Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Onze Taal. Jaargang 75 (2006)

Informatie terzijde

Titelpagina van Onze Taal. Jaargang 75
Afbeelding van Onze Taal. Jaargang 75Toon afbeelding van titelpagina van Onze Taal. Jaargang 75

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (8.56 MB)

ebook (23.42 MB)

XML (1.82 MB)

tekstbestand






Genre

sec - taalkunde

Subgenre

tijdschrift / jaarboek


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Onze Taal. Jaargang 75

(2006)– [tijdschrift] Onze Taal–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 100]
[p. 100]

Taalergernissen
‘Genootschap, doe er wat aan!’

Marktplaatsspelling
Trees Roose - Haren

Als correcte speller heb je op Marktplaats.nl een behoorlijk probleem. Op dit kassasucces wisselen Nederlanders van Groningen tot Maastricht via internet hun handel uit. Slaapbanken, herdershonden, harken, saunacabines, van alles wil men er kwijt. Zelf neus ik nogal eens bij het hoofdstuk ‘Antiek’, waar de meest creatieve schrijfwijzen van de aangeboden goederen voorhanden zijn. Als je een plafonnière zoekt, kun je bijvoorbeeld kiezen uit een ‘plafondierre’, ‘plafonnierre’, ‘plafoniëre’, ‘plafonier’, ‘plaffoniere’ of ‘plaffonier’. Deze kan dan bijvoorbeeld van ‘cristal’ zijn en uit de ‘Joegendstiel periode’ komen.

Er zijn ook mensen die liever een ‘bronsen pupklok’ kopen die past bij hun ‘gewhite washte komode’. Een ‘hangolie lamp’ is ook nooit weg trouwens, zeker niet als hij ‘nostalgiesch’ is. Dan kun je hem boven je ‘Biedemijer buro-tje’ hangen, of boven je ‘apparte gramefoonmeubel’.

Maar goed, dan kijken we even op ons ‘conzoleklokje met bisqi beeldje’ hoe laat het is, en dan pakken we een mok soep uit de ‘soepterinnee’. Wel iets voor de echte ‘hobbiest’, want het ‘pozelijn’ is hier en daar gebarsten. Maar let wel: hij is echt ‘uit de tijd’, net als het ‘medallieon’ met de ‘mooie bloed coralen’.

Maar tussen al die ‘koopje's’ zit altijd wel iets ‘naar u gading’! En hoe men het spelt geeft ook eigenlijk niks, want we begrijpen het toch wel. Alleen als je op de zoekfunctie correct gespeld je gewenste object invult, ben je danig gehandicapt. Zonder een bijna buitenaards inlevingsvermogen in de spellende medemens vind je nooit wat je zoekt!



illustratie
Op marktplaats.nl worden ‘plafondieres’ aangeboden.


Een mooi affiche
Jack Kraal - Zoetermeer

Het valt me op dat de presentatoren van Studio Sport graag spreken van ‘een mooi affiche’, als ze het hebben over een wedstrijd die vooraf tot de verbeelding spreekt. Iemand heeft deze term ooit voor het eerst gebezigd. Dat is origineel, maar de slaafse volgzaamheid van vele anderen is minder fraai!

‘Hij reageert dat het niet kan’
Jacqueline Reith - Den Haag

Waar ik mij de laatste jaren aan stoor, is het feit dat allerlei grammaticale constructies, zoals om te zeggen dat, met de mededeling dat en erover dat, simpelweg worden vervangen door alleen het woordje dat. Ik luister met gekromde tenen naar de steeds schraler wordende zinnen uit het NOS Journaal en andere actualiteitenprogramma's:

-Het Kamerlid belt dat het volgens de regels is.
-De minister reageert dat het niet kan.
-De persvoorlichter belt dat het bericht juist is.
-De politicus verbaast zich dat de bevolking protesteert.

Iedereen maakt maar te pas en te onpas een constructie met dat. De tv-presentatoren praten elkaar allemaal na en zo worden de zinnen steeds krommer. Waar zijn de taalliefhebbers bij de omroepen? Weg met deze kromfrasen!

Belg
Frans Vanhooff - Sint-Pieters-Woluwe, België

De Belgische overheid heeft mijn vrouw en mij in het bezit gesteld van een legitimatiebewijs - in dit land ‘identiteitskaart’ geheten - met enkele personalia, waaronder onze nationaliteit. Om precies te zijn staat er bij ons beiden: ‘Nationaliteit: Belg’, en daar heb ik ernstige bedenkingen bij.

Allereerst moet het begrip nationaliteit worden gevolgd door een bijvoeglijk naamwoord, Belgisch dus, en niet door een persoonsnaam. Maar als er dan toch voor dat laatste gekozen wordt, gebruik dan wel de goede term. We beschikken over een afzonderlijke benaming voor de Belgische vrouw: een Belgische.

Dus zet achter ‘Nationaliteit’ bij een vrouw ‘Belgische’ en bij een man ‘Belg’, of - liever nog - bij beiden gewoonweg ‘Belgisch’.

Vervangen voor
Joh.G. Ferwerda - Gouda

Meer en meer Nederlanders gebruiken vervangen voor in plaats van vervangen door. Bij een van mijn kinderen hoor ik deze fout al jaren - iets wat hij zeker niet van zijn ouders meegekregen heeft - en nu ik erop let, zie ik dezelfde constructie geregeld opduiken in teksten. Alweer geruime tijd geleden kwam ik deze bijvoorbeeld tegen in een krantenartikeltje over een drainagesysteem: ‘(...) verving ik de takken voor pijpen.’ En in mei van het vorige jaar las ik: ‘Hij vermoedt dat op termijn alle exemplaren vervangen worden voor het nieuwe model.’ Op internet komt de combinatie 179.000 maal voor volgens zoekmachine Google - en dat is heel veel, zelfs als je bedenkt dat daar treffers bij zitten waarin dat voor heel anders wordt gebruikt, bijvoorbeeld: ‘Alle banden werden vervangen voor de trip naar Portugal.’

