Onze Taal. Jaargang 78

[p. 362]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Vreemde talen op de basisschool

Dertig Nederlandse basisscholen gaan drie jaar lang experimenteren met het gebruik van Engels, Duits of Frans als ‘deelvoertaal’, wat wil zeggen dat een gedeelte van de vakken in die talen gegeven wordt. Voorlopig gaat het om vakken als gymnastiek of wereldoriëntatie. De overige lessen zijn dan gewoon in het Nederlands.

Het project wordt uitgevoerd op advies van de Onderwijsraad. Die rapporteerde in juni 2008 over het verbeteren van vroeg vreemdetalenonderwijs in Nederland. In het advies wordt een wetswijziging voorgesteld waardoor in alle groepen van de basisschool Engels, Duits of Frans als voertaal gebruikt mag worden in maximaal 15% van de onderwijstijd.

Op zich is deze vorm van onderwijs niet nieuw. In Rotterdam loopt sinds 2003 het Early Bird-project, dat vroeg vreemdetalenonderwijs in het Engels aanbiedt. Het project leidde destijds tot onrust; de vrees bestond dat invoering van een vreemde taal in het basisonderwijs ten koste zou gaan van het Nederlands. Maar onderzoek wees uit dat het vroeg aanbieden van een vreemde taal geen negatief effect heeft op de moedertaalontwikkeling.

Baby's huilen op melodie moedertaal

Pasgeborenen huilen op de melodie die typisch is voor de taal die ze tijdens de laatste drie maanden van de zwangerschap hebben gehoord. Duitse wetenschappers hebben onderzoek gedaan naar de invloed van blootstelling aan de moedertaal voor de geboorte. Daarvoor analyseerden zij het gehuil van dertig Duitse en dertig Franse baby's van drie tot vijf dagen oud. De Duitse zuigelingen bleken vaker te huilen met een dalende melodie, terwijl de Franse borelingen een stijgende melodie gebruikten. En dat komt overeen met de gebruikelijke zinsmelodie in beide talen: Duitse kinderen zeggen later ‘pápa’, Franse juist ‘papá’.

De onderzoekers vinden het opmerkelijk dat elementen van de eerste taal al in de baarmoeder worden verworven. Tot nu toe werd gedacht dat beïnvloeding door de omgevingstaal pas veel later begon.

Campagne tegen kanker

Richelle Laurijsen, een meisje met kanker, had altijd al een hekel aan schelden met het woord kanker. Maar pas toen ze zelf ziek werd, viel het haar op hoe vaak mensen het doen en hoe kwetsend dat kan zijn. Ze wilde dat het woord verdwijnt als krachtterm. Daarom begon ze de actie ‘Kanker verziekt je taal’. Met haar website (www.kankerverziektjetaal.nl), posters en flyers wilde ze mensen bewust maken van het leed dat ze anderen aandoen door te pas en te onpas kanker te gebruiken.

Op 21 november overleed Richelle; ze werd 16 jaar.

Meertaligen zijn slimmer

Beheersing van meerdere talen zorgt voor een algehele verbetering van het verstand. Leren in het algemeen, complex denken, creativiteit, geestelijke flexibiliteit, interpersoonlijke en communicatieve vaardigheden worden hierdoor bevorderd. Dat blijkt uit de gegevens van meer dan 1400 onderzoeken op het gebied van meertaligheid.

Een internationaal team van wetenschappers, verbonden aan de Universiteit van Jyväskylä (Finland), bekeek in opdracht van de Europese Commissie de uitkomsten van al dat onderzoek en concludeerde dat het beheersen van meerdere talen aanzienlijke voordelen oplevert.

Veelbelovend vonden de wetenschappers de ontdekking dat de verbetering al optreedt bij aanvang van het leren van een eerste vreemde taal. En niet, zoals lang werd gedacht, pas als men twee of drie vreemde talen op een hoog niveau beheerst.

In sommige talen gaat leren lezen sneller

Leren lezen verloopt sneller in talen waarvan het schrift op lettergrepen is gebaseerd (zoals het Japans) dan in talen waarvan het schrift stoelt op klanken (zoals het Nederlands). Kennelijk is de lettergreep een natuurlijker eenheid van een taal dan de klank, zo concludeert onderzoeker Yonas Mesfun Asfaha, die op 4 november jl. aan de Universiteit van Tilburg promoveerde.

Hij verdiepte zich in de manier waarop lezen en schrijven wordt geleerd in Eritrea, een land met negen verschillende talen en drie verschillende schriften. Hij ging na hoe het leesonderwijs in die verschillende talen verloopt, en of het iets uitmaakt in welke taal en welk schrift de kinderen leren lezen. Hieruit kwam naar voren dat kinderen die leren lezen in schriften die uitgaan van lettergrepen beter scoren bij leesen spellingtests dan kinderen die leren lezen in een schrift dat gebaseerd is op klanken.