Raarwoord
Erwtje
Guus Middag over opmerkelijke woorden, oud en nieuw.
Als ik niet meer weet wat ik moet doen, sla ik De encyclopedie van nutteloze feiten op. Wist u wel dat Isaac Newton het kattenluikje heeft uitgevonden? En dat de Romeinse redenaar Cicero zijn naam ontleende aan een erwt? ‘Door een pukkel die sterk leek op een cicer, een kikkererwt, op zijn neus.’ Ons woord kikkererwt heeft niks met kikkers te maken, maar gaat terug op het Latijnse woord cicer, spreek uit: ‘kiker’. Een kikkererwt is, etymologisch gezien, een ‘erwt-erwt’. Die arme Cicero, spreek uit: ‘Kikero’, heeft een erwtgrote pukkel op zijn neus gehad en is daarmee zijn hele leven lang geplaagd. Vergelijk ‘Puistenkop’.
Het is een leuk nutteloos feit, maar zou het wel waar zijn? Zouden de voorvaderen van Cicero niet ook al Cicero hebben geheten? Misschien verbouwde een van die eerdere Cicero's wel lekkere kekers in zijn tuin en werd hij daarom De Erwt genoemd. En als het waar is, hoe weten ze dan eigenlijk zo zeker dat die pukkel precies ‘op zijn neus’ zat? Zijn daar beelden van?
Ik ken nog wel iemand die naar een erwt is genoemd. Javier Hernández Balcázar. Mexicaans voetballer, speelt sinds 2010 voor Manchester United. Bijnaam: El Chícharito, ‘Het Erwtje’. In chícharito zit ook nog dat oude Latijnse woord cicer. Ik dacht eerst dat hij zo genoemd werd omdat hij nogal klein is. Het leek me een koosnaam: ‘Ons Doppertje’. Maar later las ik dat hij vernoemd was naar zijn vader, ook een voetballer. Die had als bijnaam El Chícharo, ‘De Erwt’. En waarom? Niet omdat hij zo klein was. Ook niet omdat er iets op zijn neus groeide. Maar ‘vanwege zijn groene ogen’. Wat voor kleur ogen had Cicero eigenlijk? Dat kan ik dan weer nergens vinden in De encyclopedie van nutteloze feiten.
Guus Middag
Auteursrechtelijk beschermd