Onze Taal. Jaargang 78

[p. 222]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Hoogleraren pleiten voor Nederlands

De opkomst van het Engels als voertaal op universiteiten is al vaak bekritiseerd, maar nu is er een aanzienlijk gezelschap in actie gekomen: in een brief roepen veertien hoogleraren Nederlandse taalkunde (‘en aanverwante terreinen’) minister Plasterk van Onderwijs op maatregelen te nemen om het Nederlands als voertaal op universiteiten te waarborgen. Zij vinden dat ‘het wetenschappelijke, culturele en maatschappelijke belang van Nederland en alle Nederlanders gediend is met het voortbestaan van het Nederlands als voertaal van de wetenschap’.

‘Een goed verankerde positie van het Nederlands kan bereikt worden wanneer het Nederlands als vanzelfsprekend gebruikt wordt op de universiteiten, tenzij er gegronde redenen zijn om een andere taal te hanteren’, aldus de hoogleraren. Hiermee sluiten ze aan bij het rapport Nederlands tenzij..., dat de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) in 2003 publiceerde. De ondertekenaars erkennen dat doceren en publiceren in andere talen soms effectief is; het gebruik van verschillende talen kan bovendien ‘een extra bijdrage leveren aan ieders intellectuele ontwikkeling’. Maar het Nederlands verdient de voorkeur ‘wanneer het past in een wetenschappelijk discours van deskundigen op een voor Nederland specifiek gebied’.

Waalse gemeenten mailen vaker in andere landstaal

Waalse gemeenten zijn vaker dan Vlaamse gemeenten bereid om e-mails te beantwoorden in de andere landstaal. Dat blijkt uit een onderzoek van het Vlaamse Radio 1-programma Peeters en Pichal onder Belgische gemeenten. Van de Vlaamse gemeenten is 34% bereid in het Frans te antwoorden, terwijl 42% van de Waalse gemeenten best in het Nederlands wil reageren.

De radiomakers stuurden alle Vlaamse gemeenten een Franstalige en alle Waalse gemeenten een Nederlandstalige e-mail, waarin ze zich voordeden als iemand die in de gemeente wil komen wonen en informatie wenst over subsidies voor zonnepanelen. In Vlaanderen was de weigering om in de andere landstaal te antwoorden niet alleen groter, maar soms ook tamelijk onomwonden. Drie gemeenten (Buggenhout, Aartselaar en Peer) lieten expliciet weten niet in het Frans te willen reageren.

Tijdens de uitzending van Peeters en Pichal waarin de resultaten bekend werden gemaakt, zei Wallonië-kenner Guido Fonteyn niet verbaasd te zijn over de uitslag: ‘In tegenstelling met wat velen in Vlaanderen denken, hebben Walen niet zo veel complexen om hun taal. Vlaanderen gaat om historische redenen veel sneller in het defensief.’

Ruud Hendrickx: de nieuwe Vlaamse hoofdredacteur van Van Dale.
Foto: ©VRT

Ruud Hendrickx hoofdredacteur Van Dale

Ruud Hendrickx is in mei benoemd tot Vlaams hoofdredacteur van Van Dale groot woordenboek van de Nederlandse taal, als opvolger van Dirk Geeraerts. Samen met de Nederlandse hoofdredacteur Ton den Boon zal hij verantwoordelijk zijn voor de inhoud van het woordenboek. Hendrickx is vooral bekend als taaladviseur bij de Vlaamse radio- en televisieomroep VRT, een functie die hij zal blijven vervullen. Hij schreef onder meer het Stijlboek VRT, een praktijkgids met taaltips voor tekstschrijvers, journalisten en programmamakers. Ook is Hendrickx lid van het Taaladviesoverleg van de Nederlandse Taalunie.

Als hoofdredacteur van Van Dale wil Hendrickx ervoor zorgen dat er meer Vlaamse woorden in het woordenboek verschijnen. Veel van dergelijke woorden - zoals foertstem (‘proteststem’), relanceplan (‘herstelplan’) en pletwals (‘stoomwals’) - staan simpelweg niet in het woordenboek omdat ze niet bekend zijn bij de Nederlandse redactie. ‘Van Dale beseft dat er een inhaalbeweging nodig is en daarom ben ik er nu’, aldus Hendrickx in De Standaard.

Niet méér grove taal op tv

Sinds 2003 voert het onderzoeksbureau TNS NIPO in opdracht van de Bond tegen het vloeken elk jaar de vloekmonitor uit: een onderzoek naar de hoeveelheid grove taal op televisie. Tot nu toe bleek telkens dat er meer werd gevloekt en gescholden dan het jaar ervoor. Maar dat is dit keer anders. Voor het eerst sinds vijf jaar is het aantal grove taaluitingen niet toegenomen, zo blijkt uit de resultaten van de Vloekmonitor 2008. Dit is vooral te danken aan de publieke zenders, waar duidelijk minder ruwe taal wordt gebruikt. De grootste verandering heeft plaatsgevonden bij BNN: bij de publieke jongerenomroep is het aantal onbeschaafde woorden gehalveerd van gemiddeld 7,4 naar 3,6 woorden per uur. Maar door een toename bij de commerciële zenders is het totale aantal grove taaluitingen op tv toch gelijk aan dat van vorig jaar.

Gemiddeld was er in 2008 1,6 keer per uur een grof woord te horen. De meeste onfatsoenlijke woorden werden geregistreerd tijdens series (27%), gevolgd door films en documentaires (16%) en kinderprogramma's (inclusief tekenfilms, 10%).