Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 31 (1912)

Informatie terzijde

Titelpagina van Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 31
Afbeelding van Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 31Toon afbeelding van titelpagina van Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 31

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.60 MB)

XML (0.76 MB)

tekstbestand






Genre

sec - letterkunde
sec - taalkunde

Subgenre

tijdschrift / jaarboek


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 31

(1912)– [tijdschrift] Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde–rechtenstatus Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 310]
[p. 310]

Varianten in een gedicht van Bilderdijk.

Onlangs kreeg het Bilderdijkmuseum van Prof. Verdam ten geschenke een handschrift van Bilderdijks gedicht op het overlijden van Dr. Verschuur. Enkele schrijffouten deden vermoeden, dat het een afschrift was, en eene vergelijking met de in het Museum aanwezige handschriften deden allen twijfel daaromtrent verdwijnen. Wel heeft de afschrijver, vooral in de onderteekening, eenige moeite gedaan om des dichters handschrift na te bootsen, zoodat het niet te verwonderen is, dat het voor autograaf gegolden heeft. Waarschijnlijk is het door een familielid van Dr. Verschuur overgeschreven, die er zeer mee ingenomen was, maar die geen Latijn verstond en enkele woorden niet heeft kunnen lezen.

Toch is het niet zonder belang, want het heeft verscheidene woorden anders dan in den gedrukten tekst. Blijkbaar hebben wij hier den oorspronkelijken tekst, waarin de dichter voor de uitgave veranderingen gemaakt heeft, die wij nu hieruit leeren kennen.

Ieder, die wel eens handschriften van Bilderdijk onder de oogen gehad heeft, weet dat hij heel veel veranderingen in zijne verzen maakte en dat de overlevering, volgens welke hij de verzen gaf, zooals zij hem ‘ontstroomden’, allen grond mist. Maar eene volledige uitgave met varianten zal nog wel wat op zich laten wachten. Daarom is het niet kwaad, wanneer er nu en dan eens enkele eigenaardige bekend gemaakt worden.

Ik geef hier nu het gedicht volgens het handschrift, en daaronder de varianten uit de uitgave van Da Costa, die op één woord na, volkomen gelijk is aan die in de Mengelingen IV, 99 (niet 191, zooals Da Costa opgeeft)Ga naar voetnoot1).

[pagina 311]
[p. 311]
Bij 't afsterven van den Weledelen, Zeer Geleerden Heere Dr. Joannes Verschuur.
 
Multis ille bonis flebilis occidit
 
Nulli flebilior quam mitri.Ga naar voetnoot*
 
Rust zacht, geliefde Vriend, geleider mijner Jeugd,Ga naar voetnoot1
 
Mij dierbrer dan de Borst, waaraan ik heb gezogen!
 
Geleerdheid, oordeelskracht, oprechte Christen deugd,
 
Staan roerloos bij uw graf, met eeuwig druipende oogen.Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
En ik....! wat kan mijn hart?.... ik mocht u wederzien;
 
Dan ach!.... dat weerzien was zien lijden was zien sterven!Ga naar voetnoot6
 
En aan uw heilige Asch mijn laatste plicht te biên,Ga naar voetnoot7
 
Is alles wat mijn zucht, mijn teerheid mogt verwerven!Ga naar voetnoot8
 
Ontfang die! neem voor u, de Godheid zelf haar aan,Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Zij die de harten peilt, en dank met weldaan effend,Ga naar voetnoot10
 
Wat zou er voor de Schuld, die ge op mij liedt[,] volstaan?
 
Gij 't zorglijkst vaderhart door teerheid overtreffend!
 
Gij die mijn dorre struik, weldadig hebt besproeid,
 
Toen de eerste Knop van Geest, gereed stond door te breeken:
15[regelnummer]
Mijn bloessem toegejuicht, mijn weeldrig hout besnoeid,
 
Mijn zwellend ooft gedekt, voor 't kerig zonnesteeken!
 
Die .... maar 't wangunstig lot, sloeg boom en vrugten neer,
 
De rijpheid bleef te rug, na 't veelbelovend glooren, -
 
Wat nood[?] uw weldaad praalt, al is haar doel niet meer.Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
Wat nood[?] Zij is voor God, noch voor dit hart verlooren!
 
Dat hart erkende uw liefde, uw hemelrein gemoed,Ga naar voetnoot21
 
Gods hemel lachte u toe! Ach luttel duur het weenen,Ga naar voetnoot22
 
Welhaast heeft ook mijn kwaal, als den uwen uitgewoed!Ga naar voetnoot23
 
Welhaast en 'k [ben] bevrijd, van druk en tegenspoed,Ga naar voetnoot24
25[regelnummer]
Een beter vaderland zal ons op nieuw hereenen.Ga naar voetnoot25

Leijden den 14n van
Hooijmaand 1806.

bilderdijk.

 

De uitgevallen leesteekens en een dito woord heb ik tusschen [ ] bijgevoegd. De leesteekens en hoofdletters, die er te veel zijn, heb ik laten staan. Fouten zijn: in het motto mitri i. pl. v. mihi en vs. 16 kerig i. pl. v. hevig. De latere lezingen zijn:

[pagina 312]
[p. 312]

Kleine verschillen in de spelling heb ik hierbij weggelaten. Nog dient vermeld, dat in vs. 9 het voorlaatste woord eerst met eene andere letter begon; deze is geradeerd en daarover eene h geschreven. Het laatste woord van den volgenden regel was eerst heffend, naar de h is geradeerd.

Opmerkelijk is in vs. 11 de vorm liedt. Dat dit geene schrijffout is, blijkt uit de Mengelingen, waar Bilderdijk dezen vorm heeft laten drukken. Hij heeft dus blijkbaar, naar analogie van raden, ook van laden een verleden tijd lied gevormd. Da Costa heeft dit in liet veranderd, maar daarmede den zin bedorven: ‘eene schuld op iemand laten’ is geene uitdrukking.

Voor de kennis van Bilderdijks taalgevoel is dit zeker geen onaardig trekje.

 

p. leendertz jr.

voetnoot1)
Het in de uitgave van Da Costa, X, 447 onmiddellijk zonder titel voorafgaande is verkeerd gedateerd. Ik bezit eene afzonderlijke uitgave met den titel ‘Ter gedachtenis van mijn tweede Dochtertjen na XV weken levens, overleden den XX van Wintermaand MDCCLXXXVI. (Vignet: een gekroonde doodskop op twee gekruiste doodsbeenderen).
voetnoot*
Opschrift: Op het afsterven van den Heere
voetnoot1
Vs. 1. van mijn Jeugd
voetnoot4
vs. 4. schreiende oogen
voetnoot6
vs. 6. Maar ach
voetnoot7
vs. 7. de laatste plicht
voetnoot8
vs. 8. van 't noodlot i. pl. v. mijn teerheid
voetnoot9
vs. 9. met u i. pl. v. voor u
voetnoot10
vs. 10. weldaad
voetnoot19
vs. 19. staat i. pl. v. praalt
voetnoot21
vs. 21. uw vaderlijk gemoed
voetnoot22
vs. 22. duurt i. pl. v. duur
voetnoot23
vs. 23. de uwen i. pl. v. den uwen
voetnoot24
vs. 24. smart en tegenspoed
voetnoot25
vs. 25. En i. pl. v. Een.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

titels

  • Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde

  • over Trijntje Cornelis


auteurs

  • H. J. Eymael

  • over Joachim Oudaen


datums

  • 24 november 1911


Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

  • P. Leendertz (jr.)

  • over Willem Bilderdijk