Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 5

[p. 114]

Afdeelingen van het Willems-Fonds.

- Te Antwerpen had een voordracht plaats over de Zuidafrikaansche Republiek door den hr. Van Deth (9 en 23 Nov.)

- Te Brugge zijn de wekelijksche vergaderingen hernomen. Ook wordt voor den 3 Dec. een Dames-avond aangekondigd, waar de hr.E. Hansen zal spreken over Klaus Groth.

- Te Gent hebben sedert den 5 Nov. de gewone openbare volksvoordrachten plaats. Daar spraken de hh. Fris over Zuid-Afrika, Semey over Teekenonderwijs, Vercoullie over Jochem van Ondere en Fredericq over de Vredes-conferentie van den Haag.

Tegelijker tijd met deze laatste voordracht (den 26 Nov.) werden de prijzen uitgereikt aan de verschillende bekroonden van de wedstrijden door de zorgen van het Gentsche Willems-Fonds ingericht.

De hr. Minnaert, Voorzitter van het Algemeen Bestuur, sprak bij deze plechtigheid de volgende redevoering uit:

Wederom heeft het Bestuur van het Willems-Fonds mij belast met een aangename zending: U, Heeren Schepen en Schoolopzieners, Heeren Prefect en Leeraars van ons Athenseum, Dames Hoofdonderwijzeressen en Heeren Hoofdonderwijzers, U allen, die deze eenvoudige plechtigheid met uwe tegenwoordigheid vereert, onzen innigen dank te betuigen voor de aanmoediging en zedelijken steun, dien Ge daardoor aan ons streven en werken schenkt, en U, waarde leerlingen, van harte geluk te wenschen met de behaalde onderscheidingen in de verschillende wedstrijden.

Doch het betaamt ons ook een blijk van oprechte dankbaar-

[p. 115]

heid en vereering te schenken aan de edelmoedige personen, die ons door hunne milde gift in de gelegenheid stellen u belooningen toe te kennen. In de eerste plaats zou ik iemand moeten noemen, die steeds in alle omstandigheden bereid is onze vaderlandsche pogingen te steunen, waar het geldt de opbeuring en verheffing van het Vlaamsche volk en van ons openbaar onderwijs, doch wier bescheidenheid ik niet kwetsen mag; de linkerhand moet niet weten, wat goeds de rechterhand doet. Juist die kiesche geheimhouding verhoogt de waarde van het weldoen. Verder moet ik u noemen Mevrouw Willem Rogghé, die de eerste het goede voorbeeld gaf, en daardoor anderen heeft opgewekt haar op dien weg te volgen; den Heer en Mevrouw De Weert, die, om aan den wensch hunner dierbare overleden Moeder, Mevrouw Cogen-Ledeganck te voldoen, den prijskamp K.L. Ledeganck stichtten, ter herinnering aan hun onvergetelijken Vader en Grootvader, den beroemden dichter der Drie Zustersteden; ook aan den Heer Van Dantzig, uitgever te Amsterdam, die, ter gelegenheid van het XXV^e Nederlandsch Congres, als blijk zijner genegenheid voor de Vlaamsche bevolking, ons eene verzameling boeken zond ter waarde van 600 frank, voor de tombola van het standbeeld Willems en voor belooningen aan onze schoolkinderen. Aan hen allen de betuiging onzer diepste erkentelijkheid!

Bij een plechtigheid als deze mag ik geen enkel onaangenaam woord doen hooren; wij moeten onze harten openen voor blijde en erkentelijke aandoeningen. Toch mag ik niet, naar aanleiding van sommige woorden, verleden Zondag bij een dergelijke plechtigheid als deze uitgesproken, een eenvoudige terechtwijzing achterwege laten. Van de bespottingen en plagerijen, waarvan de leerlingen onzer stadsscholen, die zich op de studie der Fransche taal toeleggen, het voorwerp zouden zijn vanwege hun Vlaamschgezinde makkers, wil ik niet eens gewagen; want het zijn doorgaans de leerlingen, welke zich in het Vlaamsch onderscheiden, die ook het bekwaamst zijn in

[p. 116]

