De Vlaamse Gids. Jaargang 32

[p. 255]

Van de hak op de tak

Op zoek naar Cervantes

In ‘Het Leven van den vernuftigen Ridder Don Miguel de Cervantes Saavedra (H.P. Leopolds Uitg. Mij, 's-Gravenhage) is dr. mr. H. Houwens Post, een zeer begaafd leerling van dr. G.J. Geers, op zoek gegaan naar de sporen die de echte Cervantes in het reële Spanje heeft achtergelaten en naar de zin en de betekenis van diens meesterlijke en andere werken. Op dit laatste punt komt het vooral aan en Houwens Post wijdde daaraan zijn beste bladzijden. Ons interesseert voornamelijk de tweedelige ‘Don Quichot’, een boeiend, spannend, vermakelijk (en soms ontgoochelend) de tegenstrijdige levensberichten, in hun onderdelen of in hun details, vaak uitvallen bij de verschillende Cervantes-biografen. Maar nogmaals, het heeft weinig belang op welke dag Cervantes werd geboren, op welke wijze zijn linkerarm werd verminkt, wat er over zijn zusters te zeggen valt, hoe hij in Italië geraakte, hoe hij vrijgekocht werd en dergelijke feiten meer, de verstandige lezer zal vooral, aan de hand van Houwens Post's beschouwingen, wensen te mediteren over de ‘vleesch geworden wijsheid’ van Cervantes' beroemd boek, het document, waarin men de volledige Cervantes zal vinden, zoals vóór hem Unamuno, Ortega y Gasset, Menédez Pidal, Castro, Madariaga, Hatzfeld, Hazard, Bardon en anderen hem dààr vooral gezocht hebben. - Js.

Beetgenomen zonder beet

Van de Amerikaanse auteur Ambrose Bierce, die in geheimzinnige omstandigheden in Mexico tijdens een burgeroorlog om het leven kwam, vertaalde Jan Spierdijk een kort verhaal: ‘De Man en de Slang’ (Uitg. F.G. Kroonder, Bussum).

Een man, die niet griezelen wil, wordt tóch gefascineerd door een slang onder zijn bed. Hij sterft aan een zenuwtoeval, veroorzaakt door... een opgezette slang! En wij, lezers, liepen er bijna in, omdat Bierce raak de doodstrijd van de ‘held’ beschrijft. Wat bewijst, dat in zake literatuur men zich moet laten beetnemen, of de bekoring schiet er bij in, zodat de nationale leuze ‘Laat U niet beetnemen’ hier geen opgeld maakt. - Js.

Naar insulinde

Over Geest en Godsdienst van Nederlands Oost-Indië stelden Jan Poortenaar en W.Ph. Coolhaas, in samenwerking met tien andere specialisten, een rijk gedocumenteerd en geïllustreerd boek samen, getiteld: ‘Onder Palmen en Waringins’ (Uitg. In den Toren, Naarden). Dit werk toont de ‘verbijsterende verscheidenheid’ aan van de Indonesische godsdienst -en cultuuruitingen.

Zoals elke nieuwsgierige lezer begint ge natuurlijk eerst het boek eens schijnbaar achteloos te doorbladeren. Vóór het letterteken spreekt het beeld tot u. Ge

[p. 256]

bewondert de Boroboedoer, de Boeddha der nissen en de Boeddha der terrassen, ge bekijkt de Floresbewoners en zijt blij dat het uw buren niet zijn, de Papoea's van Nieuw-Guinea bevallen u al evenmin en het christenvolk der Bataks vindt al wat meer genade in uw Westers-critisch oog, ge geniet van de Balinese tempels en landschappen, en de dodentorens maken indruk op u, evenals een paar Javaanse moskeeën, ge ziet de stoet van adellijke Javaanse jonkvrouwen voorbijtrekken en de edelmaagden met de rijkssieraden van het sultanaat en de sultan van Djokjakarta (met een gouden pajong boven het hoofd gehouden, die pajong waarover Multatuli u vroeger inlichte in ‘De Japansche Steenhouwer), en hovelingen en lijfwacht en soldaten. En hoort ge de gamelans niet, ge ziet ze dan toch. En wajangspelers evoluëren voor u, en wajang golek-poppen wekken uw nieuwsgierigheid op. En renstieren staan gereed voor de start en Balinese hanen vechten en tempels wedijveren met palmen en waringins in pracht van vorm en kleur. Als ge ten slotte genoeg hebt gekeken, kan de lectuur beginnen, en volgt ge de geleerde specialisten. Prof. Krom spreekt over ‘De Geest van den Boroboedoer’ en toont aan hoe architectuur en religie ook daar in elkaar zijn gebouwd. Pater P. Heerkens heeft het over de natuurmythen van het eiland Flores en vertaalt het ‘Lied van Saka Ladja’ (het filosoferen van ongeletterden over godheid, geesten, hemel, aarde en natuurverschijnselen): aan te bevelen voor Westerse dichters zonder inspiratie! Mr. W.A. Hovenkamp boeit u met zijn beschouwingen over ‘Het cultureele Leven der Papoea's in Nieuw-Guinea’ en dr. Alb. C. Kruyt maakt u vertrouwd met ‘Het Christenvolk der Bataks’. Over het ‘Balisch Hindoeïsme’ schrijft H.T. Damsté een uitgebreide studie van een verrassend diep inzicht. R.A. Kern typeert ‘De Javaan als Moslim’. Dr. V.I. van de Wall bestudeert de ‘Gebruiken aan de Javaansche Vorstenhoven’. De vijf laatste hoofdstukken zijn meer speciaal aan de Indonesische kunst gewijd, hoewel ook daar de godsdienst de sterke achtergrond blijft. Gilbert handelt over de muziek, Poortenaar over het Wajangspel, Coolhaas over de volksspelen, A.J. de Lorm over de kunstnijverheid en J.H. Antonisse over de inheemse architectuur. Als men dit prachtige werk heeft uitgelezen, verlangt men er naar om thans, met meer kennis van zaken, de boeken van Multatuli, Daum, Augusta de Wit, du Perron, Beb Vuyk e.a. weer ter hand te nemen. - Js.