit het VPRO-programma Jiskefet. |
| 315 | Joost Schilperoord | Het gemak van clichés
Standaardformuleringen dienen de mens. |
| 318 | Jaap de Jong | ‘In deze leemte is nu voorzien’
Geijkte frasen in voorwoorden. |
| 320 | Gerrit Komrij | Over het beste boek van de eeuw
Een klassieke ‘recensie’, geheel bestaand uit flaptekstclichés. |
| 322 | Diederik Stols | Geachte confrère...
Platgetreden taal in advocatenbrieven. |
| 323 | Selinde Biesheuvel | Ruimtelijk onbehagen
Het cliché in de taal van de architectuur. |
| 325 | Guus Middag | De bal is hopeloos uit vorm
Clichés in voetbalcommentaar. |
| 326 | Jaap de Jong | De clichétitel voorbij
Tips voor het bedenken van originele titels. |
| 329 | Peter Burger | Een dubbel gevoel
Welzijnstaal: met uitsterven bedreigde clichés. |
| 332 | Rik Schutz | De grenzen van het cliché
Wat onderscheidt een cliché van andere vaste verbindingen? |
| EN VERDER | ||
|---|---|---|
| 313 | Koos van Zomeren: Goudviskom | |
| 339 | Trefwoordenregister 1996 | |
| • | ||
| RUBRIEKEN | ||
| 330 | Van woord tot woord: drukclichés | |
| 331 | Vergeten woorden: S.P.v.d.O | |
| 334 | Reacties: nieuwe spelling in Onze Taal; leenwoorden; uitspraak van letterwoorden; S.Y.P.R.A.B.; fieteren; Drummersnederlands; cipier | |
| 336 | Tamtam: Groene Boekje omruilen?; ‘Philips nodigt je uit’; databank gesproken woord | |
| 337 | Vraag en antwoord: duive(n)katers!; op een haar na; verzint eer gij begint; kwam totstand en hield instand?; nakende werkelijkheid | |
| 338 | InZicht: over nieuwe boeken | |
| 340 | Ruggespraak | |
[Deel 12, pagina 334]
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren.
Stuur uw reactie naar: Redactie Onze Taal, Laan van Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag.
Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:
| • | Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). |
| • | Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel wordt gereageerd. |
| • | Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen. |
| • | Lever uw reactie, bij voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet-geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel. |