Kids
Henk van Faassen - Amsterdam

Het is vreemd dat instellingen die iets met kinderen te maken hebben hen ‘kid(s)’ noemen. Voorbeelden zijn: Astmakids (website voor kinderen van het Astma Fonds), Kids United (kinderclub van Unicef), Surfkids (website voor kinderen van 6 tot 13 jaar), Thiny Kids (online-kinderkledingwinkel), Hippe kids (idem), Kids en echtscheiding (afdeling op de website van de Kinder- en Jongerentelefoon Vlaanderen), Cinekid (filmfestival voor kinderen), Kids no problem (relatiebureau voor alleenstaande ouders), Vleermuizen voor kids (website), Compukids (tijdschrift), Wereldkids (kinderafdeling van de Wereldomroep), en

[pagina 101]
[p. 101]

zo zou ik nog wel door kunnen gaan.



illustratie
Het filmfestival voor kinderen heet ‘Cinekid’.


Ik erger mij aan deze respectloze benadering, maar ook aan het feit dat al die organisaties elkaar kritiekloos na-apen.

Data
H. Niekoop - Eindhoven

In een van de vorige afleveringen van ‘Taalergernissen’ zette iemand zijn bezwaren uiteen over de lijst alternatieven voor anglicismen, samengesteld door de Stichting Taalverdediging. Op de lijst wordt onder meer het woord datamaat genoemd als alternatief voor computer.

Met het woord computer heb ik niet zo veel moeite, aangezien het geen bestaand Nederlands woord verdringt, maar juist data vormt voor mij de grootste ergernis als het om onnodige leenwoorden gaat. Het woord - van oorsprong Latijn, maar nu vooral overgenomen uit het Engels - betekent niets meer en niets minder dan ‘gegevens’. Waarom de Stichting Taalverdediging het woord data daarom niet door gegevens vervangt, is mij een raadsel.

Dit data lijkt ook het data als meervoud van datum te verdringen, hetgeen een verarming van de taal inhoudt. Ik heb absoluut geen bezwaar tegen overname van vreemde woorden, maar dan moeten deze wel een aanvulling vormen.

R-verkrachting
Wil Sterenborg - Tilburg

Op de achterkant van Onze Taal van juli/augustus vorig jaar stond een advertentie voor een ‘geurkaas’, waar overduidelijk een kaars bedoeld werd. Ik denk niet dat dit een incident is. De r wordt vaak gewoon genegeerd, of uitgesproken als stomme e [kaa-us] of een j [kaajs]. Zo had iemand het onlangs over ‘paaien’, waarvan ik pas achteraf constateerde dat hij ‘paren’ had willen zeggen.

Met die r-verkrachting gaat vaak een complicatie gepaard. Een lange klinker wordt normaliter verlengd door een onmiddellijk volgende r; denk aan meer (tegenover mees en meet) en door (tegenover doos en dood). Bovendien tast zo'n r het timbre van de klinker aan. Nu komt het in kringen van r-verkrachters maar al te vaak voor dat zij ook een aan een r voorafgaande kórte klinker - ten onrechte - verlengen. Zo ontging me dezer dagen even de strekking van een radiogesprek doordat er gepraat werd over ‘boorden’, terwijl er ‘borden’ bedoeld was. Van de luisteraar vergen zulke missers een moment om zich ervan te vergewissen dat het om een spreekfout gaat, waarna hij zelf moet uitmaken welk woord bedoeld was. Zo gaat er vaak veel van een gesprek verloren. Dit ervaar ik al jaren.

Het nut van het verdoezelen van de r is mij steeds ontgaan. De klank hoort toch thuis in ons nationale alfabet? Zijn er kinderen op school die van hun ouders de echte r niet hebben meegekregen? Dan heeft het onderwijs een taak!

‘Het meisje wiens vriendje’
Reinier van den Broek - Eindhoven

Steeds vaker - zo lijkt het - wordt wiens gezegd en geschreven terwijl het terugverwijst naar een vrouwelijk of meervoudig woord, en het dus wier zou moeten zijn. Zo las ik laatst: ‘(...) stadsliefhebbers wiens kinderen de deur uit zijn’ (over ouderen die in dure flats in het centrum willen wonen, Eindhovens Dagblad, 7 september 2005). En ook: ‘Het meisje wiens vriendje (...)’. De variant ‘De man wier vrouw’ heb ik (nog) niet gehoord of gelezen ...

‘Hij is zwanger’
Ien Wildenburg - Nijmegen

In Nederland gebeurt het jammer genoeg vaak dat de mannelijke vorm gebruikt wordt als het over vrouwelijke dieren gaat. Voorbeeld: in het VARA-radioprogramma Vroege vogels zijn meer als regel dan als uitzondering teksten te horen als ‘Hij heeft eitjes gelegd’, ‘Hij heeft een nestje’, ‘Hij is zwanger’ of ‘Hij zoogt zijn jongen.’ En als er in Engelstalige films een vrouwelijke vorm wordt gebruikt, wordt die bijna altijd als mannelijk ondertiteld.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken