De Vlaamse Gids. Jaargang 52

[p. 5]

In memoriam Prof. Dr. Leo Coetsier

Nog geen zestig jaar oud overleed op 31 maart l.l. Dr. Leo Coetsier, gewoon hoogleraar bij de Faculteit van de Letteren en Wijsbegeerte te Gent.

De Vlaamse Gids heeft eraan gehouden hulde te brengen aan zijn nagedachtenis omwille van het pionierswerk dat de overledene gepresteerd heeft op het gebied van de wetenschappelijk-statistische benadering van de onderwijsproblemen in België, inzonderheid wat het Vlaamse landsgedeelte betreft.

De naam van wijlen Prof. Coetsier geraakte inderdaad een tiental jaren geleden in bredere kringen buiten de universiteit bekend door publicaties, radio- en televisieuitzendingen, voordrachten, die alle betrekking hadden op problemen in verband met de deelneming van de Vlaamse jeugd aan het secundair en hoger onderwijs en i.v.m. de behoeften van de Belgische arbeidsmarkt aan universitair gediplomeerden.

Men mag gerust zeggen dat Coetsier één van de eersten is geweest die voor de openbare opinie het belang van deze vraagstukken heeft in het licht gesteld.

Omstreeks het tijdstip immers waarop hij zijn eerste publicaties hierover in het licht zond, namelijk in 1958-1959, was de grote bevolkingsexplosie in ons secundair onderwijs, gevolg van de nataliteits-‘boom’ in de eerste jaren na de tweede wereldoorlog en van een toenemende democratisering van het onderwijs, juist begonnen en kon men de eerste resultaten ervan statistisch meten.

Tegelijk kon men toen voor de volgende jaren de geweldige bevolkingsaangroei in het hoger onderwijs voorzien, die zich thans voordoet.

Het is de grote verdienste van Coetsier geweest reeds onmiddellijk van bij het begin van deze belangrijke ontwikkeling te hebben gewezen op de specifieke aspecten ervan voor het Vlaamse landsgedeelte.

In één van de eerste nummers van de ‘Mededelingen van het Laboratorium voor Toegepaste Psychologie en de Dienst voor Studie-Advies bij de Rijksuniversiteit te Gent’, gepubliceerd met de steun van het Rectoraat der Universiteit, onder het rectoraat van Prof. Dr. P. Lambrechts die het grote belang van de studies van Coetsier en zijn medewerkers inzag, verscheen in 1958 een studie over ‘De Betekenis van de Rijksuniversiteit te Gent in de opleiding van burgerlijke ingenieurs’.

Coetsier en zijn medewerkers wezen hierin op het tekort aan Vlaamse ingenieurs op een ogenblik dat de industrialisatie van het Vlaamse landsgedeelte, dank zij o.m. het in werking treden van de Euromarkt en van een belangrijke industriële expansiewetgeving, tastbare vormen begon aan te nemen.

Dit was slechts één aspect van de problemen gesteld door de nieuwe economische ontwikkeling van het Vlaamse landsgedeelte. Onmiddellijk hierbij aansluitend liet prof. Coetsier dan ook in 1959 een meer algemene, statistisch rijk gestoffeerde studie verschijnen over de ‘Problemen gesteld door de bevolking van universitair en middelbaar onderwijs’ (eveneens in de hierboven genoemde reeks ‘Mededelingen... enz.’).

PROF. DR. LEO COETSIER

Hierin toonde hij de gevaarlijke kringloop aan waarin de Vlaamse gewesten gevangen zaten: wegens tekort aan industriële uitbouw blijven zij ten achter inzake welvaart en sociale vooruitgang, waaruit een beperking voortvloeit inzake de middelen om de jeugd te laten verder studeren; hierdoor ontstaat er een tekort aan

[p. 6]

universitair geschoolden, dat op zijn beurt voor gevolg heeft dat voor de sleutelposities overwegend op franssprekenden een beroep moet worden gedaan. Op de maatschappelijke gevolgen van deze situatie wees Coetsier dan meer in het bijzonder in zijn eveneens in 1959 verschenen studie ‘De actuele deelname van beide taalgroepen aan het Belgisch opleidingswezen en de maatschappelijke gevolgen ervan (in de reeks ‘Mededelingen... enz’).

Hieruit bleek bovendien dat de in het universitair onderwijs geconstateerde wanverhouding tussen de beide Belgische taalgroepen eigenlijk veel dieper wortelde, tot bij de uitgang van het lager onderwijs, zodat naar zijn inzicht een opwaartse stuwing van onder uit tenminste even belangrijk was als de zuigkracht van boven af.

Gebrek aan doorstroming van de Vlaamse jeugd van secundair naar hoger onderwijs en binnen de trappen van het secundair onderwijs zelf, onvoldoende actualisering van het Vlaamse begaafdheidspotentieel, verhoging van het aspiratieniveau van de Vlaamse jeugd, waren de thema's die Coetsier, als conclusie van zijn eerste reeks onderzoekingen, in zijn publicaties van de jaren 1961-1963 zou gaan ontwikkelen. Wij citeren o.m.: ‘Toekomst van de Belgische gediplomeerden. Vraag en Aanbod 1961-1970’ (1961), ‘Sociaal-economische achtergronden van de democratisering van het universitair onderwijs’ (1961). Een synthetisch overzicht van deze thematiek schreef prof. Coetsier in samenwerking met drs. A. Bonte voor de Kultuurraad voor Vlaanderen, waarvan hij intussen één van de meeste actieve leden was geworden: Doorstroming naar de Universiteit. I. Probleem van laag naar hoog. II. Aansporing tot socio-culturele mobiliteit (Documenten van de Kultuurraad voor Vlaanderen, nrs. 1 en 2, 1963).

Door deze talrijke publicaties heeft prof. Coetsier aanzienlijk bijgedragen tot een geheel nieuw aspect van de Vlaamse bewustwording dat nog vandaag, n.a.v. de problemen rond de universitaire expansie, in volle ontwikkeling is en zelfs, mede door de politieke implicaties ervan, tot zeer brede bevolkingslagen is doorgedrongen.

Daarom mocht prof. Coetsier juist op dit ogenblik niet verdwijnen. Daarom wordt zijn verlies in heel het Vlaamse land, ver buiten de universiteit, zo zwaar aangevoeld. Hij benaderde de problemen die zich stellen niet alleen met onbetwistbaar statistisch feitenmateriaal, hij deed dit bovendien op een rustige, wetenschappelijke en zelfbewuste wijze, wars van alle sentimentaliteit.

Zoals hij het zelf schreef: ‘Gevoelsuitingen en symptoombestrijding zullen ons niet vooruithelpen. Met morren valt niets te bereiken; we moeten onszelf redden door volwaardig te zijn; wij moeten alles verwachten van een constructieve houding en activiteit’.

Dat was de mens Coetsier, ook in zijn Vlaamse en wetenschappelijke bekommernissen. Op het ogenblik dat we hem het meest nodig hadden is hij ons ontvallen.

Prof. Dr. A. Verhulst