Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

[p. 426]

De zwakheid der deugd zonder Godsdienst, geschetst in 't geval van Elenora.

- A cruel spoiler came
Croppd' this fair rose, and risled all its sweetnes;
Then threw it: like a loathsome weed, away.

De Ziel van elenora was zuiver, en haar Persoon stak uit in schoonheid: de onschuldigheid van den opslag haarer oogen, de zedigheid in haar gedrag, drukten het zegel van Deugd op haar voorkomen.

Ten zelfden dage dat elenora ter wereld kwam, verloor zy haare Moeder. Het uur, op 't welke zy ter wereld intradt, was het uur van een der grootste rampen, die iemand op deeze wereld kunnen treffen.

De Opvoeding van elenora werd het hoofdvoorwerp van haars Vaders zorgen. Zyne Middelen waren groot; hy bezat eene uitgestrekte Geleerdheid; doch kende beter Boeken dan Menschen: hy oordeelde over anderen naar de maate van zyne eigene Opregtheid. De Vader van elenora was een Philosooph; den Godsdienst hadt hy niet dan oppervlakkig onderzogt, en het verhaast besluit gevormd, dat alle Godsdienst enkele Staatkunde was. Zedelykheid alleen hadt men, zyns oordeels, voor den eenigen grondslag van Geluk in dit en het toekomend leeven aan te merken. Vervuld met deeze beginzels bestondt hy de Opvoeding zyner hem waarde Dogter.

Elenora werd door haaren Vader geleerd, dat de grootheid en waardye der Deugd bestondt, in de gemaklykheid, de nutheid en het vermaak der Deugdsbetragting zelve: dat deeze ter bron strekte van alle Menschlyke vermaaken; en dat de regels, welke zy voorschreef, dienden om de bestendigheid des genots te verzekeren: en de Deugd, overzulks, om haars zelfs wille, moest gezogt en gevolgd worden. Hy spoorde haar aan tot het doen van alle goede werken; zy was een zegen voor allen die rondsom haar woonden: oud en jong sloegen het oog op haar, als een bykans meer dan menschlyk schepzel. Veel, zeer veel, hadt elenora in de Zedeschriften der Heidenen geleezen; doch die der Christenen niet geopend. De Godsdienst - de Christelyke Godsdienst was haar vreemd.

Een Student, bragt eene Zomer-vacantie door, niet verre van elenora's huis; hy geraakte in kennis met haar Vader.

De Heer M * * *. hadt een manlyk gelaat, een doordringend oog. By eene fraaije gestalte voegde hy de bevalligheden, in

[p. 427]

Scherm- en Dansschool geleerd. Hy hadt gereisd, en wereldkennis opgedaan. Meesterlyk speelde en zong hy; het Fransch en Italiaansch was hem gemeen, en in beschaafde kunsten uitgeleerd, kon hy den Heer van Fatsoen, en den Student, beide vertoonen.

Ongelukkig voor elenora was de Heer M * * * gelyk haar Vader, een Philosooph - doch helaas! hy bezat noch Godsdienst, noch Zedelykheid. Elenora's Vader hadt beginzels van Eerlykheid en Menschlievendheid, hy miste deeze te eenemaal.

Dikwyls geraakten de Oude Heer en de Student aan 't redentwisten: elenora zat 'er by, en werd zomtyds verzogt, het geschil te beslissen. Zy kon 'er geen reden van geeven; doch bevondt dat een ongewillige Invloed haar overhaalde om de zyde van M * * *. te kiezen, zelfs wanneer haar Oordeel voor haar Vader sprak. - Dit was Natuur.

In den ommegang met den Heer M * * *. schiep elenora een zonderling genoegen - dit was Natuur. De bedaardheid haars gemoeds werd, voor de eerste keer gestoord door ongewoone aandoeningen: deeze wrogten op haar hart, en vertoonden zich in haar oogen. Haar uitzigt en verkeering kreeg meer leevendigheid. Zy, die te vooren nimmer haar spiegel raadpleegde dan om zich voegelyk te kleeden, bezogt dien dikwyls, om te zien hoe 't een en ander optooizel haar aanzigtte. - Dit was wederom Natuur. - Elenora deedt alles, om het oog van M * * *. te trekken: en wat zy dagt dat haar zyns waardig zou maaken.

De Heer M * * *. was een snoodaart, - hy kende de Vrouwen: hy bespeurde de werkingen van elenora's drift, en besloot zyn dierlyken lust te voldoen, al ware het ten koste van haar bederf. Hy vermeerderde zyne bezoeken, vermenigvuldigde zyne oppassingen, ontdekte haare zwakheden en willigde ze in: hy leende haar zulke Boeken, als het hart aandoenlyk doen worden, en wist eerlang de Liefde tot het eenig onderwerp huns gespreks te maaken. Alle de behaaglyke denkbeelden deezer Drift drukte hy diep in 't hart van elenora, en hy werd het voorwerp van haar tederste wenschen, eer hy verklaard hadt, dat hy haar beminde. Elenora ontving zyne liefdeverklaaring met verrukking, en men beloofde elkander eeuwige trouwe.

De arme elenora hadt geen Godsdienst: en niets om haare Deugd tegen de aanvallen van Natuur en Kunst te beschermen, dan haare Philosophie - Natuur bezat haar hart, waar M * * *. bevel voerde. Op een ongelukkigen avond was elenora's Philosophie niet op haar hoede. Natuur gaf zich aan den Vyand over, en de Deugd bezweek.

De Vacantie uit zynde, keerde de Heer M * * *. na het

[p. 428]

Hoogeschool, laatende elenora in een toestand, die men natuurlyk moest verwagten uit die gemeenzaamheid. Korten tyd daar naa, vernam zy zyn Huwelyk: zy viel in flauwte, en ontdekte haaren ongelukkigen toestand aan haar Vader. De Vader van elenora zogt te vergeefsch troost in zyne Philosophie, en het steunzel van den Godsdienst, in dit tydsgewrichte missende, stierf hy van hartzeer. - Elenora overleefde hem niet lang: en zy werden, binnen één maand, in 't zelfde Graf begraaven.