Onze Taal. Jaargang 78

[p. 190]

Taaladviesdienst
Gaten in de taal
Tafelproducten

Hoe noem je je broer en zus in één woord? Is er een woord voor het geluid van schaatsen op natuurijs? En zou er een treffende term te bedenken zijn voor cafébezoekers die noodgedwongen buiten staan te roken? Denk mee en vul de gaten in de taal.

In het meinummer riepen wij u mede namens het Laboratorium voor Levensmiddelenmicrobiologie van Wageningen Universiteit en Researchcentrum (WUR) op om een ander woord te bedenken voor tafelproducten. Daarmee worden bijvoorbeeld boter, hagelslag, jam, melk, vla, stroop, mosterd, ketchup, kaas en vleeswaren bedoeld. De WUR onderzoekt hoe snel bacteriën zich vermenigvuldigen in deze producten, die een aantal keren in hun ‘leven’ van (koel)kast naar tafel en omgekeerd worden getransporteerd. Er ontbrak nog een goede term voor deze levensmiddelen.

Het bleek een moeilijke opgave om een overkoepelend begrip voor zulke verschillende producten te bedenken.

De meeste van de veertig ingezonden woorden vielen al snel af, omdat ze slechts op een deel van de bovengenoemde producten sloegen, zoals (brood)beleg, potjesbende, smaakmakers, toespijs en smeerboel.

Sommige inzenders gingen uit van de reis van (koel)kast naar tafel die deze producten afleggen: forensvoer, heen-en-weertjes, jojobuffet, pendelwaren en retourvoedsel. Pendelwaren was hiervan de grootste kanshebber. Anderen stelden een term voor waarin de tafel centraal staat: discessoires (dis-accessoires), disgenoten, eettafelwaar/-waren, tafelaria en tafelspijzen.

Hoe noem je iemand die is opgegroeid met internet?
Foto: Onze Taal

In overleg met de WUR is eettafelwaar/-waren als winnaar uit de bus gekomen. Een neutrale, duidelijke term, die goed weergeeft wat bedoeld is.

Het boek De dood in de pot? 60 lekkere recepten onder de loep gaat naar Guido Kooijman, de inzender van eettafelwaar. Ook David Reijerse, Betsy Gelderman en Wout Heinen ontvangen het boek. Hun woorden eindigden als nummer 2 (tafelaria) en 3 (discessoires). Gefeliciteerd, en iedereen weer hartelijk dank!

Oproep: internetnative en digital native

De kinderen van nu kunnen zich niet voorstellen dat er ooit géén internet was. Ze vormen de generatie van de zogenoemde ‘internetnatives’. Volgens sommige websites is iedereen van na 1990 een internetnative; soms worden nog vroegere jaartallen genoemd. Van Dale (2005) vermeldt bij native ‘autochtoon, inboorling’, maar internetautochtoon en internetinboorling zijn niet bepaald geschikte termen. Vrij algemeen bekend is de term native speaker voor ‘moedertaalspreker’. Internetnative lijkt er wel een beetje op: dat verwijst naar iemand die de ‘taal van het internet’ van jongs af aan heeft meegekregen. Overigens komt ook de algemenere term digital native voor, waarmee iemand bedoeld wordt die is opgegroeid met computers, internet, mp3-spelers en gsm's - mensen van 30 jaar en jonger dus. Misschien vinden we daar en passant ook een mooi woord voor.

Weet u een goede Nederlandse term voor internetnative en/of digital native? Stuur uw suggestie voor 3 augustus naar [e-mail] of naar Genootschap Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. Ook suggesties voor deze rubriek (verschijnselen waarvoor een passend woord ontbreekt in onze taal) kunt u hiernaartoe sturen.

Congres Onze Taal 2009
Genootschap Onze Taal

Het tweejaarlijkse publiekscongres van Onze Taal zal dit jaar gehouden worden op zaterdag 21 november in de Jaarbeurs te Utrecht. Het thema is ‘Grenze(n)loos Nederlands’, en er zal worden ingegaan op ‘de balans tussen vertrouwd en vreemd in de taal’. Etymologie komt aan bod, maar ook de invloed van het Engels, variatie op de standaardtaal, tweetaligheid, en Nederlands buiten de landsgrenzen. De voordrachten zullen worden afgewisseld met cabaret en muziek.

In het oktobernummer van Onze Taal, dat op 2 oktober verschijnt, zal een antwoordkaart meegeniet zijn waarmee u zich kunt aanmelden voor het congres.