Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1785

Aanmerkingen over de gewigtigheid der Staatsomwenteling, in Noord-America, en over de middelen om die voor de geheele waereld nuttig te maaken, door Richard Price, Lid der Koninglyke Societeit te Londen, en de Academie der Wetenschappen en Kunsten, in nieuw Engeland. Met de bedenkingen van den Graaf de Mirabeau, op dezelven. Nevens een Brief van den Heer Turgot, Staatsdienaar in Frankryk, aan Dr. R. Price, over de gemelde Staatsomwenteling; uit het Fransch vertaald. Te Amsterdam, by J. Weppelman, 1785. In gr. octavo, 149 bl.

De beroemde Dr. Price, die, wegens zyne blaakende zucht voor de zaak der Americaanen, ook in ons Vaderland by de voorstanders der Republikeinsche Vryheid reeds lange bekend was, geeft in dit Stukje met denzelfden vuurigen en hartelyken yver, die in zyne voorige Werkjes doorstraalt, de Vereenigde Staaten van Noord-America de middelen aan de hand, door welke hun Land de zetel der Vryheid en Deugd, des Vreedes, en der Weetenschappen; het verblyf van het waar geluk voor hen zelven, en de schuilplaats der onderdrukten van de geheele waereld worden kan; zo dat deeze aanmerkingen, die over het geheel zeer duidelyk, oordeelkundig en bevallig geschreven zyn, niet alleen voor de Americaanen, maar voor alle liefhebbers van de Rechten en Vryheden van het menschdom, van zeer veel aanbelang zyn, hoewel men niet gemaklyk beslissen kan, hoe verre zyne raadgeevingen in de verschillende Staaten der Maatschappy met voordeel kunnen aangenomen worden: ook heeft hy in zyne Staatkundige bespiegelingen niet altyd het buitenspoorige vermyd, en schynt van zyn Gemeenebest somtyds meer te verwachten, dan met de natuurlyke bedorvenheid van het menschdom bestaanbaar is.

Onder de middelen, om den toestand der Vereenigde Staaten te verbeteren, en hunne vorderingen te verhaasten, dringt hy voornamelyk aan op het gewicht van de macht der gemeenschappelyke Unie te regelen en te bevestigen, en eene volkomene Vryheid in alle beschouwlyke onderwerpen,

[p. 562]

zo wel als in die van de Burgerlyke Regeering, Opvoeding, en Godsdienst in te stellen en te handhaaven; waarop hy vervolgens overgaat, om de voornaamste gevaaren, waarvoor de Vereenigde Staaten van Noord-America zich te wachten hebben, kortelyk voor oogen te stellen, als daar zyn het onbepaald toeneemen der publieke fondsen, de binnenlandsche oorlogen, en de ongelyke verdeeling der Eigendommen: Ten opzichte van het laatste, of de gemeenschaplyke gelykheid, welke, volgens Dr. Price, als een volstrekt vereischte van de Vryheid beschouwd moet worden, en welke ieder Staat, die eenigen prys stelt op deugd en geluk, met alle haare macht moet handhaaven en bevorderen, merkt hy aan, dat 'er drie vyanden zyn van deeze gelykheid, tegen welken de Staaten van Noord-America op hunne hoede moeten zyn; te weeten,) het vergunnen van erfelyke Ambten en Titels van Adeldom, 2.) het recht der eerstgeboorte, en 3.) de buitenlandsche Koophandel. ----- Eindelyk besluit hy deeze zyne gedachten met eenige aanmerkingen over den Eed, en over den Slaavenhandel en de Slaaverny. ----- Wat den Eed betreft, kan hy geenzins de zelfsverwensching, welke altoos een gedeelte van denzelven uitmaakt, goedkeuren, en zou dus den Eed, die met eene zelfsverwensching gepaard gaat, gaarne by de Staaten van Noord-America afgeschaft zien, en dat men in dit opzicht dezelfde Vryheid, welke men thans aan de Doopsgezinden en Kwaakers vergunt, aan alle menschen toestond. Dan daar men het mogelyk gevaarlyk oordeelen zou, de proef hiervan te neemen, raadt hy intusschen de volgende zaaken vooral te vermyden. Vooreerst; eene al te groote vermeenigvuldiging van het Eed-asvorderen, op dat het daardoor niet te gemeenzaam worde; en ten tweeden; eene al te ligtzinnige wyze van het Eed-afleggen. Beide deeze gevallen hebben niet alleen in Engeland, maar zelfs in ons Vaderland, maar al te veel plaats, waar de Eed in zo veele gevallen afgevorderd, en met zó weinig nadenken afgelegd wordt, dat dezelve genoegzaam alle kracht verliest. Wat den Slavenhandel aangaat, deezen noemt hy, met recht, beleedigend voor de menschlykheid, wreed, godloos en duivelsch; en ieder waar menschenvriend moet met hem het grootste genoegen gevoelen, dat de Vereenigde Staaten middelen beraamd hebben om dien te beletten, en om de haatelyke slaverny, welke dezelve veroorzaakt heeft, te vernietigen. Men begrypt echter ligtelyk dat deeze groote verandering niet eensklaps kan geschieden,

[p. 563]

en dat de vrylaating der Negers, gedeeltelyk aan den tyd en gedeeltelyk aan de zeden, moet overgelaaten worden; maar de Vereenigde Staaten zouden, gelyk hy wel zegt, niets tot hunne verschoning kunnen inbrengen, wanneer zy deeze daad van rechtvaardigheld niet zo spoedig en zo krachtdadig werkstellig maaken, als de byzondere omstandigheden van hunnen toestand dat zullen toelaaten.

Ten besluite zyn hier bygevoegd de bedenkingen, die de Graaf de Mirabeau op dit Werkje gemaakt heeft, benevens den Brief van den oordeelkundigen en deugdzaamen Staatsdienaar Turgot, welke twee Fransche Schryvers, die met den Heer Price, omtrent dezelfde grondbeginzelen, eens zyn, recht geschikt zyn, gelyk men in de Voorrede wel heeft aangemerkt, om dezulken te doen bloozen, die in eene Republikeinsche Regeering, als de onze is, grondbeginzelen voor heilig durven uitventen, welke door Schryvers, aan eene eenhoofdige Regeering onderworpen, worden afgekeurd.