Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

[p. 380]

Nieuwe aanpryzing van eene oude zaak.

Het strekt voorzeker tot geen geringe blyk van de vorderingen der beschaafd- en menschlievendheid, dat men nu en dan in onze thans uitkomende Couranten en periodique Geschriften, tegen verschillende ziekten en lichaamskwaalen, deeze en geene op de proef goed bevonden middelen openbaar maakt; en dus den onvermogenden gelegenheid verschaft om op eene onkostelyke wyze zigzelve van 't grootste nut te zyn. Ja dat Vorsten zelfs in zo verre hunne menschlievende denkwyze doen blyken, dat zy het hunner aandagt niet onwaardig, noch hunne veelvermogende schatten te goed houden, om in dit opzigt eerst zelve deelgenooten van kunstgeheimen te worden; 't welk hun daar na de gelegenheid verschaft; om niet alleen hunne Onderdaanen, maar zelfs het gantsche Menschdom, door het openbaaren van zulke geheimen, aan zig te verpligten.

't Is waar, men kan deeze belangloosheid, op verre na, nog niet algemeen noemen. Zommige menschen, om aan de schyven der onkundige menigte te komen, weeten van de grootste vodderyen eenen magtigen ophef, en van derzelver bereiding het diepste geheim, te maaken. En aan den anderen kant zyn 'er ook zo veel en zo onderscheidene ligchaamsongesteldheden, dat het algemeen, 't zy door onbekwaam- of ongelegenheid, aan den beöeffenaar der geneeskunde altoos geheimen genoeg zal overlaaten, om 'er hun, die van dezelven een betaamlyk gebruik poogen te maaken, de middelen tot hun bestaan in te doen vinden.

Deeze en soortgelyke overweegingen zyn de dryfveeren, welke myne pogingen thans in beweeging brengen, om mede iets ten algemeenen nutte uit te werken; door mynen Landgenooten een middel, nog onlangs met de gewenschte gevolgen beproefd, op het allerernstigste aan te pryzen. Men verbeelde zig niet, dat ik iets nieuws te openbaaren hebbe, neen; het middel waar van ik spreeke, is een der oudste welke ooit met nut zyn aangewend. Dan eene te verregaande achteloosheid beeft het zelve, maar al te dikwils, in eene genoegzaame vergetelheid gebragt, om geene nieuwe aanpryzing te behoeven. 't Is ook op verre na myn oogmerk niet, om iets ten nadeele van kundige Hippokratessen of welmeenende Eskulapen te verrigten; door dit te doen zoude ik zelfs eenigzins tegen myn eigenbelang aan werken; en daarenboven verhindert het voorwerp myner aanpryzinge nimmer het betaamelyk gebruik maaken van hunne voorschriften. - Dit zal nader blyken uit de voortreflyke eigenschappen, welken aan dit herstelmiddel byzonder eigen zyn.

[p. 381]

Ze zyn onder anderen deeze; dat men 'er ten allen tyde, - by alle gelegenheden, - tegen alle, hoe ook genaamde, ongemakken, - onder- en door alle bedenkelyke Geneesmiddelen gebruik van kan maaken. - Dat men 't nimmer te veel, zeer ligt te weinig by der hand kan neemen. - Dat hetzelve, wel gebruikt, volstrekt geen nadeelige gevolgen kan, - maar noodzaakelyk heilzaame moet opleveren; en dat het zig, wegens deszelfs kostloosheid, zo wel van een Bedelaar als van eenen Koning laat gebruiken. Ik beroep my, ter staaving hier van, op 't getuigenis van alle weldenkende Geneesheeren.

Dan, gelyk meest by het gebruik van alle middelen, eenige dingen in acht dienen genomen te worden, om 'er de beste gevolgen van te ondervinden; zo dient men ook hier mede alle omzigtigheid te oeffenen; om door 't misbruik, in de verwagting van een gewenscht gevolg, niet te leur gesteld te worden. By voorbeeld; hoe meer verwyderende voorwerpen zig aan onze zintuigen voordoen, en hoe meer wy onze aandagt daar op vestigen, des te minder vrugt zullen wy gemeenlyk van ons middel ondervinden. 't Is derhalven niet onvoorzigtig, 't zelve zo afgetrokken en eenzaam als mooglyk is te gebruiken; ten ware 'er meer Lyders, of zodanigen, dien ons lyden ter harte gaat, zig voordoen: in dit geval heeft een gemeenschaplyk gebruik dikwerf wonderen verricht. - Men dient ook wel zorge te draagen hetzelve nimmer koud of laauw te gebruiken; 't zou zelfs zeer veel in werkende kracht verminderen, wanneer men, onder de gebruikmaaking, ter voorkoming van bekoeling, niet de uitterste zorgvuldigheid aanwendde; het doet, door een daartoe in 't byzonder geschikt vuur, heet gemaakt, altoos de best euitwerkingen ontwaaren. - Voor het overige moet niemand de heilzaamheid van ons geneesmiddel in twyfel trekken, wanneer het al eens gebeurde dat 'er zig, na herhaalde gebruikmaakingen, nog geen gewenschte gevolgen opdeeden. In zodanig een geval onderzoeke men, met de naauwkeurigste oplettenheid, deels of 'er ook een, alvoorens onopgemerkt, gebrek, in 't een of 't ander der verschillende onderdeelen heeft plaats gehad; waardoor dezelven geen volkomen geheel konden opleveren; en deels ook, of men, in de bereiding, wel eene zo gelyke vermenging en welvoeglyke te zamenvoeging hebbe in acht genoomen, dat de aandringende kragt van 't middel, daar door, het klemmendste vermogen wierdt bygezet. En al is 't dat men, in alle opzigten, by nader onderzoek, zigzelve kan overtuigen, pligtmaatig gehandeld te hebben, dan nog kunnen duizend redenen de gewaarwording van herstel in dit geval verhinderen. Ja zelfs kan het schynbaar onvermogen van ons middel, voor den Lyder, van de heilzaamste vrugtgevolgen zyn; indien hy daar door slechts aangespoord worde, tot eene aanhoudende, en in aandrang en sterkte steeds toeneemende, gebruikmaaking van 't zelve.

[p. 382]

Thans zou 'er aan onze raadgeeving niets meer ontbreeken, dan eene nadere verklaaring van de wyze op welke dit aangepreezen Middel best toegesteld worde. Doch wy achten het niet ondienstig, dit, voor tegenwoordig, aan de eigene bedenking der Leezeren over te laaten veelligt zullen wy eerlang denzulken, die 'er te kort in schieten, wel te gemoet komen.