het Fransch; wel een bewijs, dat de ernstige studie der Nederlandsche taal in geenen deele schade doet aan de vorderingen in de Fransche. Verder, dat de kennis van het Vlaamsch bij onze gegoede standen zonder eenig nut zou zijn voor de kinderen van het volk, daarop wil ik niet eens antwoorden. Doch dat wij, Vlamingen, die strijden voor het behoud van eigen taal en zelfbestaan, die gansch ons leven ijveren voor de verstandelijke en zedelijke verheffing van onzen volksstam, die tot in de armste, meest vergeten dorpjes der Vlaamsche provinciën volksbibliotheken stichten en onderhouden, die overal voordrachten voor het volk inrichten, om zijn verstand en zijn hart te openen voor verheffender levensopvatting, het edel genot leeren smaken, nuttige boeken voor 't volk uitgeven, steeds overal strijden voor het openbaar en verplichtend onderwijs, en dat wij nu geen Vlamingen, maar vreemdelingen en vijanden van 't volk zijn, zie, Dames en Heeren, dat is wat al te kras. Maar dat zij, die van de hoogte neerzien op datzelfde volk, die het beneden zich achten de taal van het volk te leeren, veel minder het beschaafd en keurig te spreken, om aldus tot goed voorbeeld aan 't volk te strekken, die den oorlog verklaren aan onze openbare gestichten van Middelbaar Onderwijs, eenvoudig omdat er Nederlandsch wordt geleerd, omdat er de wet van 1884 op het onderwijs van 't Nederlandsch zoo gematigd mogelijk wordt uitgevoerd, een kennis zoo nuttig als onontbeerlijk voor hun kinderen op lateren leeftijd; dat zij, die aldus handelen, de ware Vlamingen, de vrienden van 't volk zijn, wij integendeel de vijanden!? Voor zulke redeneering, Dames en Heeren, is mijn Vlaamsch verstand, en zeker ook het uwe, te klein of te weerbarstig!

Doch genoeg daarover, wij willen er niet langer bij stilstaan.

Nog een woord wensch ik te zeggen over de verschillende prijskampen.

Eerst en vooral moet ik den leerling Van de Putte van harte

[p. 117]

gelukwenschen, die in den wedstrijd tusschen de gestichten van Middelbaar Onderwijs, 3^e klasse der moderne humaniora, den 1^sten prijs behaald heeft in de Nederlandsche taal, alsmede de vier andere leerlingen van ons Athenaeum, die insgelijks voor het Nederlandsch benoemingen bekwamen.

De opstellen der meisjes in den prijskamp K.L. Ledeganck waren zeer bevredigend, ook het lezen en opzeggen met uitleg zeer voldoende. De uitspraak over het algemeen was zuiver en beschaafd. Wilden zij nu dit overal doen in huis, op straat, in den dagelijkschen omgang, zij zouden daardoor een grooten dienst aan zich zelf en ook aan ons volk bewijzen, en onze taal in achting doen klimmen bij die personen, die er thans nog vijandig aan zijn. De jury is, tot hare spijt, niet zoo tevreden over het opstel der jongens als de twee voorgaande jaren; doch het kan wel eens gebeuren dat men minder gelukkig is, en 't is volstrekt geen reden om zich te ontmoedigen. Ik ben er van overtuigd, dat ze het volgend jaar hun schade zullen herstellen, en eergevoel genoeg zullen bezitten, om bij hun zusters niet ten achter te willen blijven. Echter moet ik er bijvoegen, dat de weesjongens dit jaar beter werk hebben voortgebracht.

Vooraleer te eindigen, laat mij toe, jonge Vrienden, u een raad te geven. Van mij wilt ge er zeker een ontvangen? Leert en werkt, verzuimt geen enkel onderwerp of vak uwer studie, ook niet de Fransche taal; want om te kunnen mededingen in onze prijskampen, moet ge de zeven tienden der punten in de gezamenlijke leervakken behalen. Wij sluiten dus geen enkel vak buiten, want alle moeten medewerken om uwen geest en uw hart te vormen, opdat ge later eens andere geesten en harten zoudt kunnen beheerschen. En dat zult ge in ieder geval moeten doen, zelfs als de fortuin uw stoutste verwachtingen zou overtreffen. Maar vooral vergeet of verzuimt de studie van uw Moedertaal niet! van die taal, die met ons is samengegroeid, die we van de lippen eener dierbare moeder hebben opgevangen, waarin ons gemoed zijne liefelijkste indrukken

[p. 118]

ontving en onze innigste gewaarwordingen zich uiten. Die taal is het erfgoed, dat onze Vaderen ons hebben nagelaten, waarin de besten en edelsten van ons geslacht hun studie, hun ondervinding en wijsheid hebben neergelegd, om ons tot les te dienen. Die taal is de afspiegeling van ons geschiedkundig leven, het merkteeken van ons volksbestaan. Overweegt wat ons de Vlaamsche Dichter K.L. Ledeganck zoo ernstig heeft toegeroepen:

‘Blijf steeds uw Vlaamschen oorsprong waard,
Wees Vlaamsch van hert en Vlaamsch van aard!
Wees Vlaamsch in uwe spraak en Vlaamsch in uwe zeden!
Uw roem en uw geluk vindt ge op dien weg alleen,
Met al de heerlijkheid der dagen van voorheen!’

Vergeet thans niet, jonge Vrienden, uw leeraars en onderwijzeressen een blijk van dankbaarheid te geven. Zegt hun, dat zij het zijn die heden verdienen gevierd te worden, zij, die hun krachten, hun talent en kennis wijden aan een bediening, die de bestendige hulp eischt van zooveel oordeel, zooveel goedheid en geduld; aan hen, die een zending vervullen niet minder heilig, niet minder weldadig dan die der ouders, en die ze volbrengen op een wijze, die de erkentelijke vereering verdient van allen, die het hart op de rechte plaats dragen.

En nu, jonge Vrienden, eindig ik met een welgemeenden wensch: Groeit op, krachtig en gezond, wordt brave en eerlijke menschen, die uw ouders en meesters en ook het Vaderland tot eer verstrekken! Dat het leven u licht weze en het geluk uw schreden volge!

_**_*

De uitreiking der prijzen volgde op deze toespraak, die op meer dan éene plaats door krachtige toejuichingen werd onderlijnd.

Wij laten hieronder de lijst der bekroonden volgen:

I. - Leerlingen van het Koninklijk Athenoeum, die onderscheidingen behaalden in den prijskamp van Nederlandsche

[p. 119]

taal tusschen de gestichten van middelbaar onderwijs van den eersten graad (Athenoea en Colleges):

Derde klasse der nieuwere humaniora:

Van de Putte, Luciaan (prijs) 80 punten;

De Decker, Albert (3^e eervolle vermelding), 65 punten;

Van Heddeghem (3^e eervolle vermelding), 65 punten.

Vierde klasse der nieuwere humaniora:

Van de Voorde, Karel (1^e eervolle vermelding), 67 punten.

II. - Prijskamp Willem Rogghé, tusschen de drie beste leerlingen van elke onzer stadsjongensscholen:

1^e prijs (50 frank): Masson, Jozef, leerling der school Godshuizenlaan;

2^e prijs (25 frank): Cornée, Gustaaf, leerling van de Spanogheschool;

Vereerende vermelding (boekengeschenk ter waarde van 10 frank): Vande Weghe, Leo, van de school Klein St-Pietersplein.

III. - Prijskamp K.L. Ledeganck, tusschen de drie beste leerlingen van elke onzer stadsmeisjesscholen:

1^e prijs (30 frank): Cassiers, Martha, Acaciastraat;

2^e prijs (25 frank): Malschaert, Martha, Saspoortstraat;

3^e prijs (20 frank): Van Damme, Alice, Barenstraat;

4^e prijs (15 frank): Van de Casseyen, Juliette, Callierschool;

5^e prijs (10 frank): Maesschalck, Coralie, Meersteeg;

6^e prijs (boeken): De Nutte, Hubertina, Andriesschool;

7^e prijs (boeken): Payon, Martha, Froebelstraat.

IV. - Prijskamp tusschen weeskinderen:

A. Jongens. - 1^e prijs (30 frank): Verberckt, Hendrik;

2^e prijs (20 frank): Breynaert, Julius;

3^e prijs (boeken): Rieder, Joris en Tavernier, Achilles.

B. Meisjes. - 1^e prijs (20 frank): Mees, Maria en De Bruycker, Bertha;

2^e prijs (10 frank): Martens, Hortense.

- In Oostende hield de hr.A. Bogaerts den 19 Nov. een voordracht met zichten over Het Vatikaan.

[p. 120]

- De hr. E. De Veen sprak den 19 Nov. te Nieuwpoort over Transvaal.

- Op 26 November l.l. richtte de afdeeling Tienen, gezamenlijk met den tooneelkring De Heidebloem, eene voordracht in over Transvaal.

De heer Emile De Veen van Brussel trad als spreker op. De talrijke toehoorders waren ten hoogste voldaan over zijne aangename en leerrijke rede en hebben hem dan ook geestdriftig toegejuicht.

Eene omhaling ten voordeele onzer heldhaftige taalbroeders bracht 28 fr. op. De heer De Veen ontvange onzen hartelijken dank!

- Concert van het Willems-Fonds te Utrecht. - Den 8 Nov. had in den schouwburg te Utrecht, ter viering van het vijfjarig bestaan van de studenten-afdeeling van het Willems-Fonds aldaar een uitvoering plaats van Nederlandsche liederen uit het Liederboek van Groot-Nederland, door vrouwen- en mannenkoren onder leiding van P.J. Jos Vranken en de solisten: de dames Thijssen-Bremerkamp, Hanau en Sieme, de heeren: Thijssen, Orelio en Hoes.

Een volle schouwburg, groote geestdrift (bij het zingen der Transvaalliederen voorafgaande aan de oude liederen, stonden allen, dames en heeren, als één man op), de eenheid van het koor onder haar voortreffelijken dirigent, de sympathieke stemmen en uitstekende voordracht, vooral van mevrouw Thijssen, mejuffrouw Sieme en den heer Orelio, maakten den avond tot een mooien feestavond.

Wij wenschen den heer Coers, die de ontwerper en de inrichter van dit prachtig Concert is geweest, hartelijk geluk met den heerlijken verkregen uitslag en hopen dat dit uitstekend kunstfeest de sympathie van het Willems-Fonds en het aantal leden der zoo bloeiende Utrechtsche afdeeling nog zal doen toenemen en ook voor den verkoop en de verspreiding van het Liederboek van Groot-Nederland goede vruchten zal afwerpen.